Türkiyide ötküzülgen erjiyes zefer qurultiyida Uyghurlar tonushturuldi


2006.08.07
erjiyes-kurulteyi2.jpg
Sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti qurghan chédir.

8 - Ayning 4 - künidin 6 - künigiche qeysiridiki déngiz yüzidin 2200 mitér égizliktiki erjiyes téghida 17-nöwetlik en'eniwi zeper qurultiyi ötküzüldi. Bu qurultayni türkiye milletchi partiyisi uyushturghan bolup, türkiyining herqaysi wilayet we rayonliridin, orta asiya türkiy jumhuriyetliridin, kafkasiye we balqanlardiki türkiy milletliridin, shimaliy iraqtin, amérika we yawropa döletliri we awstraliyide yashawatqan türklerdin bolup nechche yüz ming kishi bu qurultaygha qatnashti.

Uyghurlargha wakaliten sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti qurultay meydani bolghan erjiyes téghida nahayiti körkem chédir qurdi. Ular hem Uyghurlarning ötmüshi we bügüni témisida resimlik körgezme achti we Uyghurlarning örp adetlirini tonushturdi. Türk axbarat wasitiliri bu qurultaygha texminen 400 ming kishining qétilghanliqini yazdi, qurultayni uyushturghan milletchi heriket partiyisi mes'ulliri bolsa 500 mingdin artuq kishining qurultaygha qatnashqanliqini perez qilishmaqta.

Sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti bashliqi mes'uli séyit tumtürk ependi bu qurultayning sherqiy türkistan mesilisini anglitish üchün intayin muhim bir purset ikenlikini dédi.

Bu qurultayni uyushturghan milletchi heriket partiyisi yachéyka bashliqi ömer faruq murat ependi bu qurultayni échish meqsiti üstide toxtilip mundaq dédi:

Shu tapta bu yerde türkiyining 81 wilayet we nahiyisidin kelgen wekil we amma bar. Bulardin bashqa ottura asiya türkiy jumhuriyetliri, yawropa döletliridin kelgen kishiler bolup 500 mingdin artuq kishi bar. Biz milletchi heriket partiyisi qeysiri yachéykisi bolush süpitimiz bilen türkiye we dunyaning her yéridin kelgen bunchiwala méhman'gha sahibxanliq qilghanliqimizdin özimizni bextlik hes qiliwatimiz.

erjiyes-kurulteyi1.jpg

Sherqiy türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyiti intayin chong bir chédirni échip Uyghur mesilisini anglitiwetiptu. Xitay elchisi yaki bashqa munasiwetlik orunlardin birer naraziliq keldimu?

Bundaq bir bésim kelmidi. Kelsimu hem bizni tosalmaydu. Sherqiy türkistanliqlarning bu yerde chédir échishigha héchkim arilishalmaydu. Bizning arzuyimiz sherqiy türkistanning tézraq musteqilliqige érishishidur. Könglimiz her da'im sherqiy türkistanliqlar bilen birgidur.

Séyit tumtürk ependi bu qurultaydiki pa'aliyetlirining nahayiti muwapiqyetlik ötüwatqanliqini heqqide toxtilip, özlirining xitay da'irilirining sherqiy türkistandiki Uyghur, qazaq we qirghiz qatarliq türkiy milletler üstidin élip bériwatqan siyasitini tonushturiwatqanliqi éyyti. Sherqiy türkistan chédirini ayliniwatqan türkiyining elazigh wilayitidin kelgen memet isimlik bir kishi körgezmini körgendin kéyinki héssiyatini bizge köz yashliri ichide anglatti. U mundaq dédi:

Kechürüng. Yigha tutqachqa gep qilalmaywatimen. Shuni démekchimenki, men bularni körgendin kéyin özemning türk hem musulmanliqimdin nomus qiliwatimen. Chünki putun türk we islam döletliri bu zulumdin bixewer yashawatidu. Ular oz döletliride rahette yashawatqan künimizde Uyghurlarning rehimsiz xitay zulumi astida mundaq ézilishi meni qattiq bi'aram qiliwatidu. Men ötken yilimu ziyaretke kelgen idim, bu yil dostlirim bilen birlikte keldim. Allah dunyadiki tum mezlumlarning shundaqla sherqiy türkistanliqlarning yardemchisi bolsun.

Qir shehirdin kelgen gülshen isimlik bir xanim körgezmini körgendin kéyin nimilerni hes qiliwatisiz, dégen su'alimizgha mundaq dep jawap berdi:

Bularni körgendin kéyin intayin ghezeplendim. Shiddetke qet'iy qarshi turimen. Xitayning bu qilmishlirigha qarshi putun türk dunyasi birlishishi kerek dep qaraymen. Yashlargha we balilargha bu heqte terbiye berilishi kérek.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.