Mushu bir nechche kün ichide teywen mesilisi xelq'arada yene bir muhim nuqta bolup qaldi

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Teywen mesilisi mushu bir nechche kün ichide xelq'arada yene bir muhim nuqta qaldi. Amérika awazi'ning bayan qilishiche, buningdin burun, solmon taqim aralliri qatarliq 15 aral dölitining 7 ‏- ayning 19 ‏- küni , birleshken döletler teshkilati yighinigha teywenning birleshken döletler teshkilatigha eza bolushi heqqide qoyghan teklipi, 61 ‏- nöwetlik birleshken döletler teshkilatining bash katipi ban kimun we bixeterlik kéngishining nöwetchi re'isi bolup turiwatqan xitay wekili wang gu'angya teripidin ret qilin'ghan idi. Solmon taqim aralliri qatarliq döletler mushu bir nechche kün ichide teywenning birleshken döletler teshkilatigha eza bolush mesilisini yene otturigha qoyup, bu layihini 62 ‏- nöwetlik birleshken döletler teshkilatning kün tertipige kirgüzdi. Xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi bu teklipke yene qattiq naraziliq bildürdi.

Chén shüybyen: ban kimun b d t ning padishahi emes

Xewerde bayan qilinishiche, teywen prézidénti chén shüybyen 8 ‏- ayning 15 ‏- küni amérikining awam palata ezasi wirjiniya fokis xanim bilen körüshkende " teywen xelqi démokratiye hoquqidin yüzde-yüz pirsent behriman bolidu. Omumiy xelq awazigha qoyush' dégen démokratiyining kam bolsa bolmaydighan qa'idisi, démokratiyining qimmiti pütün dunyada oxshash, buninggha ikki xil ölchem qollinishqa bolmaydu, ban kimun birleshken döletler teshkilatning padishahi emes, teywenning kelgüsini 23 milyon teywen xelqi özi belgileydu" dep jakarlidi.

B d t ning 2758 ‏- nomurluq qararida 'junggo' ning chégrisi békitilmigen

'Birleshme géziti' ning teybéydin bayan qilishiche, amérikining birleshken döletler teshkilatida turushluq wekili bolton ependi 8 ‏- ayning 15 ‏- küni, xelq'ara démokratiye fond jem'iyitining teklipige asasen amérikining démokratiye arqiliq pütün dunyada tüzüm özgertish diplomatiyisi we amérika -teywen munasiwiti' dégen témida sözligen nutqida "amérika derhal teywen bilen diplomatik munasiwitini eslige keltürüshi kérek. Mushundaq qilghanda andin teywenni qoghdiyalaydu we özining asiya-tinch okyan rayonidiki ornini saqlap qalalaydu" dep körsetken.

Bolton ependi birleshken döletler teshkilatning bash katipi ban kimunning birleshken döletler teshkilatning 2758 ‏- nomurluq qararining mezmuni heqqide xata chüshenchide bolghanliqigha epsuslan'ghan. Bolton ependining bayan qilishiche, birleshken dölet teshkilatining bu qararida héchqachan 'junggo' heqqide tebir bérilmigen yaki 'junggo' dégenning chégrisi békitilmigen. Teywenning kelgüsini teywen xelqi özi belgilishi kérek, teywende pütün xelq awaz qoyushini héchkim tosalmaydu.

Xitay chong quruqluqta démokratiyini basturup, xelq'arada bolsa démokratiyidin paydiliniwatidu

Merkizi agéntliqining washin'gtondin xewer qilishiche, jungxu'a min'goning amérikida turushluq mu'awin wekili xu'ang wéyféng bügün muhajirlarning démokratiye we tinchliq birleshmisi dégen teshkilatning yighinida nutuq sözlep, kommunist xitay hökümiti bir tereptin chong quruqluqta démokratiyige qarshi turup, xelqni qattiq basturush arqiliq özining ornini mustehkemlep, yene bir tereptin xelq'arada démokratiye qanunliridin paydilinip, özining rezil meqsiti üchün heriket qiliwatidu, dégen.

Uning éytishiche, xitay buningdin burun xongkong, makaw mesiliside démokratik döletlerning 'dunyani mustemlikisizleshtürüsh' qanunidin paydilandi. Emdi xitay hökümiti özi bu jaylarda démokratiyini yolgha qoymaywatidu. Xelq'arada teywenni pütün xelq'araliq teshkilatlardin siqip chiqiriwétish üchün heriket qiliwatidu. Teywen'ge qarita bolsa, 'pütün xelq awaz qoyup belgilesh' dégen eng muhim démokratiye prinsipini yolgha qoyushqa chish-tirniqi bilen qarshi turiwatidu. Xitay hazir heddidin éship, amérikining 'bir junggo' dégen siyasitige özi xalighanche tebir bériwatidu we uni ijra qilmaywatidu. Teywen hazir muhim hel qilghuch peytke kélip qaldi. Teywen bilen xitay birlishemdu, yaki hazirqidek ya urushmay ya tinchliqta bille turmaydighan haletni saqlap qalamdu, musteqil bolamdu yaki muresse qilamdu, buni teywen xelqi özi belgilishi kérek.

Xu'ang ependining bayan qilishiche, birleshken döletler teshkilatning 2758 ‏- nomurluq qararida eslide peqet jang keyshi wekillik qilghan jungxu'a min'goni birleshken döletler teshkilatidin chiqiriwétish otturigha qoyulghan. Gerche uningda teywen toghrisida héchqandaq bir tebir otturigha qoyulmighan bolsimu, emma birleshken döletler teshkilatining katibat bashqarmisi özi qarar sheklide bir höjjet chiqirip, teywenni jungxu'a xelq jumhuriyitining bir qismi dégen uqumda chüshendürgen. Birleshken döletler teshkilatning bash katipi ban kimun emdi 2758 ‏- nomurluq qarar toghrisidiki xata chüshenchini toghrilishi kérek.

Shé changting: ikki dölette birxil tüzüm yolgha qoyush kérek

'Merkizi agéntliqi' ning xewer qilishiche, teywende hazir dawamlishiwatqan prézidént saylimi pa'aliyitide, bügün, 8 ‏- ayning 16 ‏- küni, démokratiye-ilgharliq partiyisi teripidin körsitilgen prézidént kandidati shé changting ependi kommunist xitayning 'bir dölette ikki xil tüzüm yolgha qoyush' dégen teshebbusigha qarshi halda ikki dölette birxil tüzüm yolgha qoyush' dégen teshebbusni otturigha qoydi.

Uning qarishiche, teywen bilen xitaydin ibaret bu ikki dölette oxshashla birxil démokratik tüzüm bolushi kérek, bu hazir dunyada xitayni sinaydighan bir muhim imtihan, dep körsetti. (Weli)