Xitay metbu'atida wang léchüen xiyanetchilik bilen eyiblendi

• Muxbirimiz eqidening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Uyghur aptonom rayonining partkom sékritari wang léchu'en 2003-yili 11-séntebirde ürümchide échilghan yighinda . AFP

Yéqinda xitayda chiqidighan "maliye "zhurnilida, "luning guruhi kimning?" namliq maqale élan qilinip, shendungdiki eng chong dölet karxanisi yeni xitay boyiche eng chong éléktir énérgiye séstimisi hésablan'ghan luning guruhining, dölet karxanisidin, shexsiy karxanigha aylinish jeryanidiki weqeler tepsiliy bayan qilin'ghan.

2006 ‏- Yili 12 ‏- ayda, xitay meblegh jem'iyitining bashliqi, sabiq dölet pilan komitétining mu'awin mudiri chéng gu'angjen, luning guruhi heqqide mexsus doklat hazirlap, hökümettin luning shirkiti üstide jiddiy tekshürüsh élip bérishni telep qilish bilen birge bu weqening xiyanetchilik bilen munasiwiti bar ‏- yoqluqini jiddiy sürüshtürüsh kéreklikini otturigha qoyghan iken.

Chiriklikke qarshi turghuchi chiriklikke chétilghan

Nöwette xitayda chiqidighan tor betliride, luning guruhining ichki qismidin chiqqan söz - chöchekler taralghan bolup, iqtisadiy dilo we parixorluqqa taqilidighan mezkur weqening zing familiyilik xitayning eng yuqiri qatlimidiki rehbiri bilen, yü famillik emeldar we xitayning Uyghur éligha teyinligen wang famililik emeldari bilen zich munasiwetlik ikenliki ashkarilanmaqta.

Xitayning meshhur siyasiy mulahizichisi lin bawxu'amu bu heqte erkin waqit gézitide mulahize yürgüzüp"luning guruhining weqesige chétilidighan birinchi muhim adem, mu'awin dölet re'isi zing chingxungning oghli zing wéy, bashqa ikkisi xitay siyasiy byuro ezaliridin biri xu béy ölkilik partkom sékrétari yü jéngshéng, yene biri shinjang partkom sékrétari wang léchüen" dep, ularning isimlirini ochuq atighan idi.

Xitayning Uyghur élige teyinligen emeldari wang léchüenning Uyghur élide izchil tekitleydighini "chiriklikke - parixorluqqa qarshi turush" bolup, mezkur emeldarning xiyanetchilik setchilikige chétilip qélishi Uyghurlar arisida ghul- ghula peyda qildi.

Wang léchüen Uyghur élida, xiyanetchilikke qattiq zerbe bérish xizmitini ching tutushta, bolupmu hökümette wezipe tutqan Uyghur rehberlirini xiyanetchilik we parixorluq bilen eyiblep, ularni qanun boyiche jazalash tedbirlirini ishqa salghan.

Chiriklik délosining qurbani élshat haji

Xitay hökümiti 2004 ‏- yili aptonom rayonluq partkomning ezasi, aptonom rayonning sabiq mu'awin re'isi aman hajini xizmet qolayliqidin paydilinip, zor miqdardiki neq pulgha xiyanet qildi we qérindishi bilen til biriktürüp, xiyanet qilghan pullarni shexsiy shirkiti üchün ishletti dep, uni partiyidin qoghlap chiqirish we 7 yilliq qamaq jazasi bilen jazalash chariliri qollan'ghan idi.

Shu yili aman hajining inisi, élshat hajining béyjingda yüz bergen sirliq ölümi, Uyghurlarning gumanini qozghash bilen birge, bu diloning wang léchüen bilen zich munasiwetlik ikenliki heqqide söz - chöchekler taralghan idi.

Aman haji we uning inisi ilshat hajining shirket sodisi heqqide toluq xewiri bar, emma özini ashkarilashni xalimighan bir kishi istansimizgha mundaq dédi: "ilshat hajining ölümi hökümet teripidin süyqest bilen orunlashturulghan, aman hajigha chétishliq mezkur dilo wang léchüen bilen biwaste munasiwetlik, shunga wang léchüen aldi bilen hemmidin xewerdar élshat hajini öltürüp, andin aman hajini diloning bash jinayetchisi qilip békitti. Élshatning béyjinggha aldap élip kélinishi, wang léchüen'ge munasiwetlik bolghan bu zor iqtisadiy diloning chet'elde tarilip kétishining aldini élishtin ibaret. Chünki élshat haji kanada puqrasi bolghanliqi üchün, hökümet aman hajini inisigha téléfun urghuzup, uning derhal béyjinggha kélishni buyrighan we uzun ötmey élshat hajini "tuyuqsiz yürek kélisi sewebidin öldi" dégen saqta weqe toqup chiqqan ".

Aman haji eslide wang léchüen teripidin biwaste Uyghur aptonom rayonining mu'awin re'islikige teyinlen'gen bolup, wang léchüen yene aman haji dilosini qattiq bir terep qilishni teshebbüs qilghan asasliq xitay kattiwéshi hésablinidu.

Dunya Uyghur qurultiyi ijra'iye re'isi, amérika Uyghur birleshmisi bash katibi alim séytof ependiziyaritimizni qobul qilip, wang léchüen heqqide toxtaldi.

Wang léchüen bilen munasiwetlik mezkur iqtisadiy dilo, shendung luning gurohining 73 milyard 800 milyon yü'en'ge yaraydighan 6. 91 Pirsentlik pay chikini ikki xususiy shirketke 3 milyard 700 milyon yü'en'ge sétish jeryanida yüz bergen xiyanetchilik bolup, Uyghurlar, Uyghur xelqini her xil bahaniler bilen basturushta dangq chiqarghan eng chong düshmini wang léchüenning bu jinayiti ashkarilinip eng qisqa waqit ichide jazalinishini kütmekte. (Eqide)