Béyjingda, yüzligen Uyghur erzdarlar qamap qoyulghan

• Muxbirimiz eqidening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

" 4 ‏- Iyun tor béti " ning 30 ‏- may küni xewer qilishiche, béyjing aliy sot mehkimisining erzdarlarni qobul qilish ponkitigha bir qanche kün ilgiri, béyjinggha erz sun'ghili kelgen 100 din artuq Uyghur erzdar qamap qoyulghan bolup, weqedin xewerdar kishilerning bildürüshiche, erzdarlar xitay tilida sözliyelmigenlik tüpeyli, ularning meqsidini chüshinelmesliktek qéyinchiliqlar meydan'gha kelgen iken.

Weqeni körgüchilerning eytqanliri

Uzundin buyan erzdarlarning mesilisini közitip kéliwatqan adwokat rén xu'a, istansimizning ziyaritini qobul qilip, Uyghur erzdarlar ichidiki nurghun kishilerning qattiq tayaq yigenlikini bildürdi.

U mundaq dédi: " ularning tayaq yigenlikini, bashqa erzdarlar manga éytip berdi, bashqilarning éytishiche, ular kéchide tutup kélinip qamap qoyulghan . Yene ularning ichide xéli köp adem , tayaq zerbisidin yarilan'ghanken."

Yang zéliyen isimlik yene bir erzdar mundaq deydu ":Uyghurlar sot mehkimisining qobul qilish ponkitigha solap qoyulghandin kéyin, ular öz örp ‏- aditi buyiche ozuqlinishni telep qilghan , ularning telipi hel qilinmighandin kéyin, ular derizilerni chiqiwetti. Men hökümetning mashinisini kördüm, hökümet ademliri ular bilen birlikke kélelmey, shuning bilen otturida toqunush yüz berdi."

Uyghur erzdarlarning erz ishini anglashqa, xitay "rehberliri" ali sotqa kelgenmish

Seyshenbe küni, xitay aliy sot mehkimisige yéqin yerge erzdarlar toplishipla qalmay, yene zor kölemde xitay saqchilirining tertipni qoghdash herikiti élip bérilghan bolup, erzdarlarning bildürüshiche, merkizi hökümet rehberliri Uyghurlarning mesilisini hel qilish üchün aliy sot mehkimisige kelmekchi iken. Shunga etrap saqchilar bilen toshup ketken.

Erzdar yang zélyen yene mundaq deydu": men mundaq dep anglidim, wén jyabaw bilen shaw yang biwaste sotqa kélip, mesilini hel qilmaqchi iken. Sotning ademliri Uyghurlarni yarilandurghan. Saqchilarning éytishiche, Uyghurlar qalaymiqanchiliq chiqarghanliqi üchün, ular bu yerge kélip, amanliqni qoghdash ishliri élip bériptu. Yene bir qanche qéri momaylar adem ölüsh weqesi sewebidin qattiq waqirap jar sélishti. Özini yerge urup yighlashti . Shuning bilen ular saqchilarning qorshawigha élindi. Aliy sot mehkimisi bilen erzdarlarni qobul qilish ponkitighiche bolghan ariliqta ademler topi intayin köp idi.

Yene wu isimlik erzdarning bildürüshiche, erzdarlar arisida chong bashliqlardin lo gen, wén jyabaw hetta xu jintawlar kélip, Uyghurlarning mesilisini hel qilidighan boptu dégen söz tarqilip ketkechke, xitay erzdarlarmu etrapqa toshup ketken iken.

Uyghur erzdarlarni tutushqa 20 din artuq saqchi mashinisi kelgen

Wu isimlik erzdar téléfun ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi ": bu yerge 20 din artuq saqchi mashinisi keldi. Uyghurlarni mashinigha sélip élip kétishti. Ularni qeyerge élip ketti bilmiduq. Uyghurlarni 3 mashinigha saldi. Yene bir mashinidimu liq Uyghur bar, emma ularni téxi élip ketmidi. Etrapta nahayiti köp adem bar. "

Adwokat rén xu'a, nöwette erzdarlarning chaqmaq tézlikte toplushup bolidighanliqini, seyshenbe küni merkizi hökümettin bashliq kélidiken dégen söz taralghandin kéyin, terep - tereptin kelgen erzdarlarning nechche yüzdin éship ketkenlikini bildürdi.

17 ‏- Nöwetlik qurultay we olimpik murasimining harpisida, xitayning yürgüziwatqan bixeterlik tedbirliri

Adwokat rén xu'aning bildürüshiche, 17‏- nöwetlik xelq qurultiyining yétip kélish harpisida, erzdarlarni kontrol qilish üchün, merkizi hökümet buyruq chüshürüp her qaysi jaylarning amal bar béyjinggha kélidighan adem sanini azaytishini telep qildi. Shunga yéqindin buyan herqaysi yerlik hökümetler üginishlerni tesis qildi.

Hökümet 17 ‏- nöwetlik qurultay bilen olimpik murasimining bixeterlikige kapaletlik qilish üchün, erzdarlarning öginish kursi we qara türmilerni tesis qilip, kishilerning erkinlikini boghmaqta. Bu kurslar olimpik yighini axirlashqan'gha qeder dawamlishidighan bolup, bu heqte ichki höjjetler tarqitilghan. Bezi kishiler bu höjjetlerni béyjinggha élip kelgen.

Adwokat rén xu'a yene mundaq dédi ": erzdarlarning mesilisi eslide hel qilinishi kérek, hazirqidek basturulsa bu tolimu hamaqetlik hésablinidu. Xelqning qarshiliq körsitishi, élastik purjun'gha oxshaydu, siz qanche qattiq bassingiz, shunche igiz kötürülidu. Déhqanlar yerliridin ayrilsa, ach qélip ölidu. Hökümet ochuq ‏- ashkara bulangchiliq qiliwatidu. Shunga buninggha oxshash erzler hel qilinmisa, bu merkizi hökümetning bu mesilini hel qilish niyitining qet'iy yoq ikenlikini bildüridu."

Uyghur erzdarlarning ehwalidin xewerdar bolghan kishiler , asasen xitay erzdarlar bolup, ular Uyghurlar bilen pikirlishelmigenliki üchün, Uyghurlarning néme sewebtin béyjinggha erz sun'ghanliqi heqqide éniq melumatqa érishelmiduq . Emma 100din artuq Uyghur erzdarning ichide , bir qisimlirining tayaqtin yarilan'ghanliqini, bir qanche qéri momaylarning özini yerge urup qattiq yighlap jar salghanliqini, arqidin mashinilarda élip kétilgenliki ashkarilandi .

Biz radi'o anglighuchilirimizgha bu heqte ichkirilep melumat bérish üchün tirishchanliq körsitimiz. (Eqide)