Enqerede türkologiye ilmiy muhakime yighini chaqirildi

• Muxbirimiz erkin tarimning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Turkiyide tonulghan turkolog Uyghurshunas prof. Dr. Sema barutju ozonder ankara uniwérsitéti oqutquchisi. RFA Photo / Erkin Tarim

Enqere uniwérsitéti til we tarix jughrapiye fakultétining orunlashturushi bilen 6 - nöwetlik hazirqi zaman türkologiye ilmiy muhakime yighini resmi bashlandi. 11-Ayning 27-künidin 30-künigiche dawam qilidighan bu ilmiy muhakime yighinigha, ezerbeyjan, türkmenistan, qirghizistan we türkiyilik turkologlardin bolup 42 türkolog qatnashmaqta. Türkologiye ilmiy muhakime yighinigha Uyghur ziyaliyliridin enqere hajettepe uniwérsitéti tarix oqutquchisi dr. Erkin ekrem, dr. Magfiret kamal yunusoghlu qatarliqlar qatnashti we söz qildi.

Bu türkologiye ilmiy muhakime yighini 2002-yilidin béri chaqirilip kelmekte , yighinda dunyaning herqaysi jayliridin kelgen türkologlar, türkiy milletlerning tili, edebiyati, tarixi, arxé'ologiyisi, sen'et tarixi we hazirqi ehwali heqqide qilghan tetqiqatlirini oqup ötti. Bu yighinning échilish murasimida enqere uniwérsitéti til we tarix jughrapiye fakultéti hazirqi zaman türkiy tilliri we edebiyatliri bölümi bashliqi, tonulghan türkolog, Uyghurshunas prof. Dr. Sema barutchu ozonder xanim bilen til we tarix jughrapiye fakultéti mudiri prof. Dr. Sekine qaraqash xanim söz qildi.

Échilish murasimida aldi bilen Uyghurshunas prof. Dr. Sema barutchu ozonder xanim söz qildi. U sözide bu ilmiy muhakime yighinining muwapiqiyetlik bolushini tilep mundaq dédi: "hörmetlik oqutquchilar söyümlük oqughuchilar hazirqi zaman türkologiye ilmiy muhakime yighinigha xosh kélipsiler. 2002-Yilidin bashlap chaqirliwatqan bu yighinning hazir 6-qétimliqini échiwatimiz. Bu yighinning échilishigha töhpe qoshup kelgen turkologlargha minnetdarliqimni bildürimen. Hazirqi zaman türkiy tilliri we edebiyatliri bölimi teripidin chaqiriliwatqan bu ilmiy muhakime yighinida 2002-yilidin bashlap pütün türkiy milletlerning tarixi, edebiyati, tili, arxé'ologiyisi, siyasi tarixi, sen'et tarixi, bügünki weziyiti heqqide nahayiti muhim ilmiy maqalilar oquliwatidu. Bu bizni nahayiti xushal qilmaqta. Men bu ilmiy muhakime yighinni uyushturghuchi bolush süpitim bilen yighinimizning muwapiqiyetlik bolushini tileymen."

Enqere uniwérsitéti mudiri prof. Dr. Sekine qaraqash xanim échilish nutiqida bu yighinning ehmiyiti üstide toxtilip mundaq dédi: "bügün hazirqi zaman türkologiye sahesi balqanlardin tinch okyan'ghiche bolghan keng jughrapiyni öz ichige alidu. Jughrapiyiwiy özgirishler we ijtima'iy özgirishler netijiside türk tilidiki bezi özgirishler türkiy tillarni meydan'gha chiqarghan. Bügün bezi türkiy tilliri dölet tili süpitide ishlitiliwatqan bolsa, yene bezi türkiy tillar edebiy til süpitide bezi aptonom rayonlarda ishlitilmekte. Bizning asasiy meqsitimiz türkiy milletler arsidiki, siyasi, iqtisadiy we medeniy munasiwetlerni kücheytishtin ibarettur. Biz chaqiriwatqan bu ilmiy muhakime yighini arqiliq buninggha asas séliwatqanliqimizgha ishinimen."

Prof. Dr. Sekine qaraqash xanim hazirqi zaman türkiy tilliri we edebiyatliri bölümining türkiyining türk dunyasigha échilghan dérizisi ikenlikini éytip mundaq dédi:"bu sahede tetqiqat élip bériwatqan hazirqi zaman türkiy tilliri we edebiyatliri bölümimu fakultitimizda 1992-yili qurulghandin béri, ottura asiya türkiy jumhuriyetliri, we bashqa türkiy milletlerdin tonulghan turkologlarni teklip qilip ders bergüzüsh arqiliq mutexessislerni yétishtürdi. Bölümimiz türkiyide tunji qétim qurulghan bölüm bolush süpiti bilen türkiyining türk dunyasigha échilghan dérizisi rolini oynimaqta. Yene bu bölüm chiqiriwatqan hazirqi zaman türkologiye zhurnili dunyadiki turkologlarning diqqet étibarini qozghimaqta. Bu ilmiy muhakime yighini türkiy milletlerni her jehettin tetqiq qilishqa shert shara'it hazirlap bermekte. Bu yighin'gha dunyaning herqaysi jayliridin türkologlar qatniship dunyadiki türkologiye tetqiqatigha yéngi töhpilerni qoshmaqta. Men bu ilmiy muhakime yighininglarning muwapiqiyetlik ötüshini tileymen."

Türkiyide jemi 3 uniwérsitétta Uyghur tili kafédrasi bar. Sabiq sowit ittipaqi yimirilip türkiy jumhuriyetler musteqil bolghandin kéyin, 1992 - yili türkiye jumhuriyiti döliti enqere uniwérsitétida hazirqi zaman türkiy tilliri we edebiyatliri fakultétini qurdi. Bu fakultétta musteqil türkiy jumhuriyetlirining tilliridin bashqa, Uyghur, tatar, tuwa, qaraqalpaqqa oxshash türkiy milletlerning tillirimu oqutulmaqta. Bu fakultétning ichide Uyghur tili bilen özbek tili bir kafédrada bolup, 4 sinip oqughuchi oqumaqta. Bu oqughuchilar Uyghur tili, Uyghurlarning edebiyati, tarixi, folklorini we siyasiy tarixini ögenmekte. Hazir türkiyide enqere uniwérsitétidin bashqa, gazi, erjiyes, mugla uniwérsitétlirida Uyghurche kafedralar bar. Hetta türk tili we edebiyati bölümide qedimqi Uyghur tili, hazirqi Uyghur tili we Uyghur edebiyati ögitilmekte. (Erkin tarim)