Türksamda 'sherqiy türkistan mesilisi' témisida yighin chaqirildi

Xitay bash ministiri wén jiyabawning türkiyige élip baridighan resmiy ziyariti yéqinlishiwatqan künlerde türkiyide sherqiy türkistan mesilisi heqqide yighinlar chaqirilishqa bashlidi. 10 - Ayning 2 - küni türksam, yeni türkiye istratégiye tetqiqat merkizide "sherqiy türkistanning ötmüshi, bügüni we kélechiki" témisida yighin chaqirildi.
Muxbirimiz erkin tarim
2010.10.04
Kurtsam-yighingha-qatnashqan-muhim-kishiler-305 Sürette, 10 - ayning 2 - küni türksam, yeni türkiye istratégiye tetqiqat merkizide "sherqiy türkistanning ötmüshi, bügüni we kélechiki" témisida chaqirilghan yighinning ishtirakchiliri.
RFA Photo / Erkin Tarim

Bu yighin'gha türksamning bashliqi doktor sinan ogan ependi, tetqiqat merkizining mutexessisliri, her qaysi uniwérsitétlardin kelgen xelq'ara munasiwetler boyiche magistir we doktorluq unwanliri üchün oquwatqanlar shuningdek bezi partiyilerning rehberliridin bolup 40 etrapida kishi qatnashti.

Yighinda türksam mudiri doktor sinan ogan ependi bilen dunya Uyghur qurultiyi bashliqi séyit tümtürk ependi söz qildi.

Dr. Sinan ogan ependi sözide türkiye istratégiye tetqiqat merkizining tetqiqatlirida türk dunyasining bügünki weziyiti we türkiyining ottura asiya türkiy jumhuriyetliri hem bashqa türkiy milletlerge qarita yürgüzüwatqan siyasetliri heqqide mexsus tetqiqatlar élip bériwatqanliqini éytti.

U sözide sherqiy türkistanning türk dunyasining muhim bir parchisi ikenliki, sherqiy türkistan mesilisining türkiye bilen xitay otturisidiki munasiwetning sayisida qéliwatqanliqi, sherqiy türkistan mesilisining türkiye üchün sel qarighili bolmaydighan muhim mesile ikenlikini tekitlidi.
Kurtsam-yighingha-qatnashqan-muhim-kishiler-1-305
Süret, 10 - ayning 2 - küni türksam, yeni türkiye istratégiye tetqiqat merkizide "sherqiy türkistanning ötmüshi, bügüni we kélechiki" témisida chaqirilghan yighindin körünüsh.
RFA Photo / Erkin Tarim
 
D u q mu'awin re'isi séyit tümtürk ependi, sherqiy türkistanning yéqinqi zaman tarixi heqqide qisqiche melumat bergendin kéyin, xitayning bügün Uyghurlargha élip bériwatqan bésim siyasiti heqqide melumat berdi. Sözining axirida Uyghurlarning türkiye jumhuriyiti dölitidin kütken teleplirini otturigha qoydi.
   
Dr. Sinan ogan ependi bügünki yighinning ehmiyiti heqqide qisqiche toxtalghandin kéyin, sherqiy türkistan mesilisi heqqidiki köz qarishini bayan qilip yene mundaq dédi: "bügünki yighinimizda sherqiy türkistanning ötmüshi, bügüni we kélechiki heqqide muzakire élip barimiz. Türkiyide bu heqte söz igisi kishiler bu yighinimizgha qatnashti. Sherqiy türkistan biz bek ehmiyet bériwatqan bir téma. Sherqiy türkistan türk dunyasining muhim bir qismi. Epsuski hazir sherqiy türkistan türkiye bilen xitay otturisidiki munasiwetning sayisida kömülüp qéliwatidu. Türkiye - xitay munasiwitining küchiyiwatqanliqini körüwatimiz. Aldimizdiki künlerde xitay bash ministiri türkiye ge resmi ziyaret élip barmaqchi, elwette türkiye bashqa döletler bilen bolghan siyasi iqtisadiy tijariy munasiwitini tereqqi qilduridu, emma bularning héch birsi insan heq we hoquqi depsendilirige sel qarishimizgha sewep bolmazliqi kérek. Eger dunyaning herqandaq bir yéride insan heqliri depsendiliri bolsa, bolupmu insan heqliri depsendilirige uchrawatqan kishiler bizning qérindashlirimiz bolidighan bolsa biz uninggha qarap turalmaymiz. Biz bu mesililerni bu xil ilmiy yighinlarda anglitimiz, muzakire qilimiz we hel qilishning yolliriniz izdeymiz. Biz türkiye xitay munasiwitide sherqiy türkistan mesilisining sel qarighili bolmaydighan muhim bir mesile ikenlikini, türkiye hökümitining bu mesilige alahide köngül bölüshi hel qilish yolliri izdishi kéreklikige ishinimiz we bu köz qarishimizi dawamliq halda otturigha qoyup kéliwatimiz."
   
Kéyin d u q mu'awin bashliqi séyit tümtürk ependi söz qilip, türkiyining Uyghurlar üchün qandaq bir siyaset élip bérishi kérekliki toghrisida qarashlirini otturigha qoydi. U türkiye hökümitige sun'ghan 13 maddidin terkip tapqan bir telepnamini oqup ötti.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.


 
Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.