Ilshat hesen: “Tordin chüshüp qalghanlarni tazilash, sherqiy türkistandiki Uyghurlargha qaritilghan yene bir qétimliq basturush”

“Tordin chüshüp qalghan jinayet gumandarlirini tazilash” herikitide, Uyghur rayonida 910 neper jinayet gumandarining qolgha chüshkenliki uqturuldi.
Muxbirimiz méhriban
2011.10.20
urumchi-weqesi-tutqun-305.jpg Xitay qoralliq eskerlirining Uyghurlarni öymu-öy axturup tutqun qilish herikitining emeliy körünüshliri. 2009-Yili iyul.
RFA/Shu videodin elinghan korunush

Uyghur aptonom rayonluq jama'et xewpsizlik nazariti tünügün bergen bayanatida, xitay döletlik jama'et xewpsizliki ministiri teshkilligen, “Tordin chüshüp qalghan jinayet gumandarlirini tazilash” dep atalghan basturush, qoghlap tutush herikitide, Uyghur rayonida 910 neper jinayet gumandarining qolgha chüshkenlikini uqturdi.

Chet'ellerdiki siyasiy analizchilardin ilshat hesen ependi bu heqte toxtilip, Uyghur aptonom rayonluq jama'et xewpsizlik nazariti élan qilghan “Tordin chüshüp qalghanlarni qoghlap tutush herikiti” ning, emeliyette sherqiy türkistandiki xitay hökümitining hökümranliqigha narazi bolghan Uyghurlargha qaritilghan keng kölemlik basturush herikiti ikenlikini tekitlidi.

Melum bolushiche, xitay jama'et xewpsizlik ministirliqi bu yil 5-ayda uqturush chiqirip, pütün xitay miqyasida 26-maydin bashlap “Tordin chüshüp qalghan jinayet gumandarlirini tazilash” herikiti élip baridighanliqini bildürüp, Uyghur aptonom rayoni hem tibet aptonom rayoni qatarliq jaylarning hem xitayning déngiz boyi rayonlirining asasliq tazilash rayoni qilinidighanliqini uqturghan idi.

Ilshat hesen ependi öz bayanida yene, xitay da'irilirining yéqinqi yillardin buyan Uyghur, tibet mongghul qatarliq xitay bolmighan milletlerning xitaygha bolghan qarshiliq heriketlirini basturushni aldinqi orun'gha qoyuwatqanliqini tekitlep, bu yil 7-ayda xoten hem qeshqerde yüz bergen xitay saqchixanisi hem xitay puqralirigha hujum qilish weqeliridin kéyin, da'irilerning Uyghur élining jenubidiki aqsu wilayitige “Yilpiz alahide etriti” namidiki alahide saqchi qisimlirini yötkep kélip, rayondiki basturush hem tutqun qilishni kücheytkenlikini bildürdi.

Bu yil 18-iyul küni xotende yüz bergen xitay saqchixanisigha hujum qilish weqesi we 30, 31-iyul künliri qeshqerde yüz bergen xitay saqchi hem puqralirigha hujum qilish weqeliridin kéyin, xitay jama'et xewpsizlik ministiri ming jyenju Uyghur élige yétip kélip rayonda “Térrorluq heriketlirige zerbe bérishni kücheytidighanliqi” ni bildürgen idi.

Ilshat hesen ependi xitay hökümitining bu xil qattiq basturush hem tutqun qilish heriketlirining kücheytilishining xitay hökümiti arzu qilghandikidek “Rayonda menggülük eminlik weziyiti berpa qilish” emes, eksiche sherqiy türkistanda, Uyghurlarning xitay hakimiyitige qarshi naraziliq heriketlirining téximu küchiyidighan weziyetning shekillinidighanliqini ilgiri sürdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.