"Gérmaniye awazi" da: "Uyghurlar térrorist emes!"

• Ixtiyari muxbirimiz ekremning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Gérmaniyining xelq'araliq radi'o qanili bolghan "gérmaniye awazi" ning 8 – ayning 22 – künidiki etigenlik xewiride "Uyghurlar térrorist emes!" namliq ziyaret xatirisi anglitildi. Bu xewerni "gérmaniye awazi" ning muxbiri Aliksandér Froid ishligen bolup, u ürümchige bérip, közi bilen körgen we anglighan hadisilerni asas qilish bilen birge, gérmaniyidiki Uyghur ziyalisi tash ependini ziyaret qilghan.

Xewerning muqeddimiside, xitay hökümitining xelq'ara térrorizimgha qarshi turush éqimidin paydilinip, Uyghur musulmanlirini "el-qa'ide" guruhigha chétip, térroristliq bilen eyiblep bashturiwatqanliqini, emeliyette, musteqilliq üchün küresh qiliwatqan Uyghurlarning héchqandaq bir térror bilen alaqisining yoqliqini izahlighan.

Muxbir Aliksandér Froid, ürümchidiki bir musulmanlar ashxanisida bir a'ile Uyghur musulmanliri bilen söhbet élip barghan. U Uyghur diyarining xitayning tereqqi qilghan yurtlirigha sélishturghanda tolimu namrat we qalaq ikenlikini, Uyghurlarning xitayning türlük zulumliri destidin tiniq alghudek hali qalmighanliqini, shundaq bolishigha qarimay, Uyghurlarning shu qeder éghir bésimlargha berdashliq bérip, öz millitidin pexirlen'gen halda yenila étiqadini mustehkem saqlap kéliwatqanliqini chüshünüp yetken.

Uyghur ziyalisi tash ependi, aliksandérgha mundaq dégen:

"Biz 50 yil ilgiri yoqitip qoyghan musteqilliqimizni qayturiwélishni arzu qilimiz. Ikkinchi dunya urushi axirlishishtin ilgiri, bizning öz dölitimiz bar idi. Özimizning pasporti we dölet bayriqi bar idi. Biz hazir uninggha muhtaj. Bilemsiz? biz eslide junggoluqlar bilen hemkarlishishni, ular bilen tinch bille ötüshni xalayttuq. Lékin ular asiyliq qildi. Bizni bek köp aldidi. Hazir bizning hich nersimiz qalmidi. Ular bizning erkinlikimizni we bashqa hemme nersimizni tartiwaldi. Biz junngoluqlargha emdi ishenmeymiz. Biz musteqilliqimizni qolgha keltürüshni arzu qilimiz. Bizge musteqilliq kérek. Biz kompartiye bilen xoshlishishni xalaymiz!"

Muxbir aliksandér, xitayning asasi qanunida, az sanliq milletlerning diniy étiqadi, örp – aditi we medeniyitini qoghdash tekitlen'gen bolsimu, emeliyette uning ijra qilinmaywatqanliqini, eksiche depsende qilishlargha uchrawatqanliqini tilgha alghan hemde Uyghurlarning béyjing hökümitining siyasitidin bizar bolghanliqini eskertken.

Tash ependi bu heqte mundaq dégen:

"Eger siz meschitke kirsingiz yaki özingizning köz qarishini, arzusini otturigha qoysingiz we yaki erkinlik heqqide pikir qilsingiz, sizni derhal qolgha alidu. Bularni men öz béshimdin ötküzdüm, öz közüm bilen kördüm. Diniy erkinlik dégen nerse yoq, esla mewjud emes!".

Mezkur xewerde, Uyghur diyarining dunya boyiche tebi'i bayliqi eng mol zémin ikenliki, bu zéminning igisi bolghan Uyghurlarning siyasiy, diniy, iqtisadiy we bashqa tereplerde qattiq bésimgha uchrawatqanliqi, xitayni bay qiliwatqan nurghun tebi'i bayliqlar Uyghur diyaridin chiqsimu, lékin Uyghurlarning yenila namratliqqa mehkum qilin'ghanliqi we turmushida yéngiliq bolmighanliqi qeyt qilin'ghan.

Tash ependim yene mundaq dégen: "Uyghurlar musulman bolsimu, tenchliqperwer bir millet. Emma xitaylar bizni chet'elge térroristik bir goruh qilip körsitishke térishiwatidu. Emma ularning qolida héchqandaq delili yoq."