Һазирқи уйғур мәсилиси хитайниң ички иши әмәс, бәлки хәлқара демократик һәрикәтниң бир қисми
2008.01.11
Шинхуа агентлиқиниң 1 - айниң 11 - күнидики хәвиридин мәлум болушичә, хитай коммунист партийә мәркизи комитет сиясий бюросиниң даимий әзаси җу юңкаң мәмликәтлик бихәтәрлик йиғинида сөз қилип, хитайда бихәтәрлик вәзийити гәрчә бурунқи йилларға қариғанда барғансери муқимлиққа қарап йүзлиниватқан болсиму, әмма вәзийәт йәнила наһайити җиддий, дәп тәкитлигән. Шундақла 2008 - йилини 'юшурун хәтәрләрни бир тәрәп қилиш йили болиду' дәп җакарлиған.
Бу вақитта, хитай коммунист партийисиниң уйғур аптоном райониға бәлгилигән әмәлдари ваң лечуән буниңдин бурун елип берилған 'қаттиқ зәрбә бериш'дегән сиясий һәрикәтләрдики 'үч хил күчләргә тәшәббускарлиқ билән һуҗум қилиш, баш көтәрсила уруш, авал қол селиш' дегән вәһши шуарни қайтидин товлап, уйғурларға қаратқан йәнә бир қетимлиқ бастуруш һәрикитини қозғашқа башлиған иди.
Дуня уйғур қурултейиниң баянатчиси дилшат ришитниң мулаһизә қилишичә, хитай коммунист партийиси һазир дөләт ичидә вә хәлқарада җиддий мәсилигә дуч келип қаттиқ биарам болуватиду.
Дилшат ришитниң мулаһизә қилишичә, ваң лечүәнниң йеқинда уйғурларға қарита башлиған йәнә бир қетимлиқ бастуруш һәрикити коммунист партийә мәркизи комитетиниң уйғур мәсилисигә бивастә арилишиватқанлиқидин болуватиду.
Дилшат ришитниң мулаһизә қилишичә, һазирқи уйғур мәсилиси һәргизму хитайниң ички мәсилиси әмәс, һазирқи уйғур мәсилиси пүтүн дуня миқясидики демократик һәрикәтниң бир қисмиға айлинип болди. Буниңдин ваң лечуән техиму бәк биарам болуватиду. Ваң лечүәнниң өзидә ишәнчә қалмиди, шуңлашқа у бу қетим йәнә уйғурлардин пайдилинип уйғурларни бастурудиған кона сиясий вастини көтүрүп чиқти.
Дилшат ришитниң мулаһизә қилишичә, хитайниң һазир уйғурларға қаратқан бастуруш һәрикити уйғур хәлқиғә еғир ақивәтләрни кәлтүрүп чиқириши мумкин. Әмма хәлқара буни йеқиндин көзитип келиватиду вә хитайни тосуш үчүн тәдбир қоллиниватиду. Узун йиллардин буян хитайниң зулмиға бәрдашлиқ берип тақабил туруп келиватқан уйғур хәлқи йәнила күрәшлирини давамлаштуруп әң ахирида утуп чиқиду. (Вәли)
Мунасивәтлик мақалилар
- Хитайниң демократийилишиш мумкинчилики вә уйғур мәсилиси (3)
- Хитайниң демократийилишиш мумкинчилики вә уйғур мәсилиси (1)
- Биңтүән - уйғур ели ичидики мустәқил империйә (1)
- Хәлқара дини әркинлик комитети ахбарат елан қилип, хитай һөкүмитини қаттиқ әйиблиди
- Америкида йәнә 'коммунист хитай җасуслири' дегән темидики хәвәр , тәһлилләр көпийип қалди
- Дуня уйғур қурултийи вә америка уйғур бирләшмиси хитай җамаәт хәвпсизлик министирлиқиниң мәхпий һөҗҗити һәққидә инкас билдүрди
- Ғәрб мәтбуатлири хитайни йемәкликләр бихәтәрлики системисини яхшилашқа мәҗбурлимақта
- Хитайда 'җуңгочә' дәп аталған сиясәтләрниң һечқайси яхши сиясәт әмәс
- Хитай һөкүмити бу йилқи май байримида нурғунлиған тор бәтлирини тақивәтти
- Доналд рамсфелд, хитай һәрбий хираҗитиниң тез ешишини әйиблиди
- Хитай һөкүмити уйғур елидә чаған мәзгилидики муқимлиқни күчәйтиш һәрикити елип бармақта
Көп көрүлгән хәвәрләр
RFA
- HRW: “хитай уйғурларниң чәклик зияритигә йол қоюш арқилиқ, шинҗаңниң нормаллашқанлиқини көрсәтмәкчи болуватиду”
- Алмутада 5-феврал ғулҗа қирғинчилиқи хатириләнди
- Америка-хитай риқабити пәвқуладдә комитети “уйғур һәрикити” тәшкилатини нобел тинчлиқ мукапатиға намзатлиққа көрсәткән
- Вашингтонда “5-феврал ғулҗа қирғинчилиқи” ниң 28-йиллиқи мунасивити билән наразилиқ намайиши өткүзүлди
- Гордон чаң: “ши җинпиң хитайниң мәсилилирини уруш арқилиқ һәл қилишни пиланлаватиду”