Сталинниң оғли қандақ өлди? (2)

• Мухбиримиз үмидварниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Сталин сәбдашлири билән биллә. Stalin with his comrades. Photo by RFA

Бүгүнки русийә тарихчилири сталинни 20 - әсирдики дуняви мәшһур шәхсләр ичидики әң қорқунчлуқ диктатор тәриқисидә, униң өз сиясий мәнпәәтлиригә йетиш үчүн милйонлиған адәмләрниң җениға замин болғанлиқи, униң һөкүм сүргән дәвриниң инсанийәтниң әң зулмәтлик йиллири икәнликини оттуриға қоюшмақта. Тарихчилар йәнә сталинниң өткән әсирниң 30 - 40 - йиллирида уйғурларниң сиясий тәқдири биләнму ойнишип, уйғур сиясий паҗиәсини кәлтүрүп чиқарғанлиқини тәкитләшмәктә.

Әнә шу мәшһур диктатор дәп қариливатқан сталинниң оғли якоф җугашивели 1941 - йили 7 - айда, йәни совет - герман уруши партлап үч һәптә өткәндин кейин, гитлер қошунлириға әсиргә чүшкән болуп, униң өлүминиң сири 60 йилдин артуқ вақиттин буян муназирә қозғап, бу һәқтики көз қарашлар давамлиқ йеңилинип кәлмәктә.

Сталинниң оғли гитлер армийисиниң тәшвиқат машинисиға хизмәт қилмиған

Германийә тарихчиси әлексинниң тәкшүрүшлиридин қариғанда, якоф җугашивели әсиргә чүшкәндин кейин, гитлер германийисиниң тәшвиқат орунлири түрлүк усул билән уни совет иттипақи вә сталинға қарши тәшвиқат қилишқа салмақчи болған, һәтта униң германийә офитсери билән сөһбәтлишиватқан сүрити бесилған "мундақ даңлиқ совет офитсери вә қизил армийә қоманданиниң тәслим болғанлиқи германийә армийисигә қаршилиқ көрситишниң һечқандақ әһмийитиниң йоқлиқини көрситиду " дегән хәтләр йезилған тәшвиқат материяли вә униң йәнә, дадиси сталинға өз қәлими билән язған " дада мениң әһвалим яхши, обдан күтивелинишқа ериштим" дегән хети тарқитилған.

Германийә армийиси йәнә совет әскәрлирини тәслим болушқа үндәп, " силәрниң әң алий даһиңларниң оғли тәслим болди, силәр немә үчүн әһмийәтсиз қурбан берисиләр" дәп язған тәшвиқатлирини тарқатқан.

Бирақ, башқа тәкшүрүш хуласилирида германийә органлириниң якоф җугашивелини өзлири билән һәмкарлишишқа қистиған болсиму, лекин нәтиҗә қазиналмиғандин кейин уни қорқунчлуқ вә ачарчилиқ қаплиған әсирләр лагериға әвәткәнлики көрстилиду.

Дәсләпки тәкшүрүшләрдә йәнә якоф җугашивелиниң әсирләр лагерида инглизлар билән урушуп қелип өзини өлтүрүвалғанлиқму оттуриға қоюлған. Йәкүндә ейтилишичә, якоф җугашивели турған әсирләр лагерида даим әнгилийә әсирлири билән совет иттипақи әсирлири арисида тоқунуш болуп турған.

Руслар әнглийиликләрни немисларниң алдида диққәттә турди дәп әйибләп, уларни "тоху йүрәкләр" дәп атиғанлиқи үчүн бир күни якоф җигашивели төт әнгилийә офитсери билән урушуп қалған.

Өлүштин бир күн илгири у йәнә бир әнгилийә офитсери билән урушуп қалған болуп, бу униңға наһайити күчлүк тәсир қилған, мана мушундақ түрлүк әһваллар түпәйлидин келип чиққан азаблиниш вә үмидсизлиниш униң өзини өлтүрүвелишини кәлтүрүп чиқарған.

Сталин оғлини германийә генерали билән тегишишни рәт қилған

1943 - Йили, сталинград урушида немислар мәғлуп болуп, германийә генерали павлиус 90 миң әскири билән совет армийисигә тәслим болғанда гитлер генерал павлиусни сталинниң оғли билән тегишиш тәклипини оттуриға қойған. Әмма, сталин гитлергә " мән генерални бир әскәргә тегишмәймән" дегән җавабни берип, рәт қилғандин кейин германийә тәрәп бу хәвәрни якоф җугашивелиға йәткүзгән, дадисиниң өзини қутулдурмиғанлиқ хәвири униңға үмидсизлик елип кәлгән һәм зор зәрбә болған.

Униң билән бир лагерида ятқанлар униң өз келәчикидин үмид үзүп, даим тамақ йейишни рәт қилғанлиқидин гуваһлиқ бәргән. Уруш мәзгилидә йәнә сталин " уруш әсирлири болмайду, пәқәт хаинларла болиду" дегән сөзини елан қилип, германийә армийисигә әсиргә чүшкән совет иттипақи һәрбий хадимлирини вәтән хаинлири катигорийисигә киргүзгән, нәтиҗидә әсирләр лагерлиридин қечип кәлгән нурғунлиған совет җәңчи - офитсерлири совет бихәтәрлик органлири тәрипидин "сатқин", " хаин", " фашистларниң җасуслири" дегәндәк бәтнамлар билән өлүмгә һөкүм қилинған вә яки җазалаш әтрәтлиригә әвәтилгән. Бу хәвәр сталинниң оғли якоф җугашивелиға тәсир қилмай қалмиған.

Омумән, сталин урушниң ғәлибисини қолға кәлтүрүш үчүн өз оғлиниң һаятидин ваз кәчкән

Әң йеңи йәкүн- якоф җугашивели катен қирғинчилиқи сәвәбидин өзини олтурувалған.

Тарихчи әлексин йеқинда өзиниң сталинниң оғлиниң өлүм сири һәққидики испатларни тәкшүрүш җәрянида еришкән әң йеңи нәтиҗисини елан қилип, өзиниң юқирида қәйт қилинған йәкүнлиригә өзгәртиш киргүзди.

Тарихчи әлексин, сталинниң оғли якоф җугашивелиниң һәқиқәтән өзини өлтүрүвалғанлиқини, әмма, буниң сәвәбиниң бурун ейтилғандин башқичә икәнликини йәни якофниң дадиси сталинниң поләкләргә йүзсизлиқ қилип, уларни катен орманлиқида қирғин қилғанлиқиға чидимай өзини өлтүрүвалғанлиқини оттуриға қойди.

Униң тәкшүрүшичә, якоф җугашивели әсирләр лагерида көплигән полшалиқ әсирләр билән тонушуп, улар билән дост болған. Һәтта, улар билән бирликтә икки қетим лагердин қечишқа урунған болсиму, лекин мәғлуп болған. У, 1943 - йили германийә гезитлиридин сталинниң 1940 - йили катен орманлиқида 20 миңға йеқин полша җәңчи - офитсерини қирғин қилғанлиқини билгән. Нәтиҗидә, якоф җугашивели дадиси сталинниң бу рәзил қилмишидин ечинип, сараң болуш дәриҗисигә йәткән һәмдә ахирида өзини өлтүрүвелиш йолини таллиған.(Үмидвар)