Архип
2010-07-30
Чаршәнбә күни " диярим тор бети"ниң чәтәлдики тор башқурғучилиридин бири болған, диярим тор бети саһиби дилшат пәрһатниң акиси дилмурат пәрһат иниси дилшат пәрһат, ниҗат азад, нурәли обулқасим қатарлиқ уйғур тор бәт башқурғучилириниң үрүмчидики мәлум сот тәрипидин мәхпий сотланғанлиқини радиомиз арқилиқ дуняға аңлатқан иди.
2010-07-30
Дуня уйғур қурултийи баянатчиси дилшат ришит уйғур елиниң җәнубидики мәктәп балилириниң бу язлиқ тәтилдики арам күнлириниң хитайниң сиясий идийиви тәрбийисиниң паракәндичиликигә учраватқанлиқи һәққидә мәлумат бәргән иди, бу учурға асасән, уйғур елиниң җәнубидики йезиларға қаратқан телефон зиярәтлиримиздин,язлиқ тәтил башланғандин буян уйғур оттура вә башланғуч мәктәпләрдики оқутқучи, оқуғучиларниң һәр һәптидә бир күн, үч хил күчләргә қарши туруш һәмдә милләтләр иттипақлиқини қоғдаш һәққидә сиясий өгинишкә мәҗбурлиниватқанлиқидәк әһваллар ашкариланди.
2010-07-30
Үрүмчи вәқәсидин кейин хитай даирилири тактика өзгәртип "хәлқ турмушини яхшилаш вә бу арқилиқ мәңгүлүк әминликни бәрпа қилиш" дәйдиған шуар бойичә хәлқ турмуши қурулушини йолға қойди. Хитай даирилири буниңда алди билән ишсизлиқ мәсилисини һәл қилиш шуарини қаттиқ товлап, "бир аилидә әң аз дегәндә бир киши ишқа орунлашқан болуш" дәйдиған сиясәт бойичә "бирму киши ишқа орунлашмиған аиләрни тизимлашқа башлиған.
2010-07-30
Өткән һәптидә америка билән җәнубий корийә шәрқий деңиз вә сериқ деңиз районида бирләшмә һәрбий мәшқ өткүзгән иди. Хитайму бу районда арқа - арқидин һәрбий мәшиқ өткүзүп өзиниң күчийип баш көтүргәнликини дуняға көрситишкә башлиди. Бу һәрбий мәшқләрниң нәтиҗисидә, ася - тинч окян районидики дөләтләр ара йеңидин уюшуш пәйда болди.
2010-07-30
400 Дин артуқ вәхпи вә аммивий тәшкилаттин тәркип тапқан "түркийә аммивий һәмкарлиқ мунбири"ниң уюштуруши билән, түркийидә елип берилмақчи болған түркийиниң асасий қануниға өзгәртиш киргүзүш үчүн хәлқниң пикир - қарашлирини елиш сайлимида қошулидиғанларниң авазини көпәйтиш мәқситидә 7 - айниң 27 - күни истанбулдики османийә меһманханисиниң йиғин залида ахбарат елан қилиш йиғини өткүзүлди.
2010-07-29
Хитай һөкүмити уйғур елида мәсчитләрни контрол қилишни йилдин - йилға күчәйтмәктә. Өткәнки йилларда мәсчит башқурушта, мәсчитләрни сирттин назарәт қилишни асаси метод қилған болса, әмдиликтә, мәсчитниң ичигә сиңип кирип башқурушни асаси метод қилмақта. Буниң нәтиҗисидә, мәсчиттә оқулуватқан хутбиғила әмәс, мәсчитниң кассисидики закат вә сәдиқиғиму қол узатмақта. Мәлум болушичә, хитай һөкүмити қаримай шәһиридә йеқинда йеңи бәлгилимә чиқирип, мәсчитләрдә топланған закат вә сәдиқиләрни башқурушни өз үстигә еливалған. Нөвәттә мәсчит башқуруш һәйити закат вә сәдиқини һәр қандақ бир иш үчүн ишләтмәкчи болса, чоқум һүкүмәтниң алақидар органлириниң тәстиқини елиш керәк.
2010-07-29
Хитай компартийиси мәркизи комитетниң бу йилқи "шинҗаң хизмити" сөһбәт йиғинидин кейин, хитай һөкүмити уйғур елидә шинҗаңни муқимлаштуруш вә гүлләндүрүш, хәлқни бейитип чегрини мустәһкәмләш" иситратегийиси бойичә уйғур елидә бир қатар тәдбир һәм орунлаштурушларни елип бармақта, бу тәдбир һәм сиясәтләрниң түпки нишани немә? буниң уйғур хәлқи билән қандақ мәнпәәт тоқунуши бар? чәтәлләрдики уйғур зиялийлири һәм паалийәтчилири мәзкур мәсилиләр һәққидә мулаһизиләр йүргүзмәктә.
2010-07-29
Биз түнүгүнки программимизда," оттура җәнуб милләтләр университети"ниң дотсенти пән хуңшяңниң хитайдики йәрлик аптономийә қанун бәлгилимилири һәққидики мақалисиниң, дәсләпки бөлүми, "хитайда һәқиқий аптономийә һоқуқлири қарарлаштурулмиғанлиқиниң сәвәблири" қисмини аңлатқан идуқ. Бүгүнки программимизда мухбиримиз меһрибанниң тәйярлишида, мақалиниң давами хитайда аптономийә һоқуқлирини капаләткә игә қилишниң алдинқи шәрти хитайниң "асасий қануни" һәм "миллий аптономийә қануниға түзитиш киргүзүш" қисмини аңлайсиләр.
2010-07-29
29 - Күни июл күни нәнҗин телевизийә истансиси пластик завутида шиддәтлик партлаш йүз бәргән орундин көрүнүш вә аңлитиш бериватқанда, телевизор сегналлири бирдинла тохтап қалди вә шуниңдин башлап, хитайниң әң чоң учур вастиси бу һәқтә дөләт ичигә учур беришни тохтатти. Әмма чәтәл учур вастилири бу вәқәни давамилиқ ашкарилаватиду.
2010-07-29
40 - 50 Йил бурун өз вәтинини ташлап чәтәлгә қечишқа мәҗбур болған уйғурлар бүгүнки күндә дүняниң һәрқайси җайлирида игилик тикләп карханичи болушқа башлиди. Булардин бири һазир қәйсәри санаәт районида туркистан макина намида завути бар назим батурхан. Назим батуханниң дадиси йүсүп батухан қәшқәрниң йопурға наһийисидә туғулған болуп, атниң игирини ясап сатидиған кишиниң оғли икән.
2010-07-29
Канадада чиқидиған сиясий характердики "маклеанс" журнилида,"тәсир көрситиш һәққидә соаллар" намлиқ мақалә бесилди. Бу мақалидә, бейҗиң даирилириниң чәтәлләрдики хитай тилидики ахбарат вастилирини қолға кәлтүрүш вә уларни тизгинләш арқилиқ, ғәрб дунясиға сиңип кириватқанлиқи, идеологийә җәһәттин ғәрб дуняси билән қаршилишиватқанлиқи баян қилиниду. Чарлие гиллис тәрипидин йезилған бу мақалә, канаданиң монтреал шәһиридә чиқидиған хитай тилидики "муһаҗирлар вақти" гезити билән фалуңгуңчиларға майил "улуқ ира"гезити оттурисидики өз - ара һақарәт қилиш давасини баян қилиш билән башлиниду. Апторниң тилға елишичә,мәзкур дилоға мәсул болған монтреал йоқири сот мәһкимиси канадада чиқидиған "муһаҗирлар вақти"гезитиниң хитайниң тәшвиқат органлири билән зич алақиси барлиқини оттуриға чиқарған.
2010-07-29
Қазақистандики уйғурларниң мәтбуати узун тарихқа игә. Өткән әсирниң 20 - йиллиридила уйғурлар ташкәнт, алмута шәһәрлиридә гезит вә җурналларни нәшир қилдурған. Һазирму қазақистан җумһурийитидә бир қанчә гезит вә журнал тарқитилмақта. Алмутида яшайдиған татар алими мунир ерзин оттура асия уйғур мәтбуат тарихини тәтқиқ қилған алим болуп, алмутадики ихтияри мухбиримиз ойған мәзкур мутәхәссис билән уйғур мәтбуат тарихи һәққидә соһбәт өткүзди.
2010-07-29
1999 - Йилидин буян елип бериливатқан, йилда бир қетим өткүзилидиған германийә - хитай кишилик һоқуқ сөһбитиниң 8 - нөвәтлики 7 - айниң 28 - күни берлинда башланди. Германийә мәтбуатлиридики хәвәрләргә асасланғанда, бу қетимқи сөһбәтниң асаси мәзмуни хитайдики өлүм җазаси вә уйғур, тибәт мәсилиси болған.
2010-07-28
Уйғур аптоном райониниң мәркизи үрүмчидики бир сот мәһкимиси өткән һәптә йепиқ сот ечип, диярим тор бетиниң баш бетиниң саһиби дилшат пәрһат вә башқа уйғур тор бәт башқурғучилирини сотлиған. Бүгүн дилшат пәрһатниң әнгилийидики акиси дилмурат пәрһат радийомиз мухбири миһрибанниң зияритини қобул қилип, иниси дилшат пәрһат билән биллә тор бәт башқурғучилиридин нурәли вә ниҗат қатарлиқларниң үстидинму сот ечилғанлиқини билдүрди.
2010-07-28
Хитай һөкүмити, уйғур илида намратлиқ мәсилисини һәл қилишни нөвәттики әң муһим хизмәтләрниң бири дәп қаримақта. Һәқиқәтән намратлиқ мәсилиси һәл қилинса, вәтән ичи вә сиртида болсун уйғурларниң һөкүмәткә болған наразилиқи бесиқамду?
