Wang lishong: namayish qiliwatqanlardin sükütte turuwatqanlarning ghezipi küchlük

• Muxbirimiz shöhret hoshurning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Abéy nahiyiside, ikki ottura mektep oqughuchisi we bir bashlan'ghuch mektep oqughuchisi öltürülgen. Süretni, tibet diniy ishlar fondi teminligen.

Wang lishyong xitaydiki milliy mesililer üstide izdiniwatqan mutexessislerdin biri. U tibette isyan kötürülgendin kéyin, élan qilghan maqalilirida, namayish boluwatqan rayonlargha qarighanda, sükütte turiwatqan rayonlarning weziyitining xeterlik ikenlikini körsetti we sükütte turiwatqan rayonlarning pelestin'ge aylinish xewpi barliqini eskertti.

" Mesilining yiltizi köchmen yötkeshte"

Wang lishyong bu yil 15 ‏ - mart boshün tor bétide élan qilghan maqaliside mundaq deydu: " namayish qilish özi idare qiliniwatqan hakimiyetning adalitidin téxi ümid üzmigenlikini körsitidu, sükütte turuwatqanlarda bu xil ümid yoq, emma ulardiki ghezep‏ - nepret namayishqa chiqqanlardin töwen emes؛ sükütte turush qarshi terep bilen mesilini sözlishish arqiliq hel qilishtin ümid üzgenlikning ipadisi. Wang lishyong " milliy ziddiyetlerning ötkürlishishi" namliq maqaliside, mesilining yiltizi süpitide, xitayning köchmen siyasitini körsitidu.

U bu heqte mundaq deydu: "xitay milliy mesililerni bir terep qilishta hazirnila oylawatidu, yiraqni körelmeywatidu. Xitayning köchmen siyasiti qarimaqqa xitay xelqighe paydiliq boluwatqandek körünidu, mahiyette bu, xitaydiki milliy ziddiyetlerde süpet xaraktérlik ötkürlishish peyda qildi. Köchmenler yerlikning tebi'iy bayliqlirini pütünley igiliwaldi, bazarlirini monopol qiliwaldi. Bu démek köchmenler mesilisi az sanliq milletler üchün yalghuz milliy mesile yaki tarixiy mesilila emes, u, az sanliq milletlerning her bir a'ile her bir ezasining menpe'etige, ewladlirining istiqbaligha biwaste ziyan yetküzüp turiwatqan ré'al mesile."

Wang lishyong maqaliside, nuqtiliq halda, Uyghur rayonining weziyitidin pakitlar körsetken bolup, xitayning qattiq zerbe bérish heriketlirini, aldi bilen xitay xelqighe ziyanliq dep eskertken. U bu nuqtida mundaq dégen: da'iriler burun milliy qarshiliqlarni bir terep qilishta, bayqalghan haman bir terep qilish, bash kötürgen haman ujuqturush tedbirini qollan'ghan؛. Yéqinqi yillardin béri, bash kötürüshtin awwal ujuqturush, bix halitide yoqitish tedbirini qolliniwatidu. Xelqni bu xil wehshiylik bilen süküt qildurush hergiz muqimliqni shekillendürgenlik emes. Wang lishyong bu nuqtida, déng shyaw pingning munu sözlirini esletken: " eng qorqunuchluqi xelqning öz naraziliqini ipadilimestin qosaqqa püküp qoyushidur."

" Mes'uliyet ot qoyghanlarda emes, ot qoyushqa mejburlighanlarda"

Wang lishyong bügün tibettiki toqunushlarning mes'uliyiti heqqide maqale élan qildi. 14 ‏ - Mart lxasa toqunushi basturulghandin kéyin, tibet zéminining yéziliridiki ahaliler, at - xéchirliri bilen yolgha chiqip sheherge qarap hujum qilghan idi؛ bu jeryanda ular tibet bayriqini kötürüp " yashisun azadliq, yashisun dalay lama " dep shu'ar towlighan, xitay saqchiliri aldini tosqanda qanliq toqunush kélip chiqqan idi. Toqunushta tibetliklerning ot qoyush, adem öltürüsh heriketliri üstide toxtalghan wang lishyong mundaq dégen: bu teshkillik, pilanliq heriketler emes, peqet partlash xaraktérliq qarshiliq, shunga bu xil qarshiliqlarning yoldin chiqip kétishi ejeplinerlik emes, tarixning pütün basquchlirida, dunyaning hemme jaylirida xelq isyanliri mushundaq shekilde yüz bergen. Mesuliyet bu heriketlerni sadir qilghanlarda emes, mushundaq heriketlerning kélip chiqishigha sewep bolghanlarda. Hökümetler toqunushning aldini élish üchün mewjut, basturush üchün emes. Toqunushning aldini élish zorawanliq bilen mumkin emes, adalet bilen mumkin.

Wang lishyong yene maqaliside, xitay hökümitining basturush heriketliri mushu péti dawamlashsa, xitaydiki milliy qarshiliq heriketlirining sheklide özgirish bolidighanliqi we milliy rayonlarda pelestindiki weziyet shekillinip qalidighanliqini agahlandurghan. Wang lishongning qarishiche, bu xil weziyet shekillense, bekrek ziyan tartidighan terep xitay xelqi bolidu. Chünki yerlik xelqlerning qolida ziyan tartidighan bek köp nersisi yoq, emma, xitay xelqi bolsa yéqinqi islahat we échiwétish pursitide emdila rahet körüshke bashlighan xelq. (Shöhret hoshur)