Xelq'ara teshkilatlar xitayni “Qoral - yaraq soda ehdinamisi” da ijabiy rol oynashqa chaqirdi

Statésـtikilardin melum bolushiche, dunya miqyasida her minutta bir kishi herxil qoral - yaraqlar sewebidin hayatidin ayrilsa, emma yene her bir minutta 15 yéngi qoral ishlepchiqirilidiken. Mana bu qoral - yaraqlar dunyadiki pütmes - tügimes toqunush, urush, namratliq we kishilik hoquq depsendichiliklirige seweb bolmaqta. Kishilik hoquq organlirining éytishiche, dunya miqyasida qanunsiz éqip yürgen yénik tipliq qorallar yuqirida tilgha élin'ghan ziddiyetlerning ulghiyip kétishide asasliq rol oynawatqan amil bolup, uning insanlargha élip kélidighan xetiri éghir tipliq qorallardinmu bekrek xeterlik. Chünki her yili bu xil yénik, kichik tiptiki qorallar sewebidin ölüwatqan ademning sani xiroshima we nagasakigha atom bombisi tashlan'ghanda ölgen ademning sanidinmu yuqiri.

Mutexessisler qanunsiz éqip yürgen kichik tipliq qorallarni bashqurushni kücheytish, uninggha érishish yollirini tosushning dunyadiki qanliq toqunushlarni kémeytishte zor perq yaritidighanliqigha ishinidighan bolup, del mushu xil köz qarashtiki kishilerning küch chiqirishi bilen birleshken döletler teshkilatida 2003 - yili “Qoral - yaraq soda ehdinamisi” tüzüp chiqildi. Bu ehdinamide mushu xil kichik tipliq qorallarni bashqurush, tertipke sélish, qoral - yaraq sodisini kémeytish, nazaretni ashurushqa munasiwetlik nurghun maddilar bar.

Dunyada qoral - yaraqning erkin éqip yürüshini kontrol astigha élip, qoral - yaraq sodisini chekleydighan bu ehdiname 9 yildin kéyin yeni bu yil 7 - ayning 2 - küni nyuyorkta bashlinidighan yighinda muzakirige qoyulup qobul qilinidu. Tarixi yighin dep bahalashqa bolidighan bu yighin bashlinish aldida b d t ning qoral - yaraq cheklesh guruppisi we xelq'ara kechürüm teshkilati, xelq'ara oksfem teshkilatigha oxshash teshkilatlar barliq döletlerning ehdinamini qobul qilishini qolgha keltürüsh, ehdinamidiki cheklinidighan qorallarning da'irisini kéngeytish, téximu köp qorallarni cheklesh tizimlikige élish üchün heriket qilmaqta. Ular bügün bu heqte élan qilghan chaqiriqlirida dunya jama'etchiliki, herqaysi démokratiyilik ellerni qoral - yaraqlarning ziyinini tonup yétip, mesilige ehmiyet bérip, dunyani tinch, xatirjem jaygha aylandurushqa chaqirmaqta.

Kishilik hoquq organlirining bügün bu ehdiname heqqide élan qilghan chaqiriqlirining muhim noqtisi bolsa, dunyada mushundaq kichik tiptiki qorallarni yasawatqan we tarqitiwatqan döletlerni qandaq toxtitish mesilisi bolup, ular mesilini hel qilishta asasliq küchni mushu qorallarni yasap tarqitiwatqan döletlerni chekleshni eng muhim dep qarimaqta.

Xelq'ara kechürüm teshkilati bügün öz tor bétida élan qilghan chaqiriqida en'giliye, awstraliye qatarliq döletlerni bu mesilige köngöl bölüshke chaqirish bilen birlikte yene, xitayni qoral sodisini azaytishqa we dunyani kéyinki ewladlar xatirjem yashaydighan jay qilip qurup chiqishqa hesse qoshushqa chaqirdi. Uningda eskertilishiche, xitay dunyadiki 6 chong qoral - yaraq ékisport qilghuchi döletning biri bolup, bu qétimliq yighinda xitaygha bu jehette bésim ishlitish intayin muhim iken. Chünki, bu qétim nyuyorkta échilidighan yighinda kishilik hoquq organlirining cheklinidighan qorallarning sanini ashurush meqsitining eksiche, xitay tapancha we bashqa yénik tipliq qorallarni “B d t qoral - yaraq soda ehdinamisi” diki élip - sétish cheklinidighan qorallar tizimlikidin chiqiriwétishke urunuwatqan bolup, bu kishilik hoquq organlirini qattiq narazi qilmaqta. Téxi yéqinda xitay re'isi xu jintaw daniyide ziyarette bolghanda, xelq'ara kechürüm teshkilati bayanat élan qilip, xitayning bu xil pozitsiyisini tenqid qilghan we shuning bilen bir waqitta, daniye hökümitini xitay re'isi xu jintawgha bu heqte bésim ishlitishke chaqirghan idi.

Xelq'ara kechürüm teshkilati bügün mexsus xitaygha qaritip bayanat élan qilip, xitayni 7 - ayning 2 - künidiki yighinda ehdinamining qobul qilinishida aktip rol oynashqa, insanlarning jénigha zamin boluwatqan qoral - yaraqlarning xata kishilerning qoligha chüshüp kétishining aldini élishqa chaqirdi we dunyadiki qebihliklerde, shu qebihlerni qoral bilen teminlewatqan döletlerningmu mes'uliyiti bar, dep eskertti.

- 7 - Ayning 2 - künidin 27 - künigiche nyuyorkta échilidighan yighin'gha 153 döletning rehbiri qatnishidighan bolup, amérika, en'giliye, rusiye, fransiye, xitay qatarliq 6 dölet bu qétimliq qoral - yaraq soda ehdinamisini maqullashtiki asasliq nishan döletlerdur. Xelq'ara teshkilatlar hazir öz tor betliride mexsus imza qoyush pa'aliyetlirini uyushturup, kishilerni qoral - yaraqning insaniyetke keltürüwatqan ziyini heqqide sawat igisi qilish pa'aliyetlirini keng qanat yaydurmaqta.

Buni bésish arqiliq, pikringizni yézing

• Print
• Hembehr
• Ewetish

Barliq pikir - bayanlarni körüsh.

• Bügünki anglitish
• Ilgiriki anglitishlar