Түркийидики йеңи һөкүмәтниң түркий милләтләргә қаратқан сияситигә бир нәзәр

• Мухбиримиз әркин таримниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Түркийә җумһурийитиниң 60- қетимлиқ һөкүмити қурулғандин кейин һөкүмәтниң алдимиздики 5 йиллиқ хизмәт пилани парламентта музакиригә қоюлуп бүгүн рәсмий қобул қилинди. Һөкүмәтниң 5 йиллиқ хизмәт пиланида түркийә асасий қанунини техиму демократиклаштуруш үчүн асасий қанунға түзитиш киргүзүш, түркийидики инсан һәқлири дәпсәндичиликлирини тамамән йоқ қилиш, ишсизлиқни азайтип, киши бешиға чүшидиған миллий дарамәтни 10 миң 500 долларға чиқириштәк бир йүрүш пиланлар бар. Булардин башқа бизниң диққитимизни тартқан бу һөкүмәтниң оттура асия түркий җумһурийәтлири вә қериндаш түркий милләтләргә елип баридиған сиясити болди.

Һөкүмәтниң көз алдидики пиланлири

Һөкүмәтниң алдимиздики 5 йиллиқ хизмәт пиланида мундақ дейилгән: "түркийә өзиниң тарихий мәсулийитини ада қилиш үчүн, қериндаш түркий дөләт вә қериндаш түркий милләтләргә игә чиқиш ташқи сияситимизниң әң муһим нуқтилиридин биридур. Һөкүмәт иш беҗириш мәзгилидә бу қериндаш милләтләр билән болған мунасивитимиз күчәйди. Түрк дунясиниң еһтияҗи болған хизмәт пиланлириға ярдәм қилдуқ. Һөкүмитимиз түркий дөләтләр вә түркий милләтләр билән болған мунасивәттә мәнпәәт күтмәстин буни тарихий бир бурч дәп қарап түркий җумһурийәтлири вә түркий милләтләр арисидики өз- ара зиярәтни көпәйтти. 2006- Йили һөкүмитимиз тәрипидин түркий җумһурийәтлири алий рәһбәрлири қурултийи өткүздуқ."

Туркий милләтләргә қилинидиған ярдәм тоғрисида

Һөкүмәт пиланида дуняниң һәрқайси җайлиридики түркий милләтләргә қилинған ярдәмләр һәққидә мунулар дейилгән: "биз һакимийәт бешидики мәзгилдә қирим татарлириға, гагавуз түрклиригә, афғанистандики өзбек вә түркмәнләргә, гирузийидики әзәри вә қара қалпақ түрклиригә, моңғулистан қазақлириға, косова, македонийә, ғәрбий тракийидики түркләргә, булғарийидики түркләргә, шималий ирақтики түркмән вә русийидики ағизка түрклиригә иқтисадий җәһәттин ярдәм қилдуқ. Тарихий вә мәдәнийәт җәһәттики хизмәтлиригә ярдәм қилдуқ. Булардин башқа қиримдики татарларға 1000 йүрүш өй селип бәрдуқ. Моңғулистандики орхун абидилири бар җайға баридиған 50 километирлиқ йолни ясап бәрдуқ. Алдимиздики 5 йилда бу қериндаш түркий җумһурийәтләр вә түркий милләтләргә техиму зор ярдәмләрни қилимиз."

Дөләтләр ара мунасивәт тоғрисида

Бу һөкүмәт пиланида түркийиниң явро - асиядики хитай , һиндистан вә японийә қатарлиқ дөләтләр билән болидиған мунасивити көрситилип мундақ дейилгән : "түркийә яврупа арқилиқ явро- асияға җайлашқан җуғрапийидә мәйданға келиватқан муқимсизлиқларни һәл қилишта ачқучлуқ ролға игә. Түркийә шималий атлантик окян әһди тәшкилатиға әза муһим дөләтләрниң биридур. Түркийә бу мунасивәтни сиясий, иҗтимаий, пән- техника вә мәдәнийәт җәһәттин техиму кеңәйтиши керәк. Америка қошма штатлири билән болған иттипақдашлиқ мунасивитини техиму тәрәққи қилдуруш, явропа бирликигә әза болуш түркийиниң әң муһим ташқи сиясәтлиридин биридур. Русийә, хитай, һиндистан вә японийигә охшаш дөләтләр билән болған мунасивәтлиримизни тәрәққи қилдуримиз. Әмма бу дегәнлик, бу дөләтләр билән болған мунасивәтни америка вә явропа бирлики билән болған йеқин мунасивитимизниң орниға дәсситимиз дегәнлик әмәс. Түркий җумһурийәтлиридә вә қериндаш түркий милләтләр яшайдиған дөләтләрдә оттура асия, кавказийә, оттура шәрқ вә африқа дөләтлиридә актип ярдәм сиясити елип бериш билән бирликтә бу дөләтләрдә кәм болған консулхана , әлчилик вә иш беҗириш орунлири ечишқа әһмийәт беримиз."

Уйғурлар нимә үчүн тилға елинмиди?

Бу һөкүмәтниң хизмәт пиланида қериндаш түркий милләтләрниң көпи йәр алған болуп, уйғурларниң исми тилға елинмиған. Буниң сәвәби немә? бу йеңи һөкүмәтниң ташқи сияситидә хитай билән болған мунасивәт қандақ болиду ?

Ихтияри мухбиримиз әркин тарим юқиридики мәсилиләр вә йеңи һөкүмәтниң 5 йиллиқ хизмәт пилани һәққидә тәһлил йүргүзүш үчүн доктор әркин әкрәм әпәнди билән телефон зиярити елип барди. (Әркин тарим)