Һинди окяндики йәр тәврәш вә сунамида өлгәнләрниң сани 100 миңға йетиши мүмкин

Хәлқара қизил крест җәмийитиниң пәрәз қилишичә, һинди окян әтрапидики йәр тәврәш вә сунами деңиз долқунида өлгәнләрниң сани 100 миңға йетиши мумкин. Һиндонезийә билән сриланкида әң көп адәм өлгән.

Һиндонезийә һөкүмитиниң чаршәнбә күни елан қилишичә, һиндонезийидә өлгәнләрниң сани 45 миңға йәткән. Сриланка һазирғичә 22500 адәмниң өлгәнликини җакарлиди. Һиндистан һазирғичә 12500 пуқрасиниң өлгәнликини елан қилди. Бирақ андаман тақим араллиридики 30 миң пуқрасиниң һазирға қәдәр из дерикини алалмиған. Тайланд 4100 пуқрасиниң из - дерики йоқлиқини елан қилди. Тайланд даирилириниң билдүрүшичә, вәқәдә 1650 киши өлгән, буниң 470 нәпирини чәтәллик саяһәтчиләр игиләйдикән.

Өлгәнләрниң сани ашмақта

Чаршәнбә күнидики әң йеңи истатистикида, һинди окян әтрапидики 11 дөләт, 70 миң кишиниң йәр тәврәш вә деңиз долқуниниң һуҗумида өлгәнликини испатлиған. Бирақ “бүгүнки америка” гезити бу санниң 76 миңға чиққанлиқини илгири сүрди. Хәлқара қизил крест җәмийити из дерәксиз йоқалғанларни қошқанда, өлгәнләрниң сани 100 миңға йетидиғанлиқини билдүрмәктә.

Йәкшәнбә күни йүз бәргән йәр тәврәш вә сунами деңиз долқуни, һинди окян әтрапидики сомали, сриланка, малдиви, һиндистан, тайланд, берма, малайсзийә вә һиндонезийә деңиз саһилидики районларни су астиға көмүвәткән. Һиндинозийиниң суматра арилидики ачих өлкиси әң еғир зәрбигә учриған болуп, ачихниң ғәрбидики районлар пүтүнләй су астида қалди. 240 К м узунлиқдики ғәрбий ачех деңиз саһили ғайип болған.

Дуня сәһийә тәшкилати, апәт районлардики ичимлик сунниң камчиллиқи, турмуш шараитиниң начарлиқи шундақла җәсәтләрни бир тәрәп қилиштики қийинчилиқлар юқумлуқ кесәлләрниң тарқилишини күчәйтип, техиму көп пуқраларниң өлүшини кәлтүрүп чиқириши мүмкин, дәп агаһландурди.

Зиян наһайити еғир

Хәвәрләргә қариғанда, апәт йүз бәргән районлардики асаси әслиһәләр асаси вә су билән тәминләш сестимиси пүтүнләй вәйран болған. Вәқә йүз бәргән мәзгил һинди окян районидики саяһәт пәслигә тоғра кәлгән болуп, өлгәнләр яки из - дерәксиз йоқалғанлар ичидә америка вә явропалиқ саяһәтчиләрниң сани аз әмәс. Буниң ичидә хитай саяһәтчиләрниң сани бәш нәпәр, авмин, хоңкоң вә тәйвәнлик саяһәтчиләр нәччә йүзгә йетидикән. Һиндинозийә һәрбий қисимларни сәпәрвәрликкә кәлтүрүп, суматра арилиниң ғәрбий деңиз қирғиқидики мулабо райониға киргән. Һиндинозийә даилири мулабо райониниң өзидә өлгән пуқраларниң сани 10 миңға йитидиғанлиқини билдүрмәктә.

Америка ярдәм қолини сунди

Америка президенти җорҗи буш, америка, австралийә, һиндистан вә японийә қатарлиқ дөләтләрләр билән, апәт йүз бәргән районларниң қайта қурулуши вә сарәмҗанлаштурулуши үчүн, хәлқара иттипақ қурғанлиқини елан қилди. У "биз уларниң юртини қайта қурушиға ярдәм беримиз," дәп көрсәтти. Президент бушниң билдүрүшичә, америка апәт йүз бәргән райондики пуқраларға 35 милйон доллар ярдәм қилған шундақла һәрбий қисимлар вә қутқузуш әтрәтлирини йоллиған. Америка деңиз армийисиниң асиядики " линколин" намлиқ авиаматка вә униң қармиқидики айропилан, һәрбий парахотлар 15000 кишилик әскәр билән апәт райониға қарап йолға чиққан.

Тарихтики әң чоң қутқузуш һәрикити

Б д т, тарихидики көлими әң зор қутқузуш һәрикити қозғиди. Б д т ниң муавин баш секритари егиланд, 20 нәччә дөләтниң йүз нәччә транспорт айропилани, қутқузуш буюмлирини 48 саәт ичидә апәт райониға йәткүзидиғанлиқини билдүрди. У, интайин чоң көләмдики қутқузуш һәрикити елип бериливатқанлиқини илгири сүргән.

Егиландниң билдүрүшичә, апәт районидикиләрни қутқузуш үчүн нәччә милярд долларлиқ ярдәм буюми кетидикән. Игиланд , бай дөләтләрни бехиллиқ қилиш билән тәнқидлигән . Униң , бир дөләт бай болғансири бехиллишидикән, дигән сөзи америкиниң инкасини қозғиди. Америка ташқий ишлар министири колин повел игиландниң сөзини рәт қилип, америкиниң инсанпәрвәрлик ярдими бериш җәһәттики чимпийонлиқини тәкитлигән. Колин повел мундақ дәйду: " биз хәлқара қизил крист җәмийити арқилиқ апәт районидикиләргә 4 милйон доллар, кейин 10 милйон доллар җәми 15 милйон доллар ярдәм қилдуқ. Униңдин башқа америкиниң 9 айропилани ярдәм бериватиду. Тинч окян қисимлириниң деңиз пилоти апәт райониға әвәтилди".

Америкиниң өткәнки 4 йил ичидә бәргән ярдими, дунядики һәр қандақ дөләтниң ярдимидин ешип кетидиғанлиқини илгири сүргән повел, америкиниң техиму көп ярдәм беридиғанлиқини билдүргән. Бу арида америка қатарлиқ дөләтләрни бехиллиқ қилиш билән тәнқидлигән б д т муавин баш катипи, алдинқи күнки сөзигә түзүтиш киргүзди. Игиланд, түнүгүнки сөзиниң хата чүшәнчә яратқанлиқини әскәртип, конкерт бир дөләтни көздә тутмиғанлиқини билдүрди.

Хәлқара қизил крест җәмийитиниң агаһландуришичә, апәт районидики пуқралар йимәк - ичмәк вә тиббий қутқузуш буюмлириға җидди иһтияҗ болуп, қутқузуш буюмлар вақтида йетип бармиса, техиму көп пуқраларниң өлүшини кәлтүрүп чиқириши мумкин.(Әркин)