Tibetlikler nyuyorkta béyjing olimpikige qarshi naraziliq pa'aliyetliri élip bardi

• Muxbirimiz eqidening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

11 ‏- Mart küni, nechche yüzligen tibetlik naraziliq bildürgüchiler qollirida tibetning we amérikining bayraqlirini kötirip, nyuyorkning sheher merkizidin birleshken döletler teshkilatining binasighiche bolghan ariliqta piyade yürüp, shu'ar towlap namayish ötküzdi.

Tibet kishilik hoquq pa'aliyetchilirining bildürüshiche, bu naraziliq heriketliri, pütün yer shari miqyasi buyiche élip bérilghan tirishchanliqlarning bir qismi bolup, buning meqsiti xelq'ara jama'etning diqqitini xitayning kishilik hoquq xatirisige xilap heriketlirige tartishtin ibaret, bolupmu herqaysi dölet hemde xelq'ara kishilik hoquq teshkilatlirini, eger xitay tibetning hazirqi ehwalida özgirish yasimisa, olimpikni bayqut qilishqa chaqirishni meqset qilidiken.

"Xitay, kishilik hoquq xatirisini yenila yaxshilighini yoq"

Tibet yashlar qurultiyi, naraziliq heriketlerni qozghighuchi teshkilatlarning biri bolup, bu teshkilatning mes'ulliridin biri bolghan zirén baden " olimpik ötküzüsh salahiyitige érishelise, kishilik hoquqni yaxshilaydighanliqigha wede bergen xitay, olimpikni siyasiy qoral qiliwaldi, emma kishilik hoquq xatirisini yenila yaxshilighini yoq," dédi.

U sözide yene mundaq deydu " xitay hökümiti, xitay we tibet puqralirining kishilik hoquq ehwalini yaxshilashqa kapalet bergen idi, lékin emeliyette bolsa ular basturush heriketlirini téximu yuqiri pellige kötürmekte, bolupmu tibetke qarita siyasitini alahide derijide kücheytmekte, shunga men nyuyorkta we dunyaning her qaysi jaylirida xitaygha naraziliq bildürüwatqan barliq tibetlerning we tibetlerni qollighuchilarning pa'aliyetlirini yüksek pellige yetküzüshini ümid qilimen, mesilen, nöwette grétsiyide tibet erkinlik mesh'ili murasimi ötküzüliwatidu, hindistanning shimalida tibet musteqillighi üchün bir heptilik uzun seperge yürüsh qilish pa'aliyiti ötküzülmekchi, bu pa'aliyetler arqiliq xitay chégrisini késip ötüsh we tibetke kirish arzusi emelge ashurulmaqchi, démek tibetler bu xil heriketliri bilen bir tereptin özlirining musteqilliqqe bolghan teshnaliqini ipadilise, yene bir tereptin xitayning basturmichiliq siyasitining rezil epti - beshirisini dunyagha ashkarilashni meqset qilidu."

Olimpiktin paydilinip xitayning siyasitige bolghan naraziliqini ipadilesh

Nyuyorkta ötküzülüwatqan naraziliq pa'aliyitige sirttin kélip qatnashqan bir xanim, pat arida béyjingda ötküzülidighan olimpik murasimining, xitaygha bolghan naraziliqni qan'ghuche ipadileydighan yaxshi bir purset ikenlikini bildürdi.

Erkin tibet en'giliye oqughuchiliri teshkilati, nyuyorktiki naraziliq herikitini uyushturghuchi asasliq teshkilatlardin yene biri bolup, mezkür teshkilatning aktip pa'aliyetchiliridin biri bawmayögo mundaq deydu: " méningche, bizning herikitimiz choqum bir özgirish élip kéleleydu, bolupmu hazirqi mushu peytte, men ana diyarimda tughulushqa muyesser bolalmay, sürgünde tughuldum, sürgünde chong boldum, men hayatimda bundaq chong bir pursetke ériship baqmidim, béyjing olimpiki méning hayatimdiki xitay bilen küresh élip baralaydighan eng chong jenggah hésablinidu, eger tibet dawamliq basturushqa uchrisa, tibet tupriqi zorawanliq bilen igiliwélinsa, elwette xitay dunya sehniside shan - sherepke érishish emes belki yer bilen yeksan bolushi kérek."

Dölet bixeterliki we jem'iyet muqimliqi birinchi

Dunyaning her qaysi jaylirida élip bériliwatqan tibetning naraziliq pa'aliyetliri ewjige kötürülüsh bilen teng, tibetning ichidimu xitay hökümitining siyasitige qarshiliq bildürüsh heriketliri yüz bérishke bashlidi. Ötken hepte we bu hepte yüzligen tibet puqrasi " tibet müsteqilliqi" we " dalay lama yashisun" dégen shu'arlarni towlap qolgha élin'ghan idi.

Bu arida xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi ching gang derhal bayanat élan qilip" :dölet bixeterliki we jem'iyet muqimliqigha kapalet qilish, junggo hökümiti bilen junggo ediliye organlirining mes'uliyiti, junggo hökümiti izchil türde qanun buyiche jem'iyetning muqimliqini qoghdaydu we barliq qanunsiz pa'aliyetlerge zerbe béridu " dédi.

Tibet yashliri qurultiyining ezasi ziyijahmu, xitayning tibet ichide yüz béridighan qanunluq pa'aliyetlerni yeni xitay asasiy qanunida belgilen'gen namayish qilish, yighilish erkinliklirini, jem'iyet muqimliqigha buzghunchiliq élip kélidighan qanunsiz pa'aliyet dégen qalpaq bilen basturush üchün özige aldin yol échiwatqanliqini bildürdi. (Eqide)