Wang lishongning neziridiki saxta ray sinash doklati
2008.01.07
Yéqinqi yillardin buyan xitaydiki bir qisim aliy mektep we penler akadémiyiliri xitayning ijtima'iy-siyasiy, iqtisadiy we medeniyet qatarliq türlük saheler boyiche xelqning rayini sinash pa'aliyetlirini tushmu - tushtin élip barghandin sirt yene xitay penler akadémiyiliri we dölet ishliri kabinéti türlük mesililer boyiche aq tashliq we kök tashliq kitablirini élan qilish arqiliq xitay omumiy tereqqiyat qiyapitini körsitip bérishke bashlidi. Yéqinda jungshen uniwérsitéti bilen xongkong baptist uniwérsitéti birlikte Uyghur élidiki 400ge yéqin Uyghur we xitay kishining rayini sinap, bu heqte tekshürüsh doklatini élan qilghan. Xitay yazghuchisi wang lishong mezkur tekshürüsh netijisining saxta ikenlikini otturigha qoyghan.
Wang lishongning qarishiche, bu bir saxta ray sinash xulasisi
Xitayning gu'angdong ölkisidiki jungshen uniwérsitéti bilen xongkong baptist uniwérsitétining bir tetqiqat guruppisining Uyghur diyaridiki Uyghurlar we xitaylar arisida ray sinash pa'aliyiti élip bardi. Mezkur ray sinashta asasliqi Uyghurlarning milliy we dölet kimlik chüshenchisi aydinglashturulup, mutleq köp sanliq Uyghurning özlirining "junggoluq bolghanliqidin pexirlinidighanliqi" hem "shinjangning ezeldinla junggoning bir qisimi "ikenlikini étirap qilidighanliqi xulasilan'ghan. Emma, béyjingda turushluq musteqil yazghuchi, yéqinda " méning gherbiy diyarim, séning sherqiy türkistaning" namliq kitabini neshir qildurghan wang lishong ependi mezkur tekshürüsh netijisini inkar qilip, uningda yalghanchiliq barliqini körsitidu.
Wang lishong ependi özining " shiyanggang junggo edebiyat uniwérsitétining tor bétidiki saxta doklat" mawzuluq maqaliside bu qétim élip bérilghan ray sinashtiki saxtiliqni özining eyni waqitta Uyghur diyarida tekshürüshlerde bolghan waqitlirida élip barghan ray sinashta chiqarghan yekünliri bilen sélishturidu.
Wang lishong jungshen uniwérsitéti bilen xongkong baptist uniwérsitétining élip barghan ray sinash netijiside "shinjangdiki milletler munasiwitige qandaq qaraysiz" dégen so'algha %79.5 Uyghurning "nahayiti yaxshi" dep jawab bergenlikini ret qilip, özining élip barghan tekshürüshide %16.3 Uyghurning "yaxshi" dep jawab bergenlikini körsitidu. U yene, mezkur rayini sinash pa'aliyitide chiqirilghan %85 Uyghurning "shinjang ezeldin junggoning bir qisimi "dep qaraydighanliqini inkar qilip, özining tekshürüshiche aran %9.3 Uyghurning shundaq dep qarighanliqini bildüridu. Wang lishong yuqirida éytilghan ray sinashta " özining bir junggoluq ikenlikidin pexirlinidighan" Uyghurlarning %87.1 Ikenliki, emma xenzularning %85 bolush bilen Uyghurlarning xitaylardin ikki prsent yuqiri bolghanliq xulasisinimu oxshashla ret qilip, emeliyetning undaq emesliki, özining tekshürüshide peqet %17.5 Uyghurning shundaq hésablighanliqini tekitleydu.
Ray sinashning meqsiti mutleq köp sandiki Uyghurning musteqilliqni xalimaydighanliqini körsitish
"Shinjangning ezeldinla junggoning bir qisimi ","Uyghurlarning jungxu'a milliti" hem " ularning wetinining junggo" ikenlikini barliq Uyghurlargha singdürüsh hem téngish xitay aq tashliq kitabliri, tekshürüsh hem rayini sinash netijiliri shuningdek tarixi dersliklirining aldigha qoyulghan hem aldin belgilen'gen, özgermes nuqti'inezer ikenlikini bildürgen shixenze uniwérsitétining sabiq oqutquchisi, hazir amérikida yashawatqan siyasiy közetküchi ilshat ependi, "xitay mundaq ray sinash netijiliri arqiliq musteqilliqni xalaydighan Uyghurlar az bir qisim ademler, mutleq köp sandiki Uyghurlar buninggha qarshi, ular junggoni himaye qilidu, dégenni körsitishni meqset qilidu," deydu.
Wang lishong ependi maqalisida, "xitayda hökümet maslashmay turup, milliy mesililerni kespiy sewiyide tekshürüsh mumkin emes. Tekshürüshlerning kespiy ölchimidin guman qilishning hajiti yoq. Doklatlardiki katekchiler, hésablashlar, atalghular we bashqilar yéterlik ilmiylikke ige. Biraq, doklatning chiqarghan tehlil xulasisida ilmiylik we kespiylik yoq. Eqelliy sawat arqiliqla shuni bilgili boliduki, emeliyet pütünley eksichidur. Eger u tekshürüsh netijiliri heqiqeten rast bolsa, u yerde yene shinjang mesilisi mewjut bolmaydu, u chaghda shinjang mesilisini tetqiq qilishning hajiti yoq," dep yézish bilen mezkur ikki aliy mektepning tekshürüshi xulasisining emeliyettin yiraq, saxta doklat ikenlikini delilleydu.
Ilshat ependi wang lishong ependining yekünliri heqqide toxtilip mundaq dédi؛ heqiqeten xitayning mundaq ray sinashlirining tamamen saxta ikenliki, Uyghurlarning héch qachan özining heqiqiy meydanini ipadilimeydighanliqi, "Uyghurlarning özlirining junggoluq bolghanliqidin pexirlinidighanlirining sanining xitaylardin köp" dégen bu xil yekünning saxta hem külkilik ikenliki, buninggha Uyghurlarla emes belki xitaylarning özliriningmu ishenmeydighanliqini bildürdi.
Wang lishong ependi bundaq ray sinashning saxta bolushidiki mesilining del bu ishlargha hökümetning arilishishi ikenliki, tekshürgüchi xadimlar tekshürüsh jedwellirini aldin belgilen'gen Uyghurning toldurushigha béridighanliqi, xulasining alla burun békitilip bolidighanliqini körsitip, Uyghurlarning mundaq hökümet qatnashqan ray sinash so'allirigha özining heqiqiy pozitsiyisini yézip, bu yazghanlirining siyasiy zerbige uchrash pakiti bolup qélishidin ensireydighanliqini chüshendüridu. (Ümidwar)
Munasiwetlik maqalilar
- Xu jintaw : " xitay misli körülmigen riqabetke duch keldi"
- Uyghur mesilisi üchün 2007 - yili qandaq bir yil boldi?
- Séning sherqiy türkistaning - méning gherbiy diyarim
- Amérikiliq alimlar Uyghur rayonining tereqqiyati toghrisida toxtaldi
- Xitayning Uyghur wetinini talan - taraj qilish siyasiti kücheymekte
- Weten ziyaritidin kéyinki achchiq hislar (2)
- Qeshqerde yüz bergen " awghust weqesi" ning heqiqiy jeryani
- Maykél sheridanning Uyghurlar toghrisidiki ziyaret xatirisining torlardiki inkasi
- Turkiyediki yéngi chagh téléwiziyiside Uyghurlar tonushturuldi
- Teklimakan'gha kömülgen Uyghur medeniyiti
- Teywen birleshken döletler teshkilatigha eza bolup kirelemdu?
- Xongkong sumrugh téléwiziye tor bétide, höseyin jélil qatarliq Uyghur musteqilchiliri heqqide maqale
- Chén shüybyen: hayatliqimda teywenning musteqilliqini körelishim mumkin
- Xitayda hazir qandaq medeniyet asasiy orunda turidu?
- Mushu esirdiki yéngi dölet- sherqiy timorda ikkinchi qétimliq prézidént saylimi boluwatidu