Genjyang institutidiki Uyghur oqughuchilar tamaq tashlidi

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitayning jyangshi ölkisi nenchang shehirige jaylashqan geyjang kespi téxnika inistituti teyyarliq siniplirida ikki ming etrapida xitaydin bashqa millet oqughuchiliri oquydu. 2003 - Yilidin bashlap bu mektep islam dinigha étiqat qilidighan oqughuchilargha mexsus musulman ashxanisi tesis qilghan bolsimu yéqindin buyan islam dinigha étiqad qilidighan oqughuchilar , mektep musulman ashxanisining tamaqlirining musulmanche ölchemge yetmeydighanliqidin narazi bolup kelgen.

Igilinishiche 5 - ayning 16 - küni mingdin artuq Uyghur hem qazaq qatarliq musulman oqughuchilar bir kün tamaq tashlap mektepke naraziliq bildürgen.

Mektep musulmanlar ashxanisining tamaqliri gumanliq

Genjyang kespi téxnika institutining xitay tili teyyarliq sinipida oquwatqan ismini ashkarilashni xalimighan bir Uyghur oqughuchining melum qilishiche, hazir mezkur mektepte Uyghur élidin qobul qilin'ghan mingdin artuq Uyghur qazaq oqughuchilar bolup ,ular 5 - ayning16 - küni mektep musulman oqughuchilar ashxanisining tamiqining musulmanche ölchemge yetmeywatqanliqidin narazi bolup, birlikte bir kün tamaq tashlash arqiliq mektep rehberlikige naraziliq bildürgen.

Hemde munasiwetlik orunlarning musulman ashxanisi tamaqlirining süpiti üstidin tekshürüsh élip bérishini telep qilghan . Mektep rehberliki oqughuchilarning téximu küchlük naraziliq pa'aliyetlirini élip bérishning aldini élish üchün oqughuchilarni waqtinche wede bilen bésiqturghan. Gerche bu naraziliq pa'aliyiti mingdin artuq oqughuchilarning qatnishishi bilen bir kün dawamlashqan bolsimu emma bu heqte héchqandaq axbarat yaki ma'arip tor betliri melumat élan qilmidi.

Geyjang kespi téxnika institutining mexsus tor bétidiki mektep xewerler sehipisidimu bu toghriliq uchur tarqitish cheklen'gen. Weqe bolghan küni Uyghur élidiki bir qanche tor bette bu heqte qisqa uchur bérilgen bolsimu bir nechche sa'etke qalmay öchürwétildi.

Mektep mes'ulliri weqeni inkar qildi, oqughuchilar bolsa iqrar qildi

Jyangshi ölkisi nenchang shehirige jaylashqan geyjang kespi téxnika inistituti1998 - yili échilghan shexsi igilikidiki unwérsal aliy mektep.2003 - Yili bu mektepte az sanliq millet teyyarliq sinipliri tesis qilin'ghan biz bu mektepte oquwatqan Uyghur oqughuchilarning ehwalini igilesh üchün , mektep ishxanisi bilen alaqilashtuq.

Téléfonni alghan bu ayal oqutquchi mektepte bundaq ish yüzbergenlikidin xewiri yoqliqini éytti. Uning bildürüshiche , institut qarmiqida 2006 - qobul qilin'ghan az sanliq millet oqughuchilarning toluq kurs bilen téxnikom siniplirini qoshqanda jem'iy 2800 ge yétidighanliqini ,ularning yataq hem tamaqxanilirimu ayrim ikenlikini shundaqla oqu -oqutush we bashqa mesililirige mexsus teyyarliq oqutush bölümi mes'ulluqini éytip , oqughuchilarning naraziliq herikiti heqqide mektepning mes'ul mudiri bilen alaqiliship béqishimizni soridi.

Biz mektep mudir ishxanisigha téléfon uliduq.

‏Gülchéhre: yaxshimu siz men amérika erkin asiya radi'osi muxbiri, mektiwinglardiki shinjangliq musulman oqughuchilar mektep tamiqining musulmanche ölchemge yetmigenlikidin narazi bolup tamaq tashlaptiken, bu weqeni qandaq hel qildinglar?

‏Mudir: bizning mektepte bundaq ish yoq, biz anglimighan yerde siler qandaq anglidinglar? undaq ish yoq.

‏ Gülchéhre: silerning mektepte shinjangliq Uyghur oqughuchilar barmu?

‏ Mudir: shinjangliq oqughuchilarning barliqi bar, ularning ayrim musulmanche ashxanisi bar, ularning örüp adetlirige hörmet qilimiz.

‏ Gülchéhre: ashxanining ashpezliri qeyerlik?

‏ Mudir: ashpezmu ashularning, shinjangliq. Siler qeyerdin anglidinglar bu ishni, bu mekteptiki Uyghur oqughuchilarning ipadisi nahayiti yaxshi qalaymiqan ish yüz bermidi.

Gülchéhre: siz mektepning mudirimu?

Mudir: bu ishqa jawab bérishke hoquqluq kadirmen. Siler qalaymiqan tarqalghan yalghan xewerni anglap qapsiler, mektiwimizdiki milliy oqughuchilarning ipadisi intayin yaxshi bolup kéliwatidu héch qandaq mesile chiqmidi. Men bek aldirash.

Gerche bu mudir ziyaritimizni siliq halda qobul qilghan bolsimu axirqi so'allirimizgha jawaben texirsizlikini ipadilep "ishqilip bundaq weqe yüz bermidi" déginiche téléfonni qoydi. Biz jiyangshining nenchang shehirige jaylashqan genjyang kespi téxnika institutining teyyarliq sinip bashqurush bölümi, musulman ashxanisi qatarliq orunlargha téléfon qilip alalmighandin kéyin mektepning melum oqughuchilar yataq binasigha téléfon qilip mezkur weqe heqqide tepsili melumat élishqa tirishtuq:

Téléfonni alghan bir xitay oqughuchi bu weqeni öz közi bilen körmigen bolsimu mektepte oqughuchilar arisida tarqalghan paranglardin bilgenlikini éytti:

Oqughuchi: men shinjangliq oqughuchilarning ish chiqarghanliqini anglidim, tünügün 16 - chésla.

Gülchéhre: shinjangliq oqughuchilarning naraziliqining sewebi némiken bilmidinglarmu?

Oqughuchi: ular mektepning tamiqini qimmet, süpiti ölchemge layiq emesken deptimu, shundaqraq anglidim. Hazir toxtap qalghandek qilidu. Bizning yataqlirimiz ashxanimizmu bir yerde emes shunga özem körmidim. Bek tepsili bilmeymen.

‏ Gülchéhre: mektepning bu weqeni qandaq bir terep qilghanliqidin xewiringiz barmu?

‏ Oqughuchi: unimu bilmeydikenmen, anglishimche shinjangliq oqughuchilar naraziliqni mektep mesilini hel qalmighuche toxtatmaydiken. Hazirche toxtap qalghini bilen yene yüz bérishi mumkin.

Mektepning oqughuchilarning naraziliq herikitini basturush tarixi

Buningdin ilgiri jyangshi ölkisining nenchang shehirige jaylashqan mezkur genjyang kespi téxnika inistituti bilen nenchang kiyim - kéchek layihilesh inistitutida 2006 - yili 10 - ayda on mingdin artuq oqughuchining qatnashchiliqida, intayin keng kölemde oqughuchilar isyani yüz bergen idi. Eyni waqitta bu ikki shexsi mektepning aliy téxnikom kespi déplomining dölet teripidin étrap qilinmaydighanliqini bayqighan oqughuchilar, da'irilerning buninggha chüshenche bérishini telep qilip yighilish ötküzgen hemde bu heriket tézdinla isyan'gha aylan'ghan.

Birleshme agéntliqining bu heqte bergen xewiride da'irilerning qoralliq saqchi qisimlarni yötkep kélip isyanni basturmaqchi bolghanda , saqchilar bilen oqughuchilar otturisida toqunush yüz bérip yigirmidek kishining yarilan'ghanliqi bildürülgen idi. Shundaqla mezkur oqughuchilar namayishigha eyni waqitta shu ikki mektepte oquwatqan ikki minggha yéqin Uyghur oqughuchining qatnashqanliqimu tilgha élin'ghan idi.

Merkizi xongkongdiki junggo kishilik hoquqi we démokratiye merkizi shu qétimliq oqughuchilar isyanidin kéyin besh neper oqughuchining qolgha élin'ghanliqini , mektepning intérnét , téléfon alaqisi waqtinche üzüwétilgenlikini bildürgen.

Biz , Uyghur éli oqughuchilirining mektepning özlirining dinniy we milliy örüp adetlirige hörmet qilmay tamaqlirining musulmanche bolushigha kapaletlik qilmighanliqidin narazi bolup 16 - may charshenbe élip barghan, tamaq tashlash herikitining netijisi heqqide ,nenchangdiki Uyghur oqughuchilar bilen alaqilishishqa tirishqan bolsaqmu , hazirgha qeder ulardin biwaste uchur élish imkaniyiti bolmidi.

Eskertish: genjyang institutidiki Uyghur éli oqughuchilirining ehwalidin xewerdar kishilerning radi'omizning heqsiz téléfon liniyisi arqiliq melumat yetküzishini soraymiz. (Gülchéhre)