Yingne sanjish weqeside töhmetke uchrighan Uyghur yash érpan ilham toghrisida

Süret, yingne sanjish weqeside töhmetke uchrap 15 yilliq qamaq jazasigha uchrighan oqughuchi érpan ilhamning ürümchi sotidiki körünüshi.

Bu Uyghur yash özining yalghuz yingne sanjish weqesidila emes, 5 ‏- iyul ürümchi weqeside yüz bergen ehwallardin xewerdar ikenlikini bildürüp, bizge öz közi bilen körgen we anglighanlirini éytip berdi.

Bir xitay ayalgha yingne sanjighan dégen bahane bilen, ötken yili 9 ‏- ayning 1 ‏- küni qolgha élin'ghan irpan ilhamning bu yéqin dosti yéqinda chet'elge qéchip chiqqandin kéyin, ziyaritimizni qobul qilip érpanning gunahsiz ikenlikini bildürdi.

Ürümchidiki ata - anisining bixeterliki üchün, özining kimlikini ochuq ashkarilashni xalimighan bu yash, irpan bilen birge oqughan bolup, uning éytishiche, irpan yaxshi oquydighan, tirishchan oqughuchi bolupla qalmastin, yardem söyer shuningdek bashqilarning dilini renjitmeydighan aq köngül bala iken. U bashqilargha yingne sanjish emes, yuqiri awazda sözleshtinmu tartinidighan bir oqughuchi iken.

Uning bildürüshiche, érpan aliy mektepke yuqiri netije bilen qobul qilinishni irade qilghan, mekteptiki derslirini tügetkendin kéyin, shexs mektepke bérip matématika ders anglawatqan, derstin sirt élip bérilidighan tekrarlarghimu alahide ehmiyet béridighan oqughuchi iken. U, érpan qolgha élinip 15 yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghandin kéyin, uning bilen birge oqughan sawaghdashlirining, érpan duch kelgen paji'edin qattiq qayghurghanliqini bildürdi.

Xitayda chiqidighan yer shari doxturxanilar tori we shinxu'en axbarat torlirida ötken yili, 8 ‏- ayning 20 ‏- künidin 9 ‏- ayning 3 ‏- künigiche bolghan mezgil ichide yüz bergen yingne sanjish weqeside yarilan'ghanlarning omumi sanining 531 neper ikenliki, bularning ichide xitay, Uyghur, tunggan, qazaq, mongghul qatarliq millet kishilirining barliqi élan qilin'ghan.

Yer shari doxturxanilar tor bétining ötken yilqi xewiridin yene, 9 ‏- ayning 3 ‏- küni yingne sanjish weqesi sewebidin ürümchide namayish qilghan xitaylarning, 5 neper Uyghurni urup öltürgenliki we 14 neper Uyghurni éghir yarilandurghanliqi ashkarilan'ghan.

Shinxu'a axbarat agéntliqining ötken yili 9 ‏- ayning 15 - künidiki xewiride, yingne sanjish weqesi munasiwiti bilen tutqun qilin'ghanlarning omumi sani 75 neper ikenliki, 36 délo turghuzulghanliqi melum qilin'ghan.

Xitay hökümiti yuqiridiki délo munasiwiti bilen 2009 ‏- yili 9 ‏- ayning 17 ‏- küni abdurusul abduqadir, ablimit memet, raxman razaq, abduqeyyum ayup, muxterjan turdi, amannisagül qadir, ekber imin qatarliqlar üstidin sot échip höküm élan qilip, aldigha 15 yil, keynige 8 yil qamaq jazasi höküm qilghan. Bular peqet qolgha élin'ghan 75 kishining ichidiki 7 nepiri bolup, qalghanlarning soti dawam qilmaqta iken.

5 ‏- Iyul ürümchi weqesi, Uyghurlar arisidiki ittipaqliqning küchiyishige türtke bolghanliqini bildürgen Uyghur yash, sözining axirida Uyghurlar arisida bir - birige yardem bérishtin bash tartmaydighan bir xil adetning shekillen'genlikini bildürdi.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.