Qazaqistanda tilshunas alim tughluqjan talipofning ilmiy pa'aliyitige yuqiri baha bérilmekte

Körneklik tilshunas alim tughluqjan talip oghli talipof 1925-yili 21-dékabirda almata wilayiti Uyghur nahiyisining chong ketmen yézisida déhqan a'iliside tughulghan. 1940-Yili toluqsiz ottura mektepni tamamlighan tughluqjan a'ile shara'itigha qarap 15 yéshidin bashlap emgek bilen shughullinishqa mejbur bolidu. U ketmen mektipi mudirining katipi, shundaqla hésabchi lawazimlirida ishleydu. T.Talipof 1943-yildin 1948-yilghiche herbiy xizmette bolidu. Rusiyining xorol herbiy sheherchiside alaqe bölümide xizmet ötigendin kéyin, 1945-yili yaponiye bilen bolghan urush meydanigha ewetilidu.

Herbiy septin boshitilghan t.Talipof qisqa waqit öz yurtidiki mashina-traktor istansiyiside hésabchi bolup ishleydu, andin yarkenttiki pédagogika mektipini ela bahalar bilen tamamlaydu. Andin kéyin u almata shehiride abay namidiki qazaq pédagogika institutini muweppeqiyetlik püttürüp, 1953-1957-yilliri meshhur qazaq alimi, akadémik smét kéngéspayéfning rehberlikide qazaqistan penler akadémiyisi yénidiki aspiranturida oquydu.
Almatida oquwatqan chaghlirida t. Talipof s. Amanjolof, q. Jumaliyéf, sh. Saribayéf, t. Nurtazin, d. Alimjanofqa oxshash qazaq alimliri bilen, andin moskwa, lénin'grad (hazirqi sankt-pétérburg) sheherliride ilmiy seperlerde bolghan waqitlirida w. Nasilof, n. Basqaqof, e. Nejip, e. Ténishéf qatarliq meshhur rus alimliri bilen tonushidu hem ulardin köp telim alidu.

T.Talipof 1960-yili "hazirqi zaman Uyghur tilining sozuq tawushlar tertipi" mawzusida namzatliq emgikini, andin 1983-yili "Uyghur tili fonétikiliq tertipining tarixiy tereqqiyati (sélishturma-tarixiy nezerdin öginish tejribisi)" mawzusida doktorluq emgikini muweppeqiyetlik yaqlap chiqidu hem tonulghan tilshunas alim derijisige yétidu.

T.Talipof aspiranturini tamamlap, qazaqistan penler akadémiyisining Uyghur-tunggan bölümide, tilshunasliq institutining sherqshunasliq, andin Uyghurshunasliq bölümide kichik we chong ilmiy xadim, ilmiy katip xizmetliride, 1986-yili qurulghan Uyghurshunasliq institutida tilshunasliq bölümining bashliqi, 1996-yildin bashlap sheéep bilen dem élishqa chiqqan'gha qeder, yeni 2005-yilghiche qazaqistan jumhuriyiti bilim we pen ministirliqi sherqshunasliq instituti yénidiki Uyghurshunasliq merkizining yétekchi ilmiy xadimi süpitide pa'aliyet élip baridu.

Hayatining atmish yildin oshuq waqtini ilmiy pa'aliyetke serp qilghan t.Talipof, bolupmu Uyghur tilining fonétika tarixini tekshürüshke köp diqqet aghdurdi.

T.Talipofning emgiki yuqiri bahalinip, u qazaqistan hökümitining mukapatliri bilen bir nechche qétim teqdirlen'gen idi. Ötken yilning axirida qazaqistan jumhuriyiti bilim we pen ministirliqining süléyménof namidiki sherqshunasliq instituti "qazaqistan ilimige qoshqan töhpisi üchün" mukapatigha t.Talipofning namzatini tewsiye qildi.