Uyghurlarning iqtisadiy turmushining yaxshilinishi, Uyghur éli weziyitining muqimliqigha qandaq tesir körsitidu?

Süret, xitay ijtimaiy penler tetqiqat orni tünügün élan qilghan xitayning qanun tüzüm weziyiti heqqidiki köktashliq kitabning muqawa körünüshi.

Köktashliq kitabta Jinayet shekilliri ichide yene zorawanliq jinayiti, buzghunchiliq jinayiti, qara guruh jinayiti we kolliktip weqe tughdurush jinayetlirining téz köpiyiwatqanliqi körsitilgen. Köktashliq kitab xitayda 2010 ‏- yil ichide téximu köp jinayetler sadir bolush éhtimalliqini otturigha qoyup, xitay hökümitini xelq turmushini yaxshilashqa we ziddiyetlerni peseytishke chaqirghan.

Mezkur kitap élan qilin'ghandin kéyin, xitay ichi-sirtidiki musteqil közetküchilerning diqqitini tartmaqta we köktashliq kitab heqqide pikir-mulahiziler otturigha qoyulmaqta.

Xitay mulahizichiler asasliqi, xitay hökümitini siyasiy islahat élip barmay turup, jem'iyet bixeterlikige kapaletlik qilghili bolmaydighanliqini otturigha qoymaqta. Bügün xitayche b b s da pikir bayan qilghan proféssor ding shüélyang, xitayning jinayi ishlargha zerbe bérishte qattiq bolushqa tégishlik délolarda yumshaq, yumshaq bolushqa tégishlik délolarda qattiq jaza qolliniwatqanliqini bildürgen. Ding shüélyang, xitay hökümiti élip bériwatqan qattiq zerbe bérish, sériq buyumlarni tazilash qatarliq heriketlerning mesilini yiltizidin hel qilish emes, peqet waqitliq peseytish roli oynawatqanliqini körsetken. Ding shüélyang xongkong pen-téxnika uniwérsitétining proféssori bolup, u xitay hökümitining bezi mesililerni rastinla hel qilish niyiti bolsimu, emeliyleshtürüshte charisiz qéliwatqanliqini, mesilen, xitayning xiyanetchilikke qarshi turushta semimiy ikenlikini, emma döletning siyasiy tüzümining xiyanetchilerni jazalashta ajizliq qiliwatqanliqini tekitligen.

Bügün yene xitayche büyük ira toridimu xitaydiki eng chong jinayetchiler guruhi kim dégen témida bir mulahize otturigha qoyulghan. Mulahizide körsitilishiche, 1999 ‏- we 2003 ‏- yili arisida normal puqralardin her 400 kishi arisida bir kishi jinayet ütküzgen, dölet xizmetchiliri arisida her 200 kishidin birsi, edliye xizmetchiliri arisidin her 75 kishi ichidin birsi délo sadir qilghan.

Bu melumatlar xitay aliy sotining 2003 ‏-yilliq doklatdin neqil élin'ghan bolup, mulahizide xitay hökümiti jem'iyetni tüzesh üchün aldi bilen özini tüzishi kéreklikini, hökümet özini islah qilmay turup jem'iyetni ongshiyalmaydighanliqini körsetken.

Uyghur közetküchilerning mezkur teklipke qarita chüshinishi yene bashqiche. Uyghur ziyalisi ablimit ependi xitay hakimiyiti astida Uyghurlarning iqtisadiy turmushida ilgirilesh bolushigha pütünley ümidsiz qarighuchilardindur. U bu nuqtida, wang léchüenning "3 xil küchlerge qarshi küresh hayat - mamatliq küreshtur" dégen sözini eslep ötidu.

Ablimit ependi, Uyghurlarning xelq turmushida qismen özgirishler bolghanliqini, emma buni tereqqiyat déyishke bolmaydighanliqini, eger xitay milliti we qoshna ellerning turmush sewiyisige sélishtursa, Uyghur turmushida zor chékinish bolghanliqini otturigha qoydi.
 
Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.