Stalinning oghli qandaq öldi? (2)


2007.05.16

Sowét ittipaqi we xitay qatarliq kommunist döletliri teripidin prolétariyat dahiysi dep teriplen'gen stalinning heqiqiy mahiyiti sowét ittipaqi yimirilgendin kéyin pash boldi. Bügünki rusiye xelqi uni kommunistik tuzum astida milyonlighan bigunah xelqni türmilerge tashlighan, qirghin qilghan hem xaniweyran qilghan wehshiy diktator supitide tonudi.

Rusiye we gherb tarixchiliri stalinning hayati hem uning yürgüzgen ichki-tashqi siyasetliri heqqide türlük kitablarni yazdi we tetqiqat netijilirini élan qildi. Bularning biri stalinning oghlining teqdirige a'it yéngi tetqiqat netijiliri bolup hésablinidu.

Stalin Uyghurlarning teqdiri bilenmu oynashqan

Ikkinchi jahan urushining axirlashqanliqigha 60 yildin ashqan bolsimu, lékin hazirghiche insaniyet qelbige chongqur orunliship ketken urush jarahetliri saqayghini yoq. Besh yilgha sozulghan bu urush jeryanigha munasiwetlik nurghunlighan weqeler, siyasiy hile-neyrenglerning sirliri 60 yillar ötkendin kéyinki bu künlerde dawamliq tetqiq qilinmaqta.

Sowét ittipaqi yimirilgendin kéyin , stalin rehberlikidiki sowét ittipaqi hökümitining eyni waqittiki ichki we tashqi siyasitige a'it nurghunlighan heqiqiy sirlar pash bolushqa bashlidi. Bolupmu, stalinning baltiq déngizi boyidiki litwa, latwiye we éstoniye qatarliq jumhuriyetlerni bésiwélishi, finlandiyige qarshi qozghighan urushi, hemde gérmaniye bilen tüzgen urush qilmasliq shertnamisige bina'en gitlérning polshani bésiwélishigha qarap turushi shuningdek gérmaniyige qarshi jeng qilip yéngilip, rusiyige kirgen 20 ming etrapidiki polsha jengchi - ofitsérlirini katin ormanliqida qiriwétishidek qilmishliri qatarliq köpligen weqelerning sirliri pash boldi.

Elwette, stalin Uyghur xelqining siyasiy teqdiri bilenmu munasiwetlik shexs. Tarixchilar, stalinning 1933-34-yilliridiki Uyghur musteqilliq inqilabini, jümlidin sherqiy türkistan islam jumhuriyitini yoq qilish we 40- yillarda Uyghurlarning teqdirini yene bir qétim siyasiy oyun qarti qilip oynap , bashta sherqiy türkistan inqilabi we sherqiy türkistan jumhuriyitini qollap , kéyin meqsitige yetkendin kéyin uni qurban qiliwetkenliki, hetta inqilabning deslepki rehbiri elixan törini tutup ketken bolsa, kéyinki rehbiri exmetjan qasimi qatarliq erbablarni suyiqest bilen öltürgenlikini otturigha qoyushmaqta.

Bularning hemmisi téxi échilmighan sirlar bolup, mezkur siyasiy paji'elerge munasiwetlik sirliq höjjetler ashkarilan'ghan chaghdila 20-esir Uyghur siyasiy tragédiyilirining heqiqiy sewebliri pash bolghusi.

Uzun yilliq tekshürüshler

2-Jahan urushigha a'it sirliq témilarning biri stalinning oghlining gérmaniye armiyisige esirge chüshkendin kéyinki teqdiri mesilisi bolup, 60 yildin buyan mezkur nuqta xelq'ara jemiyetning köngül bölüsh we tarixchilarning tetqiq qilish témisi bolup kelmekte.

Bu mesilini éniqlashqa sabiq sowét ittipaqi we kéyinki rusiye , gérmaniye, en'giliye, amérika hökümiti we mutexessisliri köngül bölgen bolup, amérika dölet mudapi'e ministirliqi buningdin 4 yil ilgiri amérika döletlik arxipxanisida saqlan'ghan stalinning oghli yakof jugashiwélining esirge chüshkendin kéyin, qéchishqa urun'ghanda gérman eskiri teripidin étip öltürülgenlikige a'it matériyallarni uning moskwada yashaydighan qizigha yetküzüp bergen idi.

Rusiye hökümiti buningdin 12 yil ilgiri stalinning oghlining ölüm sirini éniqlaydighan bir herbiy tekshürüsh guruppsi qurghan bolup, mezkur guruppa uzun yillar izdinish arqiliq, axiri bu délodin yekün chiqirip, yakof jugashiwélining esirler lagérida en'gliyilik esirler bilen urushup qélip, özini esirler lagirining tok simigha urup öltürüwalghanliqini ashkarilighan.

Bu yekünni gérmaniye tarixchisi eleksin ependimu qollighan idi. Lékin, eleksin ependi yakofning özini öltürüwélishining heqiqiy sewebining bashqiche ikenlikini éniqlap chiqip, mexsus maqale élan qilghan.

Her xil qarashlar mewjut

Stalinning oghlining ölüm siri heqqide peyda bolghan asasliq köz qarashlar töwendikiche.

1 - Gitlér, uni sowét ittipaqi teripidin esirge élin'ghan gérmaniye généralliri bilen almashturushni meqset qilip, stalin bilen sodilashmaqchi bolghanda, stalinning ret qilishigha uchrighan we axirida étilghan dégen köz qarash.

2 - Yakof jugashiwéli dadisigha qarshi chiqip, xa'inliq qilghan we kéyin beribir öltürülgen dégendek köz qarash.

3 - Gérmaniye tarixchilirining yakof jugashiwéli esirler lagiridin qachmaqchi bolghanda, qarawulluqta turiwatqan némis eskiri teripidin étip öltürülgen dégen yekün. Mezkur yekün uzundin buyan asasiy jehettin qollashqa ériship kelgen idi.

4 - Dadisining wehshilikidin échinip özini öltürüwaldi dégen yekün .

5 - Yakof jugashiwélining esirge chüshkenlik weqesi gérmanlar teripidin oydurup chiqirilghan weqe dégen qarash.

Yakof jugashéwili stalinning birinchi xotunidin yeni gruzin ayalidin tughulghan bolup, u , gérmaniye armiyisi sowét ittipaqigha hujum qozghap, üch hepte ötkendin kéyin gérmaniye qoshunlirigha esirge chüshken . Eyni waqitta, u sowét ittipaqi 14- tanka diwiziyisining léytinant derijilik ofitséri idi. Deslepte, némislar uning stalinning oghli ikenlikini bilmigen, kéyin ular uning kimlikini biliwalghandin kéyin, yéngi hékayilar bashlan'ghan. (Ümüdwar)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.