11 - Nöwetlik türkiy jumhuriyetler we türkiy milletler dostluq - qérindashliq - hemkarliq qurultiyi
2007.11.20
11-Nöwetlik türkiy jumhuriyetler we türkiy milletler dostluq, qérindashliq we hemkarliq qurultéyi ezerbeyjanning paytexti bakuda chaqirildi. Bu qurultayda türkiye bash ministiri rejep tayip erdughanning teklipige bina'en türkiy milletlerni bir - birige téximu yéqinlashturidighan muhim qararlar maqullandi. Qurultayda türkiy jumhuriyetler otturisidiki munasiwetni téximu kücheytish üchün da'imiy sékrétarliq orginining qurulushi qarar qilindi. Da'imiy sékrétarliq orgini kélechek aylarda chaqirilmaqchi bolghan türkiy jumhuriyetliri bashliqliri aliy yighinida resmiy qurulidiken. Bu organ türkiy jumhuriyetler we türkiy milletler arisidiki, tijaret, medeniy, siyasiy we diplomatiyilik munasiwetlerni kücheytish üchün xizmet qilidiken.
Ortaq téléwiziye qanili, ortaq edebiy til, parlamént ezaliri birliki qurulushi qarar qilindi
Bulardin bashqa qurultayda yene, türkiy jumhuriyetlerge ortaq téléwiziye qanilining échilishi, ortaq edebiy til yaritish, türkiy jumhuriyetliri parlamént ezaliri birlikining qurulushi qatarliqlar qararlashturuldi. Bu qararlarning hemmisi türkiye jumhuriyiti bash ministiri rejep tayip erdughanning qurultayning échilish murasimida qilghan sözige bina'en maqullandi. Bu qurultayning échilish murasimida söz qilghan ezerbeyjan dölet bashliqi ilhan aliyif, türkiye bash ministiri rejep tayip erdoghan we bashqa ministirlarning hemmisi birdek türkiy milletlerning mesililiri heqqidimu toxtilip ötti.
Programimizda ezerbeyjan dölet bashliqi ilhan aliyif bilen türkiye bash ministiri rejep tayip erdughanning qurultayning échilish murasimida qilghan sözidin parchilar tonushturulidu.
Ezerbeyjan dölet bashliqi ilhan aliyif sözini mundaq bashlidi:"hörmetlik xanimlar, ependiler, méhmanlar hemminglar ezerbeyjan'gha xush kepsiler. 11- Nöwetlik türkiy jumhuriyetler we türkiy milletler dostluq, qérindashliq we hemkarliq qurultéyining ezerbeyjanda chaqirilishi pütün türk dunyasi üchün nahayiti muhim ehmiyetke ige. Burunqi qurultaylarning hemmisi türkiyide chaqirilghan idi, tunji qétim méning teklipimge bina'en ezerbeyjanda chaqiriliwatidu, bu türk dunyasining tézla bir - birige yéqinlishiwatqanliqining bir ipadisi. Sabiq sowit ittipaqi parchilinip, 5 türkiy jumhuriyetning otturigha chiqishi bizni birlishishke mejbur qildi. Türki jumhuriyetler musteqil bolghandin kéyinki 16 yil ichide küchlendi, nurghun mesililirini hel qildi, türk dunyasining yene nurghun mesililiri bar, bularni hel qilish üchün türkiy jumhuriyetlirining pütünlishishi we küchlinishi kérek."
"Balqan, kawkaziye we ottura asiyadiki qérindashlirimizning derdi tügimidi..."
Türkiye jumhuriyiti bash ministiri rejep tayip erdoghan qurultayning échilish murasimida qilghan sözide, aldi bilen bu yighin'gha sahipxanliq qiliwatqan ezerbeyjan dölitige we dölet bashliqi ilhan aliyifge rehmet éytqandin kéyin, türkiy jumhuriyetlirining 15 yilliq tereqqiyati heqqide toxtilip mundaq dédi:"ötmüshtin bügün'giche 15 yil ichide basqan yolimiz shuni körsettiki, bu 15 yil ichide qérindash türkiy milletlerning bir - biri bilen munasiwet ornitishida tosalghu bolup kéliwatqan yollarning hemmisi échildi. Kélechekte biz qurup chiqidighan yéngi bir dunya bizni kütmekte. Buni qurup chiqidighanlar yene bizler. Biz eger ittipaqlishidighanla bolsaq, atilirimizning arzu - ümidlirini choqum emelge ashuralaymiz. Türk dunyasining siyasetchilirini, ilim ademlirini, sen'etchilirini bir yerge jem qilghan bu xil qurultaylar kélechekimizni qurush üchün intayin muhim. Shunga bu xil qurultaylargha nahayiti ehmiyet bérip kelgenlikimni yene bir qétim silerge dep ötmekchimen."
Dunyaning herqaysi jayliridiki türkiy xelqlerning derdining türkiy jumhuriyetlerning ortaq derdi ikenlikini éytqan rejep tayip erdoghan yene mundaq dédi:"dunyaning herqaysi jaylirida yashawatqan qérindashlirimizning derdi hemmimizning ortaq derdidur. Balqanlardiki, kawkaziyidiki we ottura asiyadiki qérindashlirimizning derdi tügimidi, dawam qiliwatidu, buni hel qilishning birdinbir yoli hemkarliqni kücheytish, ittipaqlishishtin ibaret. Yéqinda échilghan baku - tiflis we keyxan néfit turubisi, baku - tiflis - erzurum gaz turubisi bu hemkarliqning netijisidur."
" Türkiy jumhuriyetliri birlikini qurush xelq'arada xelqimizning yüksek menpe'etini téximu yaxshi qoghdaydu "
Türkiye bash ministiri rejep tayip erdoghan qurultayning échilish murasimida qilghan sözining axirida öz tekliplirini otturigha qoyup mundaq dédi: "men ötkenki qurultaydimu dep ötkendek, én'gilizche ishlitidighan döletler, fransuzche ishlitidighan döletler, ispanche gep qilidighan döletler ayrim ayrim halda öz birliklirini qurup chiqqan bolsa, bizmu türkiy tilliq milletler birlikini qurup chiqishimiz kérek. Türkiy jumhuriyetliri birlikini qurup chiqqan waqtimizda xelq'arada xelqimizning yüksek menpe'etini téximu yaxshi qoghdiyalaymiz, hemde dunya tinchliqi üchün töhpe qoshalaymiz. Shuning üchün türkiy milletler ortaq ishlitidighan uchur alaqe tili yaritishqa ehmiyet bérishimiz kérek. Türkiy milletlerning ortaq tarixini yéngidin yézip chiqishimiz, bu tarix kitablirini pütün türkiy jumhuriyetlerde derslik kitab qilip oqutushimiz kérek. Türkiy jumhuriyetler arisidiki munasiwetni téximu kücheytish, xizmetlerni sistémiliq halda béjirish üchün da'imiy sékrétarliq orgini qurup chiqishnimu teklip we arzu qilimen. Türk dunyasi parlaméntlar birliki we aqsaqallar komitétini qurup chiqish ishliri dawam qiliwatidu."
Türkiye bash ministiri rejep tayip erdughanning bu sözliri qurultay ehlining qizghin alqishigha sazawer boldi. Erdughanning bu tekliplirige bina'en bu heqte qarar maqullandi. (Erkin tarim)
Munasiwetlik maqalilar
- Istanbulda échilghan xelq'araliq körgezme pa'aliyitige Uyghurlarmu qatnashti
- Türkiyining her qaysi sheherliride sherqiy türkistan jumhuriyetliri xatirilendi
- Ortaq dégen dölet xitay bilen bolghan munasiwitimizni buzidu
- Türkiye hökümiti türk soda - sana'etchilirini Uyghur diyarigha meblegh sélishqa chaqirmaqta
- Türkiyide milyonlarche insan shéhidliri üchün yash tökmekte
- Ezerbeyjandiki ilmiy muhakime yighinida Uyghurlargha alahide orun bérildi
- Türkiyidiki Uyghurlar amérika awam palatasining qararidin shadlandi
- Uyghur karizlirigha seper namliq kitabtin tughulghan oylar
- Dem élishqa chiqqan général arman qul'oghli bilen söhbet (2)
- Dem élishqa chiqqan général arman qul'oghli bilen söhbet (1)
- 38 - Nöwetlik asiya we shimaliy afriqa ilmiy muhakime yighini türkiyede ötküzülmekte
- Türkiye parlamént ezasi taner yildiz ependining Uyghurlar heqqide éytqanliri