Xoten da'iriliri qar apitining emeliy ehwalini yoshurmaqta


2008.02.11

1 - Ayning 17 - künidin bashlap dawamlashqan shiddetlik soghaq éqim we qar Uyghur élining xoten, qeshqer, qizilsu, aqsu we bayin'ghulinning bir qisim jaylirida éghir apet peyda qildi. Gerche Uyghur éli hökümet da'iriliri, Uyghur diyarining jenubida az uchraydighan bu qétimliq soghaq hawa hem qar apitige uchrighan xelqni apettin jiddiy qutquzup qalghanliqini xewer qiliwatqan bolsimu, emma xotendiki apet rayonliridin hem munasiwetlik orunlardin igilishimizge qarighanda, da'iriler bu apetning emeliy ehwalini yoshurmaqta. Emeliyette qar apitining tesiri hazirgha qeder dawamlishiwatqan bolup, adem ölüsh ehwalliriningmu éghir bolghanliqi ashkarilandi.

Chaghanda apette qalghan amma unutuldi

Yanwar éyining otturiliridin bashlan'ghan qattiq soghaq Uyghur élining köp qisim jaylirida apet keltürüp chiqardi, bolupmu Uyghur élining jenubida dawam étiwatqan qar hem shiddetlik soghaq hawa kélimati Uyghur éli tarixida 33 yildin buyan körülüp baqmighan iken.Shundaqla buning éghir apetlerni keltürüp chiqiriwatqanliqi melum.

Uyghur aptonom rayoni hökümet da'irilirining xewerliride,bu jaylarda hazirghiche 300 ming ademning apetke uchrighanliqi, 44 ming 550 ming tuyaq charwa malning ölgenliki, buningdin kélip chiqqan iqtisadi ziyanning 87 milyon yüendin éship ketkenliki melum qilin'ghan bolsimu, emma adem ölüsh hadisiliri heqqide melumat bérilmigen idi.

Ötken bir hepte, Uyghur élining barliq memuriy organliri xitayning chaghan bayrimiliq bir heptilik dem élishqa orunlashturulghan bolup, xotende hetta apettin qutquzushqa mes'ul orunlarmu pütünley ish toxtitip dem alghan.Emma adettin tashqiri soghaq hawada, issinish, su, yémek hem dawalinish buyumlirigha jiddiy muhtaj amma bolsa, yardemsiz qélip téximu éghir paji'eler körülmekte iken.

Biz apette qalghan bir qisim ammidin igiligen melumatlargha asasen, apetning emeliy ehwali hemde apettin qutquzush ishliri heqqide tepsiliy melumat élish üchün xoten wilayetlik mehkime bilen alaqilashtuq, ishxanida nöwetchilikte turuwatqan bir yash katip, apetning heqiqeten éghir bolghanliqini, adem ölüsh weqelirining xéli köp yüz bergenlikini éytti.

Hawa rayi - mexpi uchur ?

Bu soghuq hawa hem qar apiti dawamliq ammigha tehdit qilmaqta. Adem ölüshtek éghir paji'elerning yüz bérishige xelqning tuyuqsiz soghaq éqim kiridighanliqidin aldin xewersiz qélishi, namratliqtin issinish hem ozuqluq teyyarliyalmighanliqi seweb bolghandin bashqa, hökümet da'irilirining apettin qutquzush ishlirini jiddiy hem waqtida élip barmighanliqimu muhim bir sewebtur.

Biz xotendiki ammining bu apette hetta hayati tehditlerge uchrap az bolmighan ziyanlarni tartiwatqanliqi, téxiche apettin qutulalmaywatqanliqida muhim mes'uliyiti bolghan xoten wilayetlik métrologiye idarisigha téléfon qilduq.

Aghriqni yoshursang ölümüng ashkara

Xotende apet bir qeder éghir bolghan jaylarning biri hésablan'ghan guma nahiyisige téléfon qilghinimizda, apet yüz bérip üch heptige qeder gumida apetke qalghan ammining téxiche yardem we qutquzushqa érishelmigenliki,shu sewebtin hetta gumida bir ana we balining soghuqta üshshüp ölgenlikidek échinishliq paji'eler yüz bergenliki ashkarilan'ghan idi. Emma xotendiki munasiwetlik da'iriler bu qar apitining bunche chong ziyan hem paji'elerni keltürüp chiqiriwatqanliqini ashkarilimighandin sirt, yuqiriqi téléfon ziyaretliridin, hetta ammigha yetküzüshke tégishlik bolghan apetning aldini élish hem métrologiye uchurlirinimu waqtida yetküzmigenliki melum.

Apette qalghan amma, Uyghur élide yüz bériwatqan tebi'iy apetlerning ziyanlirining dawamliq éghir bolushida, da'irilerning xelqni türlük apetlerning aldini élishqa waqtida agahlandurmasliqi hemde qutquzush ishlirining muwapiq élip bérilmasliqining asasliq amil boluwatqanliqini shundaqla dawamliq türde apetler heqqide yalghan melumat hem saxta xewerlerni élan qilip emeliy ehwallarni yoshurup kéliwatqanliqini bildürmekte. ( Gülchéhre)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.