Xitay hökümiti öktichilerni saranglar doxturxanisigha qamap qoymaqta

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Yéqinda xitay hökümiti teripidin " nérwa késilige giriptar bolup qaldi" dep di'agnoz qoyulghan xitay öktichisi wang wenshin béyjingdiki nérwa késellikler doxturxanisida 13 yil yatqandin kéyin qoyup bérilgen. Gollandiyidiki nérwa késellikler mutexessislirining tekshürüsh doklatidin melum bolushiche, wang wenshinda héchqandaq nérwa késellikining alamiti körülmigen.

Xelq'ara kishilik hoquq közitish teshkilati bu heqte xitay hökümitini qattiq eyiblimekte hemde xitay hökümitidin nérwa késellikni bahane qilip turup öktichilerni xalighanche basturidighan bu xil qilmishlirini derhal toxtitishni telep qilmaqta.

13 Yildin kéyinki qayta jem bolush

Amérika awazi xewerler tor bétide élan qilin'ghan melumatta körsitilishiche, bu yil 56 yashqa kirgen xitay öktichisi wang wenshin 1992 ‏- yili tyen enmin weqesining 3 yilliq xatire küni qolgha élin'ghan bolup, xitay jama'et xewpsizlik ministirliqining buyruqi boyiche, nérwa késellikige giriptar bolup qaldi dégen bahane bilen béyjingdiki saranglar doxturxanisigha qamalghan hemde 13 yil ötkeldin kéyin yeni 2005 ‏- yili 8 ‏- ayda qoyup bérilip, gérmaniyidiki ayali we qizi bilen jem bolghan.

Wang wenshin doxturxanidiki chéghida, muxbirlar köp qétim u yatqan enkang isimliq doxturxana bilen wang wenshinning késel ehwali heqqide alaqilashmaqchi bolghan. Lékin wang wenshin'ge "nérwa késilige giriptar bolghan" dep di'agnoz qoyghan mezkur doxturxana muxbirlarning ziyaritini izchil halda ret qilip kelgen.

Xitay hökümiti nérwa késilini bahane qilip siyasiy mehbuslarni basturup kelgen

Gollandiyidiki nérwa késellikler mutexessislirining tekshürüsh netijisini körgen wang wenshin xoshal bolush bilen bir waqitta, xitay hökümiti we shundaqla enkang doxturxanisi üstidin erz qilish qararigha kelgen. U yene amérika dölet mejlisining bu heqte guwahliqtin ötüsh yighini échip bérishini we shundaqla dunya nérwa késellikler birleshmisining xitaygha bérip mexsus tekshürüsh élip bérishini telep qilghan.

Xelq'ara kishilik hoquq közitish teshkilati asiya ishliri mes'uli edém ependi "gerche xitay hökümiti uzundin buyan nérwa késellikni bahane qilip, siyasiy mehbuslarni basturup kelgen bolsimu, xelq'ara kishilik hoquq teshkilati bu heqte éniq bir ispatqa ige bolalmighan. Mana hazir wang wenshinning xitaydin ayrilishi we shundaqla mutexessislerning tekshürüsh doklati mezkur teshkilatning bu xitay hökümitige bolghan uzundin buyanqi gumanining ras ikenlikini ispatlap berdi " dep körsetti.

Uyghur élide türmige saq kirgenler sarang bolup chiqidu

Amérikida turushluq dangliq kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanim xitay hökümitining öktichi we siyasiy mehbuslargha bolupmu Uyghur élidiki siyasiy mehbuslargha qolliniwatqan türlük usulliri heqqide toxtilip, "xitay hökümiti Uyghur élidiki siyasiy mehbuslargha téximu qattiq qolluq qilidu, hetta saq kirgen mehbuslarni türmide yétish jeryanida sarang qilip qoyidu" dep bildürdi.

Xelq'ara kishilik hoquq közitish teshkilati yéqinda mexsus bayanat élan qilip, dunya rohiy késellikler birleshmisining xitaygha bérip mexsus tekshürüsh élip bérishi kéreklikini we shundaqla xitayning nérwa késellikler doxturxanisida yétiwatqan öktichiler bilen söhbet élip bérishi kéreklikini telep qildi. (Méhriban)