Teywen xitaydiki muhim nishanlargha zerbe bérish iqtidarigha ige bashqurulidighan bombilirini istratégiyilik orunlashturush pilanini otturigha qoydi


2007.05.09

Teywen bu yil féwralda, mexpi halda xitayning muhim iqtisadi baziliridin bolghan xongkong we shangxeyge zerbe bérish iqtidarigha ige "dehshetlik boran 2E" tipliq bashqurulidighan bomba siniqi élip barghan idi. Yéqinda bolsa, teywen xitaydiki muhim nishanlargha zerbe bérish iqtidarigha ige bashqurulidighan bombilirini istratégiyilik orunlashturush pilanini otturigha qoydi.

Bu, xitayning hujum qilish pilanigha mu'eyyen yoshurun tehdit we zerbe élip kélidiken

Teywen herbiy mutexessislirining bildürüshiche, teywenning bu pilani teywenning xitay bilen siyasiy jehette robiro sözlishish iqtidarini kücheytidiken.

Ötken ayda teywenning mudapi'e ministiri tunji qétim, eger xitay teywen'ge hujum qozghap qalsa teywen özining bashqurulidighan bombiliri bilen qayturma hujum qozghaydighanliqini qeyt qilghan we mezkur bombilarning ishlitilishini kompyutérda teqlidi körsetken idi. Emma teywenning pozitsiyisi teywenning muhim ittipaqdishi amérikining qattiq eyiblishige uchrighan idi.

Aldinqi ayda amérika dölet mudapi'e kéngishi sherqi asiya munasiwetliri ishxanisining bashliqi dénnis wildér teywen boghuzidiki her ikki terepning teywen boghuzining tinchliqini buzidighan herqandaq heriketlirige qarshi ikenlikini bildürgen.

Teywendiki nopuzluq herbiy mutexessis lin jungbinning bildürüshiche, teywenning bu bombiliri, xitaygha bek ejellik tehdit salalmisimu, emma xitayning hujum qilish pilanigha mu'eyyen yoshurun tehdit we zerbe élip kélidiken.

Lin jungbin mundaq dégen: "teywenning bu bombilargha ige bolushi bilen, teywen söhbet üstilide xitaydin qorqmay turup, xitay bilen siyasiy alaqe qilishqa téximu zor ishenchke ige bolidu". Uning bildürüshiche yene, sani jehettin élip éytqanda xitayda teywenning bombiliri xitaygha bek ejellik tehdit salalmisimu, emma xitaygha mu'eyyen qolaysizliq tughduralaydiken.

Teywenning hazirqi emily küchi

Lin jungbin 2003-yilidin 2004 yilighiche teywenning yardemchi mudapi'e ministiri bolup ishligen. U hazir teywen- xitay xelq'araliq yawro-asiya tetqiqat jem'iyitining re'isi.

Xitay ta hazirghiche teywenni özining bir qismi dep tonuydighan bolup, teywen'ge "eger teywen musteqilliq élan qilsa hujum qozghaymiz" dep tehdit sélip kéliwatidu. Melum bolushiche, xitayda hazir teywen'ge qaritip qoyulghan 988 dane qisqa musapilik bashqurulidighan bomba bar iken.

Amérika tashqi ishlar ministiri kandiliza rays,teywen boghuzi mesiliside" teywen boghuzida hergiz toqunush yuz bermesliki kérek" deydu. Emma u amérikining "bir xitay" siyasitining özgermeydighanliqini tekitlidi.

Amérika, teywenni dawamliqqoghdaydu

Birinchi may amérika dölet mejlisi awam palatasining tashqi ishlar komitéti achqan xitay - amérika heqqide guwahliq bérish yighinida amérika qoshma shtatliri mu'awin tashqi ishlar ministiri jon dimitri negroponté, teywen-xitay mesilisining tinch yol bilen hel bolushini ümid qilidighanliqini hem shundaq bolushi kéreklikini tekitligen.

Emma xitay teywen mesilisini herbiy küch bilen hel qilmaqchi bolsa amérikining teywen'ge herbiy üsküne we bashqa jehette yardem béridighanliqini ipadilep: "bundaq shara'itta teywen munasiwetliri ehdinamisining rohigha asasen hökümitimiz teywen'ge herbiy üskünilerni yardem qilidu we eger prézidént zörür dep qarisa eskermu ewetidu" dégen.

Hazirgha kelgüche teywenning herbiy hazirliqlarni kéngeytish teyyarliqliri peqet mudapi'e tüsini élip kelgen idi. Lin jungbinning bildürüshiche, teywenning bashqurulidighan bombiliri peqet mudapi'e üchün ishlitidighan bolup hergiz awam xelqqe zerbe bérishni nishan qilmighan iken.

4- May washin'gtonda ötküzülgen bir meslihetchiler yighinida teywendiki amérika institutining bashliqi, amérikining teywendiki aliy derijlik diplomati stéffén yang stephen yo'ung "teywen choqum hujum xaraktérlik emes belki mudapi'e xaraktérlik qorallargha bekrek étibar bérishi kérek" dep körsetken.

Stéffén yangning bayanlirigha qarita, teywen mudapi'e ministirliqi bayanatchisi wu chifang, teywenning teywen boghuzining bixeterlikini saqlashta ching turidighanliqini, herqandaq hujum xaraktérlik heriket élip barmaydighanliqini körsetken. Emma u "teywen hujumgha uchrap qalsa qayturma hujumgha ötimiz" dep eskertken.

Teywen mudapi'e ministirliqi seyshenbe küni xitaygha qarshi qayturma hujumgha teqlid qilin'ghan nami "xen gu'ang 23" ( xitay shöhriti) dep atalghan zor kölemlik, mexpiy herbiy manéwir élip baridighanliqini ashkarilighan. Melum bolushiche, bu nöwetlik herbiy manéwir kéler düshenbe küni bashlinidighan bolup, jem'iy 5 kün dawam étidiken.

Teywen 2004-yili iyuldimu mushu xildiki bir manéwir ötküzgen idi.(Jüme)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.