Arxip
2010-07-30
Charshenbe küni " diyarim tor béti"ning chet'eldiki tor bashqurghuchiliridin biri bolghan, diyarim tor béti sahibi dilshat perhatning akisi dilmurat perhat inisi dilshat perhat, nijat azad, nur'eli obulqasim qatarliq Uyghur tor bet bashqurghuchilirining ürümchidiki melum sot teripidin mexpiy sotlan'ghanliqini radi'omiz arqiliq dunyagha anglatqan idi.
2010-07-30
Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit Uyghur élining jenubidiki mektep balilirining bu yazliq tetildiki aram künlirining xitayning siyasiy idiyiwi terbiyisining parakendichilikige uchrawatqanliqi heqqide melumat bergen idi, bu uchurgha asasen, Uyghur élining jenubidiki yézilargha qaratqan téléfon ziyaretlirimizdin,yazliq tetil bashlan'ghandin buyan Uyghur ottura we bashlan'ghuch mekteplerdiki oqutquchi, oqughuchilarning her heptide bir kün, üch xil küchlerge qarshi turush hemde milletler ittipaqliqini qoghdash heqqide siyasiy öginishke mejburliniwatqanliqidek ehwallar ashkarilandi.
2010-07-30
Ürümchi weqesidin kéyin xitay da'iriliri taktika özgertip "xelq turmushini yaxshilash we bu arqiliq menggülük eminlikni berpa qilish" deydighan shu'ar boyiche xelq turmushi qurulushini yolgha qoydi. Xitay da'iriliri buningda aldi bilen ishsizliq mesilisini hel qilish shu'arini qattiq towlap, "bir a'ilide eng az dégende bir kishi ishqa orunlashqan bolush" deydighan siyaset boyiche "birmu kishi ishqa orunlashmighan a'ilerni tizimlashqa bashlighan.
2010-07-30
Ötken heptide amérika bilen jenubiy koriye sherqiy déngiz we sériq déngiz rayonida birleshme herbiy meshq ötküzgen idi. Xitaymu bu rayonda arqa - arqidin herbiy meshiq ötküzüp özining küchiyip bash kötürgenlikini dunyagha körsitishke bashlidi. Bu herbiy meshqlerning netijiside, asya - tinch okyan rayonidiki döletler ara yéngidin uyushush peyda boldi.
2010-07-30
400 Din artuq wexpi we ammiwiy teshkilattin terkip tapqan "türkiye ammiwiy hemkarliq munbiri"ning uyushturushi bilen, türkiyide élip bérilmaqchi bolghan türkiyining asasiy qanunigha özgertish kirgüzüsh üchün xelqning pikir - qarashlirini élish saylimida qoshulidighanlarning awazini köpeytish meqsitide 7 - ayning 27 - küni istanbuldiki osmaniye méhmanxanisining yighin zalida axbarat élan qilish yighini ötküzüldi.
2010-07-29
Xitay hökümiti Uyghur élida meschitlerni kontrol qilishni yildin - yilgha kücheytmekte. Ötkenki yillarda meschit bashqurushta, meschitlerni sirttin nazaret qilishni asasi métod qilghan bolsa, emdilikte, meschitning ichige singip kirip bashqurushni asasi métod qilmaqta. Buning netijiside, meschitte oquluwatqan xutbighila emes, meschitning kassisidiki zakat we sediqighimu qol uzatmaqta. Melum bolushiche, xitay hökümiti qarimay shehiride yéqinda yéngi belgilime chiqirip, meschitlerde toplan'ghan zakat we sediqilerni bashqurushni öz üstige éliwalghan. Nöwette meschit bashqurush hey'iti zakat we sediqini her qandaq bir ish üchün ishletmekchi bolsa, choqum hükümetning alaqidar organlirining testiqini élish kérek.
2010-07-29
Xitay kompartiyisi merkizi komitétning bu yilqi "shinjang xizmiti" söhbet yighinidin kéyin, xitay hökümiti Uyghur élide shinjangni muqimlashturush we güllendürüsh, xelqni béyitip chégrini mustehkemlesh" isitratégiyisi boyiche Uyghur élide bir qatar tedbir hem orunlashturushlarni élip barmaqta, bu tedbir hem siyasetlerning tüpki nishani néme? buning Uyghur xelqi bilen qandaq menpe'et toqunushi bar? chet'ellerdiki Uyghur ziyaliyliri hem pa'aliyetchiliri mezkur mesililer heqqide mulahiziler yürgüzmekte.
2010-07-29
Biz tünügünki programmimizda," ottura jenub milletler uniwérsitéti"ning dotsénti pen xungshyangning xitaydiki yerlik aptonomiye qanun belgilimiliri heqqidiki maqalisining, deslepki bölümi, "xitayda heqiqiy aptonomiye hoquqliri qararlashturulmighanliqining sewebliri" qismini anglatqan iduq. Bügünki programmimizda muxbirimiz méhribanning teyyarlishida, maqalining dawami xitayda aptonomiye hoquqlirini kapaletke ige qilishning aldinqi sherti xitayning "asasiy qanuni" hem "milliy aptonomiye qanunigha tüzitish kirgüzüsh" qismini anglaysiler.
2010-07-29
29 - Küni iyul küni nenjin téléwiziye istansisi plastik zawutida shiddetlik partlash yüz bergen orundin körünüsh we anglitish bériwatqanda, téléwizor ségnalliri birdinla toxtap qaldi we shuningdin bashlap, xitayning eng chong uchur wastisi bu heqte dölet ichige uchur bérishni toxtatti. Emma chet'el uchur wastiliri bu weqeni dawamiliq ashkarilawatidu.
2010-07-29
40 - 50 Yil burun öz wetinini tashlap chet'elge qéchishqa mejbur bolghan Uyghurlar bügünki künde dünyaning herqaysi jaylirida igilik tiklep karxanichi bolushqa bashlidi. Bulardin biri hazir qeyseri sana'et rayonida turkistan makina namida zawuti bar nazim baturxan. Nazim batuxanning dadisi yüsüp batuxan qeshqerning yopurgha nahiyiside tughulghan bolup, atning igirini yasap satidighan kishining oghli iken.
2010-07-29
Kanadada chiqidighan siyasiy xaraktérdiki "maklé'ans" zhurnilida,"tesir körsitish heqqide so'allar" namliq maqale bésildi. Bu maqalide, béyjing da'irilirining chet'ellerdiki xitay tilidiki axbarat wastilirini qolgha keltürüsh we ularni tizginlesh arqiliq, gherb dunyasigha singip kiriwatqanliqi, idé'ologiye jehettin gherb dunyasi bilen qarshilishiwatqanliqi bayan qilinidu. Charli'é gillis teripidin yézilghan bu maqale, kanadaning montré'al shehiride chiqidighan xitay tilidiki "muhajirlar waqti" géziti bilen falunggungchilargha mayil "uluq ira"géziti otturisidiki öz - ara haqaret qilish dawasini bayan qilish bilen bashlinidu. Aptorning tilgha élishiche,mezkur dilogha mes'ul bolghan montré'al yoqiri sot mehkimisi kanadada chiqidighan "muhajirlar waqti"gézitining xitayning teshwiqat organliri bilen zich alaqisi barliqini otturigha chiqarghan.
2010-07-29
Qazaqistandiki Uyghurlarning metbu'ati uzun tarixqa ige. Ötken esirning 20 - yilliridila Uyghurlar tashkent, almuta sheherliride gézit we jurnallarni neshir qildurghan. Hazirmu qazaqistan jumhuriyitide bir qanche gézit we zhurnal tarqitilmaqta. Almutida yashaydighan tatar alimi munir érzin ottura asiya Uyghur metbu'at tarixini tetqiq qilghan alim bolup, almutadiki ixtiyari muxbirimiz oyghan mezkur mutexessis bilen Uyghur metbu'at tarixi heqqide sohbet ötküzdi.
2010-07-29
1999 - Yilidin buyan élip bériliwatqan, yilda bir qétim ötküzilidighan gérmaniye - xitay kishilik hoquq söhbitining 8 - nöwetliki 7 - ayning 28 - küni bérlinda bashlandi. Gérmaniye metbu'atliridiki xewerlerge asaslan'ghanda, bu qétimqi söhbetning asasi mezmuni xitaydiki ölüm jazasi we Uyghur, tibet mesilisi bolghan.
2010-07-28
Uyghur aptonom rayonining merkizi ürümchidiki bir sot mehkimisi ötken hepte yépiq sot échip, diyarim tor bétining bash bétining sahibi dilshat perhat we bashqa Uyghur tor bet bashqurghuchilirini sotlighan. Bügün dilshat perhatning en'giliyidiki akisi dilmurat perhat radiyomiz muxbiri mihribanning ziyaritini qobul qilip, inisi dilshat perhat bilen bille tor bet bashqurghuchiliridin nureli we nijat qatarliqlarning üstidinmu sot échilghanliqini bildürdi.
2010-07-28
Xitay hökümiti, Uyghur ilida namratliq mesilisini hel qilishni nöwettiki eng muhim xizmetlerning biri dep qarimaqta. Heqiqeten namratliq mesilisi hel qilinsa, weten ichi we sirtida bolsun Uyghurlarning hökümetke bolghan naraziliqi bésiqamdu?
