Amérika jasusluq sün'iy hemrahini bashqurulidighan bombida étip chüshürmekchi

• Muxbirimiz jümening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Amérikaning 2007 - yili 13 - awghust gu'amdiki manewerida, herbi paraxottin qoyup beriliwatqan bashqurulidighan bombisi. AFP Photo

Birleshme agéntliqida xewer qilinishiche,hazir amérika dölet mudapi'e ministirliqi kardin chiqip yerge chüshüp kétish éhtimalliqida turghan bir jasusluq sün'iy hemrahini bashqurulidighan bombida étip chüshürüsh qararigha kelgen.

Xewerde amérika dölet mudapi'e ministirliqi xadimlirining éytqanliridin neqil élip körsitishiche, hazir amérika herbiy da'iriliri mezkur US 193 nomurluq sün'iy hemrahni amérika déngiz armiyisi paraxotidin qoyup bérilidighan bashqurulidighan bomba bilen étip chüshürmekchi iken. Melum bolushiche, bu kardin chiqqan sün'iy hemrah hazir alem boshluqidiki kontrolluqini yoqatqandin kéyin yer yüzige qarap jiddiy ilgirilewatqan bolup, 3- ayning bashlirida yershari atmosféragha kiridiken.

Mexpiy induktor mesilisi

B b s de, analizchi wisent downning éytqanlirini neqil élip körsitishiche, hazir amérika da'irilirining mezkur sün'iy hemrahni jiddiy halda étip chüshürüsh qararigha kélishidiki asasiy seweb, bu sün'iy hemrahqa mexpiy süretke élish induktori orunlashturulghan bolghachqa, amérikida dölet mudapi'e idariliri bu ilghar téxnikining bashqilarning qoligha chüshüp kétishini xalimaydiken. Bu sün'iy hemrahning chongluqi bir dane kichik aptobuschilik, éghirliqi bir tonna etrapida bolup, 2006- yili dékabirda orbitigha chiqirilghan, alem boshluqida ishqa kirishtürülüp uzun ötmey kompyutér sistémisidin kashila chiqip yer yüzi kontrol merkizide bashqurush mumkinchilik bolmay qalghan.

Shuning bilen amérika hökümiti bu sün'iy hemrahni étip pachaqliwétishni toghra tapqan bolup, hazir ular amérika herbiy paraxotidiki bir bashqurulidighan bombini mexsus bu sün'iy hemrahni étip chüshürüsh üchün özgertip qurashturghan.

Emma, bu alahide özgertip qurashturulghan bombining qaysi orundin qachan qoyup bérilidighanliqi biz ge téxi namelum bolghandin bashqa, amérika hökümet xadimliri sün'iy hemrah pachaqlan'ghandin kéyin uning parchilirining qeyerge chiqidighanliqi heqqidimu konkrétni toxtalmighan.

Sün'iy hemrahni étip chüshürüsh bir nazuk mesile

Orbitidiki sün'iy hemrahni étip chüshürüsh mesilisi bir sezgür mesile bolup, ötken yili yanwarda xitay hökümiti özining kardin chiqqan bir hawarayi sün'iy hemrahini étip chüshürgenlikini uqturghandin kiyin xelq'ara jem'iyette jiddiy inkas qozghighan. Mutexessisler sün'iy hemrah parchilan'ghandin kiyin peyda bolghan qalduqlar orbitidiki bashqa üskünilerge zexmet yetküzüp qoyush we alem boshluqida exletlerni peyda qilishi mumkin dep qarashqan idi.

Xitay herbiy da'iriliri 2007- yili 11- yanwar, xelq'ara jem'iyetni aldin xewerlendürüp qoymastinla, mexpiy halda shichang alem boshluqi merkizidin bashqurulidighan bomba qoyup bérip bir hawarayi sün'iy hemrahni étip chüshürgen.

S n n de körsitishiche, eyni waqitta xitayning bu qilmishidin yaponiye da'iriliri endishilen'genlikini bildürgen we xitaydin bu qilmishining meqsitini chüshendürüp bérishni telep qilghan bolsa, amérika hökümet xadimliri xitayning bu qilmishining amérika herbiy sün'iy hemrahlirigha tehdit élip kélidighanliqini bildürgen.

Amérika 1985- yili orbitidin chiqip ketken bir sün'iy hemrahni étip chüshürgen

Amérika 1980 ‏- yilidin bashlapla alem boshluqidiki sün'iy hemrahlarni bashqurulidighan bomba bilen étip chüshürüsh iqtidarini shekillendürgen bolup, amérika 1985- yili orbitidin chiqip ketken bir sün'iy hemrahni bashqurulidighan bomba bilen étip chüshürgen idi.

Melum bolushiche, amérika da'iriliri hazir bu US 193 tipliq sün'iy hemrahni pachaqlighanda bashqa sün'iy hemrahlargha zexmet yetküzüp qoyushtin saqlinishqa zor tirishchanliq körsetmekte. (Jüme)