Xelq'ara metbu'atning pamir igizlikidiki weqe toghrisidiki inkasliri(2)

• Muxbirimiz qanatning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Gérmaniye agéntliqining muxbiri andriyas landwer teripidin pamir igizlikide yüz bergen weqe toghrisida élan qilin'ghan maqalide, amérikiliq proféssor dru gladni, xitay hökümitining sherqiy türkistan islamiy herikiti heqqide bergen melumatlirini pütünley ret qilghan. U xitay hökümiti sherqiy türkistan islamiy herikitining xelq'ara térrorluq teshkilatliri bilen munasiwiti barliqini ispatlishi kérek, dégen.

Xitay hökümitining weqede ölgen we tirik qolgha chüshken kishilerning kimliki, qaysi döletning puqrasi ikenliki heqqide melumat bermigenlikini eskertken dru gladni "weqede tirik qolgha chüshkenlerning iqrarlirighimu ishenmeslik kérek. Chünki xitay saqchilirining iqrar qildurush üchün qandaq qiynash usullirini ishlitidighanliqi hemmimizge melum", dégen.

Asiya xewerliri tor bétining pamir igizlikidiki toqunush heqqidiki xewiride, xitay hökümitining héchqandaq delil‏ - ispat körsetmey, 8‏- yanwar küni, xitay saqchilirining pamir taghlirida yüz bergen weqeni dunyagha bir térror lagirigha élip bérilghan hujum dep körsetkenliki eskertilgen. Asiya xewerliri tor bétining xewiride shundaqla xitay saqchilirining shinjangdiki atalmish térrorchi'ilargha qarita élip bérilghan qirghinchiliqini, xelq'ara hoquq we xitay dölitining qanunliri asasida élip bérilghan bir heriket dep aqlighanliqi, tekitlen'gen.

Xitay hökümitining térror lagirining xelq'ara térrorluq teshkilatliri bilen munasiwiti barliqini jakarlighan bolsimu, emma buni ispatlaydighan héchqandaq pakit otturigha qoyalmighanliqigha alahide diqqet tartilghan asiya xewerliri tor bétining pamir igizlikidiki weqe toghrisdiki xewiride, kishilik hoquq teshkilatlirining béyjing hökümitini xelq'ara térrorchiliqqa qarshi urushni bahane qilip, Uyghurlarning milliy herikitini basturuwatidu, dep eyiblewatqanliqi tekitlen'gen.

10‏- Yanwar küni dunyadiki eng chong jurnallarning biri hésablan'ghan The Times yeni waqit zhornilida jén makartni teripidin élan qilin'ghan maqalide, xitay hökümitining térror lagirining qaysi jayda bayqalghanliqi heqqide éniq uchur bermigenliki, gherblik mutexessisler we siyasetchilerning, xitayning weqe toghrisida bergen xewirige guman bilen qarishigha seweb bolmaqta. Ularning éytishiche, sherqiy türkistan musteqilchilirining pamir taghlirida herbiy baza qurushi nahayiti qiyin iken, déyilgen.

Maqalide, bir gherb dölitining béyjingda turushluq diplomatining, bu heriket xitay hökümitining 2008‏- yili béyjingda échilidighan olimipik tenheriket yéghini aldida pütün weziyetning özining kontrolluqida ikenlikini körsitish üchün élip baridighan herikitining bashlinishi bolushi mumkin dégenliki, eskertilgen.

Amérikida chiqidighan washin'gton pochtsi gézitide, xitayning pamir igizlikide sherqiy türkistan islamiy herikitining bir herbiy lagirigha hujum qilip 18 térror gumandarini öltürgenliki heqqidiki xewiri toghrisida maw rinfen teripidin élan qilin'ghan maqalide, xitay hökümitining sherqiy türkistan islamiy herikiti bügün we kélechekte xitay üchün eng xeterlik tehdit dep körsetkenliki, emma kishilik hoquq teshkilatlirining xitay hökümitini xelq'ara térrorchiliqqa qarshi urushni bahane qilip, Uyghurlarning tinchliq bilen élip bériwatqan milliy musteqilliq herikitini basturuwatidu dep eyiblewatqanliqi tekitlen'gen.

Washin'gton post gézitining maqaliside yene mundaq déyilgen: "gerche xitay hökümiti ötken on yil ichide Uyghur térrorchilarning shinjangda 260 din köp térrorluq hujumi élip bérip, 160 din artuq kishini öltürüp 440 kishini yarilandurghanliqini bayan qilghan bolsimu, emma gherb dipli'omatliri we mutexessisler bu weqelerning shinjangda yüz bergen térrorchiliqtin emes, öz ‏- ara ziddiyetler sewebidin kélip chiqqanliqini bildürmekte. (Qanat)