Украинийә президент сайлиминиң тәқдири али сотниң һөкүмигә қалди

Украинийә али сот мәһкимиси өктичиләрниң сайлам җәрянида сахтипәзлик вәқәлири йүз бәргәнлики һәққидики әрзнамисини көрүп чиқишқа башлиди. Шундақла, өктичиләр, вәзипидин айрилиш алдидики украинийә президенти кочимаға ултуматум тапшурған. Украинйиниң шәрқий - җәнубийдики бир қисим областлар, аптономийә яки мустәқиллиқ җакарлайдиғанлиқини агаһландурмақта.

Украинийә али сот мәһкимиси дүшәнбә күнидин башлап өктичиләрниң сайламни бикар қилиш һәққидики әрзнамисини көздин көчүрүшкә башлиди. Али сот мәһкимисиниң дило үстидин ахирқи һөкүмни чиқириши үчүн бир қанчә күн кетиши мумкин. Өктичи күчләрниң рәһбири юшинкониң қоллиғучилири билән сайламда ғәлибә қилғанлиқи елан қилинған януковечниң қоллиғучилири дүшәнбә күни украинийә али сот мәһкимисиниң алдиға йиғилип күч көрсәтти.

Али сот мәһкимисиниң қарари, кризис ичидики украинийә вәзийитиниң буниңдин кейинки тәрәққиятиға һәл қилғуч тәсир көрситиши мумкин. Өктичиләр көп санлиқни игиләйдиған украинийә парламенти шәнбә күни қарар мақуллап, 21 - ноябирдики президент сайлимини инавәтсиз, дәп җакарлиған. Шундақла украинийә мәркизи сайлам комитетиниң қарарлириға ишәнмәйдиғанлиқини елан қилған. Парламентниң қарари өктичи күчләргә илһам бәргән болсиму бирақ, бу қарар қануни җәһәттә мәҗбурлаш күчигә игә әмәс.

Мутәхәссисләрниң билдүрүшичә, украинийә асаси қануни бойичә сайлам нәтиҗисини елан қилиш һоқуқи украинийә мәркизи сайлам комитетиниң илкидики һоқуқ болуп, али сот мәһкимиси сайламниң қанунлуқ яки қанунсизлиқини җакарлаш һоқуқиға игә. Шуңа сайлам нәтиҗисиниң қандақ болидиғанлиқи али сотниң һөкүмигә бағлиқ болуп қалған.

Өктичиләр, вәзипидин айрилиш алдидики украинийә президенти кучимаға бәргән ултуматумниң вақит қәрәли тошушқа аз қалди. Өктичи күчләр, йәкшәнбә күни президент кучимадин баш министир януковечни, шундақла мустәқиллиқ җакалайдиғанлиқини елан қилған шәрқий украинийидики бәзи област башлиқлирини әмилидин елип ташлашни тәләп қилған. Өктичиләр, президент кучимадин мәркизи сайлам комитетини үзгәртип тәшкил қилиш, шундақла украинийә тәптиш даирилириниң мустәқиллиқ җакалайдиғанлиқини елан қилған шәрқий украинийидики бәзи област башлиқлириниң җинайий җавапкарлиқини сүрүштурушини оттуриға қойған. Өктичиләр рәһбири зимашинко, “әгәр һөкүмәт өктичиләрниң юқириқи тәләплирини қандурмиса, мәмликәт характирлик наразилиқ һәрикити қозғайдиғанлиқини агаһландурған.

Нөвәттә өктичиләрниң украинийә пайтәхти кийефтики наразилиқ билдүрүш намайиши давам қилмақта. Намайишчилар һөкүмәт органлирини қоршивалғанлиқтин украинийә һөкүмитиниң ички кабинти билән президент ишханисиниң хизмити паләч һалға чүшүп қалған. Өктичиләр, али сотниң сайламни бикар қилиш қарари чиқиридиғанлиқиға ишәнч билән қаримақта. Шуниң билән биргә сайламда ғәлибә қилғанлиқи елан қилинған януковечниң шәрқий украинийидики қоллиғучилири, әгәр өктичиләр рәһбири яшинко президент болса шәрқий украинийидики бәзи областлар, украинийидин бөлүнүп чиқип мустәқиллиқ җакарлайдиғанлиқини елан қилған.

януковеч йәкшәнбә күни қоллиғучилириға сөз қилип, кризис бундақ давам қиливәрсә дөләтниң йимирилишкә қарап маңидиғанлиқини агаһландурған. Шәрқий украинийидики областлар, мәркизи сайлам комитети елан қилған сайлам нәтиҗисини етирап қилидиғанлиқини елан қилип, януковечни украинийә президенти дәп тонуйдиғанлиқини билдүрмәктә.

Украинийиниң шәрқидики донский области келәр йәкшәнбә күни мәзкур областниң украинийидин бөлүнүп чиқип, аптономийә елан қилишни омумий хәлқ авазиға қоюшни қарар қилған. Украинийиниң шәрқий вә җәнубидики бәзи областларниң нопуси, рус тилида сөзлишидиған хәлқләрни асас қилиду. Сайламда ғәлибә қилғанлиқи елан қилинған януковеч , илгири донский райониниң област башлиқи болған иди.

Көзәткүчиләрниң билдүрүшичә, әгәр украинийиниң шәрқидики областлар аптономийә яки мустәқиллиқни омумий хәлқ авазиға қойса, бу украинийиниң иккигә бөлүнишини кәлтүрүп чиқириши мүмкин. Чүнки 48 милйонлуқ украинийә нопусиниң 3 дән 2 қисими, мәзкур дөләтниң шәрқидики русийә билән чигирилинидиған районларларға тарқалған. Украийидики бөлүниш хәвпи астида украинийә президенти лйонед кучима, украинийидики сияси кризисни һәл қилишниң бирдин- бир йоли, қайта сайлам елип бериш, дәп җакарлиған.

Кучима дүшәнбә күни "әгәр биз тинчлиқ вә бирликни, шундақла демократик дөләт қурушни үмид қилсақ...... Қайта сайлам елип бериш керәк" дәп тәкитлигән.

Көзәткүчиләрниң илгири сүришичә, кучиманиң сөзи өктичиләр рәһбири яшинкоға болған хәлқ һимайисини күчәйтивәткән. Бу арида америка ташқий ишлар министири колин повелл дүшәнбә күни кучима билән телефонда сөзлишип, америкиниң украинийиниң бөлүнүп кетишигә қарши туридиғанлиқини билдүргән. (Әркин)