مالايشىيادا چىقىدىغان "يۇلتۇز گېزىتى" نىڭ خەۋەر قىلىشىچە، مالايشىيا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى سەئىد خەمىت ئەپەندى 10 - ئاينىڭ 10 - كۈنى بايانات ئېلان قىلىپ، شىمالى كورىيىنىڭ يادرو سىنىقى ئېلىپ بارغانلىقىنى قاتتىق ئېيىپلىگەن ۋە رۇسىيە بىلەن خىتاينى شىمالى كورىيىگە دەرھال بېسىم ئىشلىتىشكە چاقىرغان. ھەركىم ئۆزىنى قوغداش دېگەن باھانە بىلەن يادرو قوراللىرىنى ياسىۋالسا، --- دەيدۇ سەئىد خەمىت ئەپەندى مالايشىيانىڭ پۇتراجايا شەھىرىدە ياۋرۇپا بىرلىكىنىڭ تاشقى ئىشلار مەسلىھەتچىسى بەنىتا ۋالدنېر بىلەن سۆزلەشكەندە، --- بۇ دۇنيا خالىغان بىر نامەلۇم ۋاقىتتا گۇمران بولمامدۇ؟ شۇڭلاشقا ھازىر شىمالى كورىيە مەسىلىنى ئالتە تەرپ سۆھبىتى تىز ھەل قىلىشى لازم.
ئەگەر دۇنيا شىمالى كورىيىنى چەكلىمىسە، ئىران ئۇنىڭغا ئەگىشىدۇ
ئەركىن ئاسىيا رادىئوسىنىڭ تەكلىپ مۇخبىرى ۋەندوڭنىڭ ئەنقەرەدىن خەۋەر قىلىشىچە، تۈركىيە تاشقى ئىاشلار مىنىسىتىرلىكى بايان ئېلان قىلىپ شىمالى كورىيىنىڭ يادرو سىنىقى ئېلىپ بارغانلىقىنى قاتتىق ئېيىپلىگەن. خەۋەردە بايان قىلىنىشىچە يەنە، شىمالى كورىيە ئۆزىنىڭ يادرو سىنىقىنى "مۇۋەپپىقىيەتلىك بولدى" دېدى، بۇ دەل خەلققە زور بالايى ئاپەت كەلتۈرىدىغان "مۇۋەپپىيەت" ، --- دەيدۇ تۈركيىنىڭ يادرو قوراللىرى مۇتەخەسىسى مۇستافا ئەپەندى، --- بۇ بالاي- ئاپەتنى ئەڭ تۆۋەن مۆلچەرلىگەندە، ئاچ-يالاڭغاچلىقتا قالغان شىمالى كورىيە خەلقى ئەمدى ئەتراپتىكى دۆلەتلەرگە يامراپ ئاسىيادا مالىمانچىلىق پەيدا قىلىدۇ. ئەگەر دۇنيا ھازىر شىمالى كورىيىنى چەكلىيەلمىسە، ئىران ئۇنىڭغا ئەگىشىپ يادرو قوراللىرىنى تەرەققى قىلدۇرىدۇ. بۇ ئوتتۇرا شەرق ئۈچۈنلا ئەمەس، پۈتۈن دۇنيا ئۈچۈن بالايى ئاپەت كەلتۈرىدۇ.
ئاۋسترالىيە ب د ت شىمالى كورىيىگە قوللانغۇسى ھەر قانداق تەدبىرنى ئاكتىپ قوللايدۇ
بىرلەشمە ئاگېنتلىقىنىڭ ئاۋسترالىيىنىڭ كانپېرا شەھىرىدىن خەۋەر قىلىشىچە، ئاۋسترالىيە تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ئالىكساندىر داۋنېر ئەپەندى 10 - ئاينىڭ 10 - كۈنى شىمالى كورىيىنىڭ يادرو سىنىقى ئېلىپ بارغانلىقى ھەققىدە بايانات ئېلان قىلىپ "ئاۋسترالىيە ب د ت نىڭ شىمالى كورىيىگە قارىتا جازلاش تەدبىرى قوللۇنىشىنى تەلەپ قىلىدۇ. ئاۋسترالىيە بۇ جەھەتتە ب د ت نىڭ شىمالى كورىيىگە قارىتا قوللانغۇسى ھەر قانداق جازلاش تەدبىرىنى ئاكتىپ قوللايدۇ" دېگەن.
شىمالى كورىيە دېپلوماتىيە جەھەتتە بىر چوڭ ئاپەت پەيدا قىلدى
ئامېرىكا ئاۋازىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، بەزى مۇلاھىزىچىلەر خىتاي ھۆكۆمىتى گەرچە شىمالى كورىيىگە قەتئى قارشى تۇرىدىغان، تەلەپپۇزى قاتتىق بايانات ئېلان قىلغان بولسىمۇ، ئەمما شىمالى كورىيىنى جازالاشنى پەقەت تىلغا ئالمىغانلىقى ھەققىدە تەھلىل يۈرگۈزگەن. خەۋەردە بايان قىلىنىشىچە، ھازىر شىمالى كورىيىنى ئاشلىق ۋە يېقىلغۇ بىلەن تەمىنلەپ تۇرىۋاتقان دۆلەت -- خىتاي، ئۇ شىمالى كورىيىگە قارىتا ئۆزىنىڭ ھەل قىلغۇچ كوزۇرىنى كۆرسىتەلەيدۇ. ئەمما شىمالى كورىيە بۇيىل 7 - ئايدا باشقۇرۇلىدىغان بومبا سىناق قىلغاندا، خىتاي ئۇنى ئاز-تولا ئېيىپلەپ قويغان بولسىمۇ، ئەمما خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ جازلاش تەدبىرى قوللۇنىشىنى رەت قىلغان ئىدى. ھازىر شىمالى كورىيە تېخىمۇ ئىلگىرىلەپ يادرو سىنىقى ئېلىپ بېرىپ، خەلقئارا جەمئىيەتكە دېپلوماتىيە جەھەتتە بىر چوڭ ئاپەت پەيدا قىلدى. خىتاي بۇ قېتىم يەنە قارشى تۇرىدىغانلىقىنى "قەتئى" دەپ سۈپەتلەپ ئىپادە بىلدۈرگەن بولسىمۇ، ئەمما يەنىلا جازالاشنى پەقەت تىلغا ئالمىدى. بەزى مۇلاھىزىچىلەر ھازىر خىتاينىڭ شىمالى كورىيە مەسىلىسىدە ئويناۋاتقان رولىنى باشقا بىرخىل ھىلە دەپ قارايدۇ. شىمالى كورىيە يادرو سىنىقى ئېلىپ باردى دېيىلگەن جايمۇ، ئۇنىڭ ئەشەددى رەقىبى جەنۇبىي كورىيە ياكى ياپونىيىگە يېقىن جايدا ئەمەس، بەلكى ئەڭ يېقىن دوستى بولغان خىتاينىڭ جىلىن ئۆلكىسىدىن ئاران 137 كىلومېتىر يىراقلىقتا. ئەمەلىيەتتە بۇ خىتاي ئويۇشتۇرغان ۋە يېتەكچىلىك قىلىۋاتقان كورىيە مەسىلىسىنى ھەل قىلىشنى مەقسەت قىلىدىغان ئالتە تەرەپ سۆھبىتىنىڭ ئۈنۈملۈك بولمىغانلىقى ياكى خىتاي ئۆزى پەيدا قىلغان ئاقىۋەت.
دۇنيا خىتاينىڭ شىمالى كورىيىگە قانداق تەدبىر قوللىنىدىغانلىقىنى كۆتمەكتە
--ھازىر بىرمۇنچە مۇلاھىزىچىلەر شىمالى كورىيىنىڭ "يادرو سىنىقى ئېلىپ بارغان"لىىقنى پو ئاتقانلىق، ئەمەلىيەتتە ئۇ باشقا بىرخىل پارتلىتىش بولۇشى مۇكىن، دەپ قاراۋاتىدۇ، ---- دەپ تەھلىل قىلىدۇ ئامېرىكىدىكى فلورىدا ئۇنىۋېرىسىتېتىنىڭ خەلقئارا مۇناسىۋەتلەر مۇتەخەسسىسى پېڭ داجىن ئەپەندى، --- مەيلى نېمە بولسۇن، شىمالى كورىيە بۇنداق بىرخىل "يادرو سىنىقى" ئېلىپ بېرىشنى تاماملىغاندىن كېيىن، ئۇ قولىدىكى ھەممە كوزۇرىنى ئىشلىتىپ بولغان بولىدۇ، شۇ مەنىدىن ئېيتقاندا، ئۇ ھازىر يادرو قورالىغا ئىگە چوڭ دۆلەتگە ئايلىنىپ باشقا دۆلەتلەر بىلەن سۆھبەت قىلىشنى كۈتۈپ تۇرىۋاتىدۇ. ئەمما دۇنيا ھازىر ئۇنىڭ بىلەن سۆزلىشىنى خالىمايدۇ، بەلكى ئۇنىڭ يادرو ئۈسكۈنىلىرنى دەرھال گۇمران قىلىشنى خاھلايدۇ. ئەگەر خىتاي دۇنيانىڭ مۇشۇنداق ھالاكەت گېرداۋاىدا تۇرىۋاتقان شىمالى كورىيىنى جازالىشىنى قوللىسا، شىمالى كورىيە ھۆكۈمىتى خەلق تارتقا ئازاپ-ئوقۇبەتنىڭ سەۋەپىنى چېگرىداش خوشنىسى ۋە يېقىن دوىستى خىتايغا دۆڭگەپ قويىدۇ، بۇنىڭ بىلەن خىتايغا ئاپەت ياغىدۇ. ئەگەر دۇنيا شىمالى كورىيىگە سۈكۈت قىلسا، شىمالى كورىيىگە ئەگىشىپ ئىران ھەرىكەت قىلىدۇ. بۇنداق ئەھۋال ئاستىدا دۇنيا ھازىر خىتاينىڭ شىنالى كورىيىگە قانداق تەدبىر قوللىنىدىغانلىقىنى كۆتمەكتە. (ۋەلى)