Türkiyidiki yéngi hökümetning türkiy milletlerge qaratqan siyasitige bir nezer

• Muxbirimiz erkin tarimning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Türkiye jumhuriyitining 60- qétimliq hökümiti qurulghandin kéyin hökümetning aldimizdiki 5 yilliq xizmet pilani parlaméntta muzakirige qoyulup bügün resmiy qobul qilindi. Hökümetning 5 yilliq xizmet pilanida türkiye asasiy qanunini téximu démokratiklashturush üchün asasiy qanun'gha tüzitish kirgüzüsh, türkiyidiki insan heqliri depsendichiliklirini tamamen yoq qilish, ishsizliqni azaytip, kishi béshigha chüshidighan milliy darametni 10 ming 500 dollargha chiqirishtek bir yürüsh pilanlar bar. Bulardin bashqa bizning diqqitimizni tartqan bu hökümetning ottura asiya türkiy jumhuriyetliri we qérindash türkiy milletlerge élip baridighan siyasiti boldi.

Hökümetning köz aldidiki pilanliri

Hökümetning aldimizdiki 5 yilliq xizmet pilanida mundaq déyilgen: "türkiye özining tarixiy mes'uliyitini ada qilish üchün, qérindash türkiy dölet we qérindash türkiy milletlerge ige chiqish tashqi siyasitimizning eng muhim nuqtiliridin biridur. Hökümet ish béjirish mezgilide bu qérindash milletler bilen bolghan munasiwitimiz kücheydi. Türk dunyasining éhtiyaji bolghan xizmet pilanlirigha yardem qilduq. Hökümitimiz türkiy döletler we türkiy milletler bilen bolghan munasiwette menpe'et kütmestin buni tarixiy bir burch dep qarap türkiy jumhuriyetliri we türkiy milletler arisidiki öz- ara ziyaretni köpeytti. 2006- Yili hökümitimiz teripidin türkiy jumhuriyetliri aliy rehberliri qurultiyi ötküzduq."

Turkiy milletlerge qilinidighan yardem toghrisida

Hökümet pilanida dunyaning herqaysi jayliridiki türkiy milletlerge qilin'ghan yardemler heqqide munular déyilgen: "biz hakimiyet béshidiki mezgilde qirim tatarlirigha, gagawuz türklirige, afghanistandiki özbék we türkmenlerge, giruziyidiki ezeri we qara qalpaq türklirige, mongghulistan qazaqlirigha, kosowa, makédoniye, gherbiy trakiyidiki türklerge, bulghariyidiki türklerge, shimaliy iraqtiki türkmen we rusiyidiki aghizka türklirige iqtisadiy jehettin yardem qilduq. Tarixiy we medeniyet jehettiki xizmetlirige yardem qilduq. Bulardin bashqa qirimdiki tatarlargha 1000 yürüsh öy sélip berduq. Mongghulistandiki orxun abidiliri bar jaygha baridighan 50 kilométirliq yolni yasap berduq. Aldimizdiki 5 yilda bu qérindash türkiy jumhuriyetler we türkiy milletlerge téximu zor yardemlerni qilimiz."

Döletler ara munasiwet toghrisida

Bu hökümet pilanida türkiyining yawro - asiyadiki xitay , hindistan we yaponiye qatarliq döletler bilen bolidighan munasiwiti körsitilip mundaq déyilgen : "türkiye yawrupa arqiliq yawro- asiyagha jaylashqan jughrapiyide meydan'gha kéliwatqan muqimsizliqlarni hel qilishta achquchluq rolgha ige. Türkiye shimaliy atlantik okyan ehdi teshkilatigha eza muhim döletlerning biridur. Türkiye bu munasiwetni siyasiy, ijtima'iy, pen- téxnika we medeniyet jehettin téximu kéngeytishi kérek. Amérika qoshma shtatliri bilen bolghan ittipaqdashliq munasiwitini téximu tereqqi qildurush, yawropa birlikige eza bolush türkiyining eng muhim tashqi siyasetliridin biridur. Rusiye, xitay, hindistan we yaponiyige oxshash döletler bilen bolghan munasiwetlirimizni tereqqi qildurimiz. Emma bu dégenlik, bu döletler bilen bolghan munasiwetni amérika we yawropa birliki bilen bolghan yéqin munasiwitimizning ornigha dessitimiz dégenlik emes. Türkiy jumhuriyetliride we qérindash türkiy milletler yashaydighan döletlerde ottura asiya, kawkaziye, ottura sherq we afriqa döletliride aktip yardem siyasiti élip bérish bilen birlikte bu döletlerde kem bolghan konsulxana , elchilik we ish béjirish orunliri échishqa ehmiyet bérimiz."

Uyghurlar nime üchün tilgha élinmidi?

Bu hökümetning xizmet pilanida qérindash türkiy milletlerning köpi yer alghan bolup, Uyghurlarning ismi tilgha élinmighan. Buning sewebi néme? bu yéngi hökümetning tashqi siyasitide xitay bilen bolghan munasiwet qandaq bolidu ?

Ixtiyari muxbirimiz erkin tarim yuqiridiki mesililer we yéngi hökümetning 5 yilliq xizmet pilani heqqide tehlil yürgüzüsh üchün doktor erkin ekrem ependi bilen téléfon ziyariti élip bardi. (Erkin tarim)