Muhajirettiki tibetlikler olimpik musabiqisini hindistanda ötküzmekchi

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Muhajirettiki tibetlikler bu yil 5 ‏- ayning 15 ‏- künidin 25 ‏- künigiche hindistanning daramsala shehiride tibet olimpik musabiqisi ötküzüshni pilanlighan. Uningda tibetlerning milliy en'enisidiki miltiq bilen qarigha étish, oqya étish, su üzüsh, yol yürüsh (tibetche marafon), yénik atlitka qatarliq tenterbiye türliri buyiche musabiqe bolidiken.

Tibet olimpik mesh'ili teybéy shehirige yétip keldi

Teywende chiqidighan 'teybéy xewerliri' gézitining bayan qilishiche, hindistanning yéngi déhli shehiride 1 ‏- ayning 30 ‏- küni yéqilghan tibet olimpik mesh'ili, özining tunji békiti bolghan awstraliyining sidnéy shehiride tebriklen'gendin kéyin, bügün 2 ‏- ayning 25 ‏- küni, buningdin burun xitayning olimpik mesh'ilini ret qilghan teywenning teybéy shehirige yétip kelgen.

Xewerde éytilishiche, bügün teybéy shehiride ötküzülgen mesh'el ötküzüwélish murasimida, tibet güzili chuntak xanim söz qilghan. Bu xanim buningdin burun malaysiyada ötküzülgen güzel tallash musabiqisida 'junggo tibet' dégen belgini boynigha ésishni ret qilghanliqi üchün, uning musabiqige qatnishish layaqiti xitay hökümiti teripidin bikar qilin'ghan idi. Chuntak xanim teybéydiki mesh'el ötküzüwélish murasimida qilghan sözide' tibet olimpik musabiqisi sap tenterbiye musabiqisi, bu siyasiy musabiqe emes, bu olimpik rohi. Biz tibet yashliri bundaq olimpikni tentene qilimiz' dégen.

"Biz teywenliklermu 'junggo' dégen belgini boynimizgha asmaymiz"

Xewerde bayan qilinishiche yene, teywen-tibet medeniyet almashturush fondi jem'iyitining bayanatchisi li jiéméy bu murasimda qilghan sözide 'tibet teywenning dosti. Biz teywenliklermu ulargha oxshash 'junggo' dégen belgini boynimizgha asmaymiz. Biz tibet olimpik mesh'ilini, tibet rohini qarshi alimiz' dégen.

Amérika awazining bayan qilishiche, tibet olimpik mesh'ili emdi teybéydin kéyin, yaponiye, amérika, en'giliye, isra'iliye qatarliq döletler arqiliq eng axirida hindistanning daramsala shehiride toxtaydu. Hazirgha qeder, tébet olimpik musabiqisi üchün muhajirettiki tibetlerdin 90 ming amérika dolliri i'ane toplinip bolghan.

Xewerde bayan qilinishiche, hazir muhajirettiki tibet yashliri ichide buningdin bashqa, yene bir xil heriket qanat yaymaqta. Tibet yashlirining éytishiche, ular yéqinda hindistanning daramsala taghliq shehiridin atlinip, himalaya taghliridin halqip ötüp tibetke qaytish üchün 6 ayliq uzun seper bashlaydiken.

"Olimpik musabiqisini hazir bir chong dölet siyasiylashturuwatidu"

Hazir hindistanning daramsala shehiride turuwatqan erkin tibet herikitining aktip pa'aliyetchilirining biri bolghan ténzin bundu ependi ziyaritimizni qobul qilip, 'siler olimpik musabiqisini siyasiylashturuwatamsiler? dégen so'algha jawab bérip mundaq dédi:

‏- Olimpik musabiqisini hazir bir chong dölet siyasiylashturuwatidu, ‏-‏ dep bayanini bashlidi ténzun bundo ependi. Uning bayan qilishiche, bu chong dölet olimpik musabiqisining bir sap tenterbiye musabiqisi ikenlikini bilmeywatidu, 'jungxu'a xelq jumhuriyiti' dégen bu chong dölet olimpik musabiqisi arqiliq adaletsizlikni yolgha qoyuwatidu. Mesilen, bu dölet hazir olimpik musabiqisini ötküzüsh üchün 'bir junggo' dégen nam astida özi mustemlike qiliwatqan ichki mongghul, sherqiy türkistan, tibet, manjuriye qatarliq ellerde xelqning kishilik hoquqini depsende qiliwatidu, bu ellerning normal milliy iqtisadiy tereqqiyatini 'junggoning iqtisadini tereqqi qildurush' dégen nam astida cheklewatidu.

Hazir béyjingning 2008 ‏- yilliq olimpik musabiqisi xuddi gitlérning 1936 ‏- yilidiki bérlin olimpik musabiqisigha oxshap qaldi. Gétlér fashizmining shu qétimqi olimpik musabiqisi arqiliq özini küchendürgenlikini, amérika bir nechche yildin kéyin (ikkinchi dunya urushida) andin chüshen'gen idi. Hazir xu jintaw olimpik musabiqisige gétlér gérmaniyisining olimpik musabiqisni teqlit qiliwatidu.

Ténzin bundu ependining bayan qilishiche, u ‏‏hindistanda tughulup chong bolghan tébet yazghuchisi. U erkinlik üchün küresh qiliwatidu. U özini xu jintawning xiyanetchi, exlaqsiz kommunist guruhi teripidin kishilik hoquqi depsende qilin'ghan ellerning we junggo ishchi, déhqanliri üchün hésdashliq qilghuchi dep qaraydu. (Weli)