Amérika xelq'ara zeherlik chékimlik etkeschiliki doklatida Uyghur ilini tilgha aldi

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Amérika tashqi ishlar ministirliqining "xelq'ara zeherlik chékimlik etkeschilikini tizginlesh istiratégiyisi" heqqidiki doklatida xitayni asiyadiki xitaygha qoshna eller we xelq'ara zeherlik chékimlik etkeschilikining ötkünchi döliti bolupla qalmay, zeherlik chékimlik istémali üzlüksiz mesile bolup kéliwatqan dölet, dep körsetti. Doklatta eskertishiche, xitay da'iriliri zeherlik chékimlik etkeschiliki dölet bixeterlikige munasiwetlik jiddiy mesile, dep qaraydighan we zeherlik chékimlik etkeschilikige qarshi bezi tedbirlerni alghan bolsimu, lékin xiyanetchilik edliye da'irilirining zeherlik chékimlik etkeschilikige zerbe bérish herikitini cheklimige uchratmaqta.

" Xitay zeherlik chékimlik istimal qilidighan chong dölet bolup qaldi "

Amérika nyu york uniwérsitétining xitay ishlar mutexessisi shya ming, " bu yerdiki mesile merkizi hökümetning zeherlik chékimlikke qarshi turush iradisining qet'iy emeslikide emes, belki yerlik emeldarlarning xiyanetchilikide " dep qaraydighan kishilerning biri. Radi'omizgha bergen bu heqtiki analizida "xitay da'irilirining zeherlik chékimlik mesilisidiki meydani üzlüksiz nahayiti qet'iy " bolup kéliwatqanliqini tekitligen shya ming, " bu qet'iy tedbirlerni xelq'ara ölchemge salghanda nurghun yerlerde nahayiti éghir bolup ketti déyishke bolidu.

Lékin junggodiki hazirqi mesile merkizi hökümetning iradisi yoqluqidiki mesile emes, bu yerdiki mesile yerlik emeldarlarning xiyanetchilik mesilisidur " deydu. U, xitay burun zeherlik chékimlik etkeschilikining ötkünchi békiti bolghan bolsa, emdi zeherlik chékimlik istimal qilidighan chong dölet bolup qalghanliqini bildürdi.

Shya ming, burun xitay altun üch burjek rayonining amérika, yawropa we xongkonggha zeherlik chékimlik toshuydighan ötkünchi békiti bolghan bolsa, hazir zeherlik chékimlikining %50 i xitayning özide istimal qiliniwatqanliqini eskertip, "junggo altun üch burjek we altun hilal'ay rayonlirining qorshawida qélipla qalmay, junggoning zeherlik chékimlik etkeschiliki latin amérikisidiki koka'in sodisigha qeder kéngeydi " dep körsetti.

" Altun hilal'ay rayoni bilen Uyghur ili arisidiki etkeschilik tori pütünley bir riwayet "

Xitay hökümiti kéyinki yillarda altun hilal'ay rayoni Uyghur ili we xitaydiki zeherlik chékimlik etkeschilikining menbesi bolup qéliwatqanliqini pat - pat tekitlepla qalmay, bu türdiki etkeschilik heriketlirini sherqiy türkistan teshkilatlirigha baghlimaqta idi.

Amérika tashqi ishlar ministirliqi doklatida altun hilal'ay rayoni üstide toxtilip, "xitay emeldarliri altun hilal'ay rayoni xitayning gherbidiki bolupmu shinjangdiki xéro'in etkeschilikining menbesi bolup qéliwatqanliqini ilgiri sürmekte " dep yazdi. Lékin chet'eldiki Uyghur teshkilatlirining neziride altun hilal'ay rayoni bilen Uyghur ili arisidiki etkeschilik tori pütünley bir riwayet bolup, buni dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit,"xitayning sherqiy türkistan teshkilatlirigha qarshi oyuni " deydu.

" Zeher etkeschilikide xitay saqchilirining qoli barliqini ispatlaydighan pakitlar bar "

Amérikining doklatida xitayning zeherlik chékimlikke qarshi üzlüksiz jiddiy tedbir qolliniwatqanliqini,2006 ‏- yili zeherlik chékimlik bilen munasiwetlik 46300 déloning bir terep qilin'ghanliqini, 56200 ademning qolgha élin'ghanliqini, lékin shu yili altun hélal'ay rayoni bilen munasiwetlik etkeschilik dilosi 58, qolgha élin'ghanlarning sani 110 adem ikenlikini we 4. 106 Kilogram xiro'inning qolgha chüshkenlikini bildürdi.

Doklatta eskertishiche, 2007 ‏- yili altun hilal'ay rayoni bilen munasiwetlik zeherlik chékimlik etkeschiliki bir az köpeygen bolup, xitay tamozhna idarisining etkeschilikke qarshi turush idarisi shu yilning deslepki 6 éyida afghanistan bilen munasiwetlik 180 etkeschining qolgha élin'ghanliqini, 229 kilogram xéro'in musadire qilin'ghanliqini bildürgen.

Uyghur aptonom rayoni j x nazariti 2006 ‏- yili merkizi ghulja shehiridiki altun hélal'ay rayoni bilen munasiwetlik almata - ghulja - béyjing zeherlik chékimlik etkeschilik guruhining pash qilghanliqini élan qilip, bu guruhning katta béshi, dep qaralghan bezi shexslerge ölüm jazasi bergen. Lékin dunya Uyghur qurultiyidiki dilshat rishit, "rayondiki zeherlik chékimlik etkeschilik pa'aliyetliride xitay saqchilirining qoli barliqini ispatlaydighan pakitlar bar " dep körsitidu.

Xitay térrorchi éniqlimisini xelq'ara ölchemlerge asasen tekrar chüshendürüshi kérek

Amérikining tashqi ishlar ministirliqining doklati 2 qisimgha bölün'gen bolup, 1 ‏- qisim zeherlik chékimlik we ximiyiwi maddilarni tizginleshke da'ir, 2 ‏- qisimi qanunsiz pul yuyush we pul - mu'amile jinayetlirige a'ittur.

Doklatning bu qisimida xitay amérikidiki 11 ‏- séntebir weqesidin kéyin, amérika we xelq'ara jem'iyetning térrorchi teshkilatlarning maliye menbesini qurutush herikitige qatnashqan we b d t xewpsizlik kéngishining bu heqtiki qararlirigha qoshulghanliqini, lékin xitay yenila xewpsizlik kéngishining 1267 ‏- we 1373 ‏- qararliridiki bezi konkrét maddilarni toluqi bilen ijra qilmighanliqini eskertip, "xitay asasiy diqqet nezirini ichki qisimda shinjang Uyghur aptonom rayonidiki térrorchi heriketlerning maliye menbesige qaratti... Lékin uning bu heqtiki qanunida nurghun éniqsizliqlar mewjüt... Xitay térrorchi heriketlerge bergen éniqlimisini xelq'ara ölchemlerge asasen tekrar chüshendürüshi kérek " dep yazidu. (Erkin)