Wang lishyung ependi "mining gherbiy diyarim, sining sherqiy türkistaning" namliq kitabi heqqide izhat berdi

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

"Bu süret, Uyghur élidiki xitay saldatlirining Uyghurlarni basturuwatqan körünüshi, xitay yazghuchisi wang lishongning "méning gherbi diyarim, séning sherqi türkistaning" dégen kitabida bérilgen bolup, yazghuchi süretni bir Uyghurdin alghan iken. Bu süretning qandaq ehwal astida tartilghanliqi, kimning, qaysi waqitta, nime arqa körünüshte tartqanliqini jezimlesh qiyin bolup, buni peqet, burun shinjangda yüz bergen bir heqiqi ehwal dep chüshendürüsh mumkin." 王力雄："我的西域，你的东土" http://woeser.middle-way.net

Yazghuchi wang lishyung ependining1999 ‏- yili shinjang mesilisini tetqiq qilishqa bashlighandin kéyin 'dölet mexpiyetlikini oghrilighan' dégen jinayi nam bilen shinjang bixeterlik nazariti teripidin qamaqqa élin'ghanliqi teswirlen'gen 'shinjang xatiriliri' dégen kitabini buningdin burun tepsiliy anglatqan iduq. Shuningdin buyan wang lishyung ependining tetqiqati we hékayiliri Uyghurlargha tonush. Emdi 9 yil ötkendin kéyin, 2007 ‏- yili 10 ‏- ayda, wang lishyung ependining "méning gherbiy diyarim ‏- séning sherqiy türkistaning" namliq yene bir kitabi teywende neshr qilindi. Hazir bu kitabtiki bir parche foto süret kitabning özidinmu küchlük inkas qozghimaqta.

Bügün wang lishyung ependi özi mezkur kitabi heqqide izahat berdi.

"Bu kitabim shinjang mesilisini Uyghurlarning könglidiki gépi bilen bayan qilidighan kitabqa aylandi"

Wang lishyung ependining bayan qilishiche, uning bu kitabi shinjang mesilisini Uyghurlarning könglidiki gépi bilen bayan qilidighan shekil bilen yézilghan.

Men 1999 ‏- yili tetqiqat üchün shinjanggha bérip tekshürüsh élip bardim,‏-‏ deydu wang lishyung ependi kitabi toghrisida bergen izahatida, ‏-‏ shu waqittila shinjang mesilisini tetqiq qilishqa teyyarliq qilghan idim. Emma tetqiqat üchün tekshürüsh-izdinish jeryanida, kütülmigen halda, shinjang da'iriliri mini dölet 'mexpiyetlikini oghrilash' dégen nam bilen türmige solap qoydi.

Shuning bilen méning tetqiqatim öksüp qaldi. Emma bu weqe mende bashqa birxil özgirish peyda qildi. Shinjang mesiliside, mende özgiche közitish noqtisi, yéngi pikir peyda boldi. Démek, méning shu waqittin tartip yézishqa kirishken bu kitabim, burunqi tesewwur bilen tüptin oxshimaydighan uslubta pütti. Deslepte shinjangni sirttin turup közitishke bashlighan bolsam , shu qétimqi weqedin kéyin, shinjang mesilisini Uyghurlar yüzlen'gen ehwaldiki héssiyat bilen, Uyghurlarning özining héssiyati we éhtiyajigha asasen közitidighan we pikir qilidighan boldum. Netijide mining bu kitabim shinjang mesilisini imkan qeder Uyghurlarning könglidiki gépi bilen bayan qilidighan kitabqa aylandi.

"Bu kitabtiki bir foto süret rastinla yüz bergen bir weqening körünishi"

Wang lishyung ependining bu kitabida élan qilin'ghan bir parche foto süret bar. Bu süretni hazir körüwatqan adem nahayiti köp, kishiler intérnét arqiliq bu süretni bir-birige ewetip bérishiwatidu. Bu sürette Uyghur aptonom rayonning melum bir yéride saqchilar bilen azadliq armiye birlikte bir türküm Uyghurlarni qorshiwélip, ularni yükündürüp olturghuzup qoyup, zorluq -zumbiliq qiliwatqan échinishliq körinish bar. Wang lishyung ependi buheqte izahat bérip mundaq dédi:

Men bu foto süretni manga kim bergenlikini éytmaymen, , men u kishining bixeterlikini qoghdishim lazim. Eyni waqitta, manga bu foto süretni bergen adem özimu buningdiki körinishning qachan yüz bergen we qandaq weqe ikenlikini éniq éytip bermigen. Emma 80 ‏- 90 ‏- yillarda yüz bergen bir weqe ikenlikini éniq perez qilish mumkin, shuni éytalaymenki, bu heqiqiy yüz bergen bir weqening körünishi. Mushu körinishning özi bizge köp mesilisni chüshendürüp béreleydu.

"Men özem 'bizning gherbiy diyarimiz' la emes hem Uyghurlarning ' sherqiy türkistani' iken dep chüshinidighan boldum"

Wang ependi bu kitabi arqiliq ipadileshke tirishqan arzuyi heqqide toxtilip mundaq dédi: méning bu kitabim mendek bir xenzuning neziri bilen tetqiqat élip bérip yézilghan. Emma héchbolmighanda, men Uyghurlarning könglidiki mesilini bayan qilishqa tirishtim. 'Shinjang mesilisi' dégen bir ortaq mesilini hemme kitabxanlirimning aldigha qoydum, shinjang mesilisi, étirap qilamsen- qilmamsen, u bir ri'al mesile. Bu mesile bir terepningla mesilisi emes.

Xenzular yaki Uyghurlar özi hel qiliwalidighan mesilimu emes, ikki terep birlikte turup hel qilidighan mesile. Shunglashqa men bu kitabning namini "méning gherbiy diyarim ‏- séning sherqiy türkistaning" dep qoydum. Chünki men hazir uzun tarixiy zamanlardin buyan xenzular 'bizning gherbiy diyarimiz' dep qaraydighan bu jayni, Uyghurlar we bashqa yerlik milletler 'bizning sherqi türkistanimiz' dep qaraydighanliqini bildim. Men özem bu jay 'bizning gherbiy diyarimiz' la emes hem Uyghurlarning ' sherqiy türkistani' iken dep chüshinidighan boldum , shundaqla bu kitabim arqiliq bu mesilini ikki terep birlikte olturup hel qilishqa toghra kélidiken dégen köz qarashni bayan qildim. (Weli)