Türkiye bash ministiri rejep tayip erdoghanning türkiy milletler heqqide qilghan sozi


2006.09.26
erdogan.jpg
Türkiye bash ministiri rejep tayip erdogan 2006- yili 28 - iyul küni fransiyide. AFP

Türkiye bash ministiri rejep tayip erdoghanning 9 - ayning 18 - kuni antalyada chaqirilghan 10 - nowtelik türk dunyasi dostluq, qérindashliq we hemkarliq qurultiyida qilghan nutqi türkiyide munazire yaratti. Herqaysi gézitlerning obzorchiliri bu sözler heqqide bes - beste maqalilerni élan qildi. Türkiyide dinchi partiye dep bilinidighan adalet we tereqqiyat partiyisi özining erep dunyasigha bolghan yéqinliqi bilen tonulghan idi. Bu partiye dawamliq türkiyidiki milletchi guruppilar we öktichi partiyiler teripidin türk dunyasigha ehmiyet bermeslik bilen tenqidlinip kéliwatqan idi. Emma erdoghanning antalyada chaqirilghan 10 - nöwetlik türk dunyasi dostluq, qérindashliq we hemkarliq qurultiyini biwaste özi rehberlik qilip chaqirtishi we putun ministirliri bilen kélip échilish murasimida qilghan sözliri bilen u hemme kishini heyran qaldurdi. Bezi obzorchilar rejep tayip erdoghanning saylam yéqinliship qalghanliqi üchün milletchi xelqning rayini élish üchün oyun oynighanliqini déyishmekte.

Türk dunyasi birlikini qurup chiqishning shert ikenlikini bildürgen rejep tayip erdoghanning ghulghula qozghighan bu nutqi töwendikiche.

Rejep tayip erdoghan sözide türkiy jumhuriyetlerning dunya siyasitide soz igisi bolushi shert ikenlikini éytip mundaq dédi:

"Ya bashqilar tuzup bergen siyasetke desseydighan passip unsur bolimiz, yaki dunya siyasitini belgileydighan chong küchler qataridin orun alimiz. Biz qedimi tarixqa ige bolghan, tarixqa yölinish bergen milletning ewladlirimiz. Merhum heyder aliyéfning déginidek biz türkiy jumhuriyetler bilen bir millet ikki döletmiz. Biz tarix yaratqan we tarix yazghan milletmiz. Dunyadiki döletler dunyawi küchke ige dölet we rayon xaraktérlik küchke ige dölet dep ikkige ayrilidu. Eslide buni dewir we tarix xaraktérlik chong dölet dep ayrishqimu bolidu. Bezi milletler dewrning telipige asasen ajizlap eslidiki küchini yoqitidu, beziliri bolsa tuyuqsiz bash kötüridu. Emma biz türkiy milletler undaq tasadipiliqlar bilen otturigha chiqip qalghan bir millet emes, tarixi küchke ige bir milletmiz".

Bash ministir erdoghan sözide türkiy jumhuriyet we milletlerning türkiyining tashqi siyasitide alahide yerge ige ikenlikini éytip mundaq dédi:

"Soghuq urushning axirlishishi bilen otturigha chiqqan imkan we pursetler biz üchün yéngi we parlaq bir dewrning bésharitidur. Türkiy jumhuriyet we türkiy milletlerning bizning tashqi siyasitimizde alahide orni bar. Bu munasiwetlirimizde eskiri, tijari, iqtisadi, siyasi menpe'et kütmeymiz. Bu döletler bilen bolghan munasiwet biz üchün bir tarixi mes'uliyettin ibaret"

Bash ministir rejep tayip erdoghan türkiye türkliri bilen bashqa türkiy milletler otturisidiki munasiwet üstide toxtilip mundaq dédi:

"Söyümlük qérindashlirim, anatoliye türkliri bilen kaspi déngizining sherqiy teripidiki türkistan jughrapiyiside yashaydighan türkiy milletler otturisida kéyinki yuz yilda bezi boshluqlar otturigha chiqqan idi. Peqetla azerbayjan türkliri bilen bolghan munasiwitimiz 20 - esirning bashlirighiche dawam qilghan idi. Soghuq urush axirliship türkiy milletlerning kopi erkinlikke érishkendin kéyin mana körginimizdek hemmimiz bir yerde olturuptimiz. 21 - Esir qérindash türkiy milletler otturisidiki munasiwetni kücheytish üchün purset yaritip bermekte. Türk dunyasi bolush süpitimiz bilen bu pursettin intayin yaxshi paydilinishimiz kérek".

Bash ministir rejep tayip erdoghan türk birlikini qurup chiqish kéreklikini éytip mundaq dédi:

"Fransuzche sözlishidighan milletler birliki, in'glizche sözlishidighan milletler birliki, ispanche sözlishidighan milletler birliki dégen bu birlikler mana mushu chüshenchining netijisidur. Undaqta némishqa bizlermu tashqi siyasette ittipaqliship, wezipilerni ortaqlishidighan, bir biridin kuch aldighan mana mushundaq bir birlikni qurup qilmayli? türkche sözlishidighan milletler birliki bizning xelq'araliq munberlerde téximu aktip, téximu küchlük tesirge ige bolushimizgha, buning bilen xelqlirimizning menpetini téximu yaxshi qoghdishimizgha, hemde rayonimizda tinchliqning berpa bolushigha imkan yaritip béridu. Putun qérindash dölet we qérindash milletlerni bu heqte derhal qedem tashlashqa dewet qilimen".

Bash ministir erdoghan türkiy jumhuriyetler we milletler otturisida hemkarliq tuzup chiqish üchün 3 teklipni otturigha qoydi:

"Men 3 teklip otturigha qoymaqchimen. Aldi bilen iqtisadi we tijari sahede bashta énérgiye bolush bilen birlikte öz - ara meblegh sélishler köpiyishi we türkiy jumhuriyetler otturisida ixtilaplar bir terep qilinidighan bir komitétning qurulushi kérek. İKkinjisi, medeniy jehette til birlikini emelge ashurush qedimini tizlitish kérek. Üchinjisi, ortaq tariximizni yézip chiqip, putun türk dunyasidiki mekteplerde ders kitabi qilip oqutushimiz kérek. Siyasi jehette bolsa türkche sözlishidighan milletler birliki qurup chiqishimiz kérek".

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.