Rusiye yéngi dewr - médwédéw basquchigha kirdi

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Yekshenbe küni pütün rusiye boyiche ötküzülgen prézidént saylimi netijiside prézidént wladimir putinning izbasari 42 yashliq dimitriy médwédéw ghelibe qildi. Rusiyining " newsru" uchur torining xewer qilishiche, dimitriy médwédéw %70 awazgha érishken bolsa, qalghan %30 ke yéqin awaz kommunistik partiye rehbiri génnadiy zyuganow, erkin démokratlar partiyisining rehbiri wladimir zhirinowskiy hem öz aldigha qatnashqan andréy bogdanow alghan.

Bu qétim töt kishi prézidént namzati bolghan bolup, bularning üch nepiri rusiyining siyasiy hayatigha küchlük tesir körsitidighan partiyilerge mensup kishilerdur. Saylam netijisi deslepki qedemde élan qilin'ghandin kéyin ghalibiyetni tebriklesh yüzisidin qizil meydanda konsért ötküzülgen bolup, buninggha prézidént putin we médwédéw hem bashqilar qatnashqan. Rusiye merkiziy saylam komitétining ashkarilishiche, 100 milyondin artuq adem qatnashqan mezkur saylamda médwédéwqa 52 milyon adem bélet tashlighan.

Médwédéw putinning özining putinning idiyisini dawamlashturidighanliqini yene bir qétim eskertken. Wladimir putin nutuq sözlep, mezkur saylam netijisining özining sekkiz yil dawamida ilgiri sürgen muweppeqiyetlik siyasitining xulasisi ikenlikini tekitlesh bilen birge "rusiyini qizghin soyidighan barliq kishiler ulugh weten üchün bext yaritish yolida tiriship küresh qilishi kérek" dep chaqirghan.

Tenqid we tebrik

Dimitriy médwédéwning ghelibisi u özi tewe bolghan rusiye birlik partiyisi shuningdek prézidént putinni himaye qilidighan rusiyiliklerning qizghin qollishi hemde tebriklishige érishken shundaqla ularni ghelibe qaynam - tashqinliqigha chömdürgen bolsa, biraq öktichi partiye - guruhlar hemde saylamda yéngilip qalghan kommunistik partiye rehbiri ziyuganow bilen milletchiler éqimigha mensup zhirinowskiy we bashqilarni narazi qilghan.

Rusiyining xewerler agéntliqining uchuridin melum bolushiche, prézidént putin " mezkur saylam qanuniy nizamlargha qattiq ri'aye qilinish asasida ötküzüldi" dep baha bergen bolsa, rusiye kompartiyisidin kélip chiqqan namzat génnadiy ziyuganow saylamda saxtiliq yüz bergenliki, ilgiri kéyin 200 qétimdin artuq qanunsizliq qilmishi sadir bolghanliqini misal qilip körsetken. Yene bir namzat zhirinowskiy bolsa, saylam netijisini étirap qilmaydighanliqini shuningdek bu saylamda sadir bolghan qanunsizliq qilmishliri munasiwiti bilen asasiy qanun sotigha erz sunidighanliqini jakarlighan.

Rusiyining " sada" dep atalghan musteqil kishilik hoquq teshkilati bilet tashlash jeryanida köp qétim qanuniy ölchemlerge layiq emes qilmishlar sadir bolghanliqi, hetta hökümetning mezkur organning sanktpétér burg, ural, ufa, astraxan hemde rostow qatarliq saylam rayonlirida közitish élip bérishigha yol qoymighanliqi, moskwadiki %40 saylam rayonida musteqil közetküchiler bolmighanliqi hetta saylam jeryanida mejburlash tüsi alghanliqini tenqid qilghan.

Yawropa ittipaqining tenqidi

B b s agéntliqining xewer qilishiche, yawropa boyiche eng asasliq saylamni közitish orgini hésablinidighan yawropa bixeterliki we hemkarliq teshkilati bu qétimqi saylamgha közetküchi ewetishni ret qilghan bolup, peqet yawropa ittipaqining parlamént birlikining bir wekiller ömikila saylamni közitishke qatnashqan. Biraq, mezkur organning rehbiri andré'as gros düshenbe küni bu qétimqi saylamni tenqid qilip, " rusiyidiki bu saylamni toluq démokratik asasta boldi déyishke bolmaydu, démokratiye toluq jari qildurulmighan" dep bildürgen.

Biraq, rusiye merkiziy saylam komitéti yawropa ittipaqining parlamént birlikining bu tenqidini inkar qilghan bolup, merkiziy saylam komitétining ezasi igor borisow " bu bildürüsh gross ependi rusiyige kélishtin ilgirila gherb ammiwi axbarat wasitilirida ipadilinip bolghan" dep körsitish bilen birge mezkur organning nazaretchilirining saylamni bahalashni bilmigenlikini eskertken. Nöwette, amérikining oxayo we téksas shitatlirida élip bérilidighan aldin saylam pa'aliyetlirige qatnishiwatqan amérika prézidént namzatliri xilliri klinton xanim bilen barak obama rusiyide ötküzülgen mezkur saylam heqqide toxtilip, oxshashla buning démokratik bolmighanliqini bildürüshken.

Musteqil döletler hemdostluqi bilen shangxey hemkarliq teshkilatining nazaretchiliri bolsa, mezkur saylamgha yuqiri baha bérip, buning "erkin we ashkara saylam bolghanliqi" ni körsitishken.

Tebrikleshler bashlandi

Düshenbe küni dimitriy médwédéwning rusiye prézidéntliqigha saylan'ghanliqi munasiwiti bilen bir qisim memliketler rehberliri öz tebriklirini ewetken bolup, gérmaniye bash ministiri mérkél xanim, en'giliye bash ministiri, gordon bra'un, yawropa ittipaqining rehbiri manu'el marrozu, fransiye tashqi ishlar ministiri we bashqilar dimitriy médwédéwni tebriklep, özlirining döletlirining rusiye bilen bolghan hemkarliqlirini téximu chongqurlashturushni ümid qilidighanliqini izhar qilishqan.

Dimitriy médwédéw rusiyini musteqil idare qilalamdu we yaki u putinning külkisi bolup qalamdu?

Bu qétimqi saylam rusiye sowét ittipaqidin ayrilip chiqqandin kéyinki üchinchi prézidént saylimi bolup, médwédéw rusiyining 3 - prézidénti shuningdek 1917 - yilidin buyanqi rusiye tarixidiki eng yash prézidént bolidu. Wladimir putin bolsa, ikki qétim prézidént bolghan bolup, rusiye asasiy qanuni boyiche bir ademning üch qétim prézidént bolushigha ruxset yoq. 5 - Ayda resmiy murasim bilen yéngi prézidént dimitriy médwédéw qesem bérip wezipe tapshuriwalidu. Ötken yili 12 - ayda putin médwédéwni özining izbasari qilip tikligen shuningdek médwédéwning prézidént bolsa, özining bash ministir bolushi mumkinlikini bildürgende xelq'ara jem'iyetning türlük inkasi qozghalghan idi.

Rusiye we gherb metbu'atlirida hazirmu türlük tehliller ewji alghan bolup, médwédéwning xaraktér jehettin nahayiti yumshaq adem ikenliki, shu sewebtin putinning uni prézidént qilip, özi bash ministir bolup, yenila rusiyini dawamliq idare qilish istratégiyisini belgiligenliki, médwédéwning rusiyini xuddi wladimir putindek musteqil idare qilishining qiyin bolushi mumkinliki jezimleshtürülmekte. Lékin, yene bir qisim inkaslarda médwédéwning qandaq prézidént bolushi hemde uning dewride rusiyide putinning siyasiti dawamlishamdu yaki médwédéw öz siyasiy yönilishini belgilemdu, démokratiye jehetlerde ilgirileshler bolamdu? dégen mesililer üstide aldin gumanlinishning hajiti yoq dep qaralmaqta. (Ümidwar)