Amérika maliye ministiri béyjing ziyaritide xitayni xelq pulining qimmitini östürüshke qistimaqchi


2006.09.06
CHINA_CURRENCY2005_200.jpg
100 Yüenlik xelq puli.

Wéytnam, hénriy pa'ulsénning sherqiy asiya elliride élip baridighan ziyaritining tunji békiti bolsimu, lékin uning 18 - séntebir küni xitayda élip baridighan ziyariti sherqiy asiya sepiridiki eng muhim béket bolup hésablinidu. Pa'ulsén, xitay ziyaritide béyjing hökümiti bilen xitay pulining qimmitini östürüsh mesilisini muzakire qilmaqchi. Bu mesile xitay - amérika yuqiri derijilikler söhbitining asasi küntertipini igileydighan eng négizlik mesililerning birige aylandi.

Bush hökümiti amérika emgek baziri we riqabet küchini qoghdash mesiliside küchlük bésimgha duch kelmekte

Bush hökümiti xitay pulining qimmiti östürülse, amérika - xitay sodisida xitayning 202 milyard dollar aktip balanisini azaytish, amérika emgek küchlirini qoghdash rolini oynaydu, dep qarimaqta. Analizchilarning eskertishiche, pa'ulsén 18- séntebirde élip baridighan xitay ziyaritide béyjing da'irilirini xitay pulining qimmitini östürüshke qistaydiken. Bush hökümiti we amérika dölet mejlisi ottura mezgillik saylam yilida sodidiki passip balanisni azaytip, amérika emgek bazirini we riqabet küchini qoghdash mesiliside küchlük bésimgha duch kelmekte.

Sin'gapor, mudapi'e we istratégiye tetqiqat institutining amérika tashqi siyaset analizchisi débora elms, washin'gtonning xitayni xelq pulining qimmitini özgertishke qistash toghrisida éghir bésimgha uchrawatqanliqini bildürdi. Hénriy pa'ulsén peyshenbe we jüme künliri xanoyda ötküzülidighan asiya - tinch okyan iqtisadi hemkarliqi teshkilatining maliye ministirlar yighinida xitay bilen yüzturane söhbet élip barmisimu, lékin u, kéler hepte sin'gaporda xelq'ara pul fondi teshkilati we dunya bankisining yighinida xitaylar bilen uchriship, 18 - séntebir küni xitayni ziyaret qilish jeryanida bu mesilini sözlishidu.

Xitay pulining qimmiti mesilisi iqtisadi mesile bolupla qalmay bir siyasiy mesile

Gerche xitay, pulning qimmitini östürüsh mesiliside jiddiy bésimgha duch kéliwatqan bolsimu, lékin béyjing hökümiti bu bésimgha tirejimekte. Iqtisadshunas we obzorchi saw yenjüy, xitay pulining qimmiti mesilisi bir iqtisadi mesile bolupla qalmay, bu bir siyasiy mesile, deydu. Saw yenjüyning eskertishiche, xitay- amérika sodisida xitayning amérikigha malni köp sétishini xitay mallirining tennerqi belgilimekte. Saw yenjüy, " kan we tupraq dölet igilikide bolghachqa tawar ishlepchiqirishqa kétidighan xam eshya üchün pul xejlenmeydu. Amérikida bolsa xam eshya bazar tennerqi boyiche sétiwélinishi kérek. Yene bir mesile, emgek küchining tennerqi. Amérikida ishchilarning hoquqini qoghdaydighan ishchilar uyushmiliri bar. Xitayda bu xil ehwallar mewjut emes. Shunga emgek küchining tennerqi nahayiti töwen. Uning üstige muhitni qoghdash we téxnika tennerqi mewjut. Amérikida téxnikining patnit hoquqi qanun buyiche qoghdilidu. Lékin xitayda her qandaq nersini köchürüp yasash mumkin. Xitayning muhitqa salidighan sélinmisini amérika bilen sélishturghili bolmaydighan derijide az. Bu xitay mallirining tennerqini téximu chüshürmekte. U, yene "bu mesiler tégi - tektidin alghanda siyasiy tüzülmige bérip taqalmaqta. Bu mesililer pütün jem'iyetning ijtima'iy qurulmisi bilen munasiwetliktur. Yeni bu démokratiyini prinsip qilghan kishilik hoquqni qoghdash bilen alaqidar mesile, " dep körsetti.

Xitay pulining qimmitini östürmise, xitay mallirigha qoyulidighan tamozhna béji östürülüshi mumkin

Birleshme axbarat agéntliqining xewer qilishiche, amérika kéngesh palata ezasi charliz shumér bilen lindséy grahamlar pa'ulsén'gha, eger xitay 9 - ayning axirlirighiche xitay pulining qimmitini ünümlük miqdarda östürmise, u halda xitay mallirigha 5. 27 Pirsent tamojna béji qoyush toghrisida qanun layihisi sunidighanliqini agahlandurghan.

Yéqinqi bir qanche heptidin béri xelq pulining qimmiti az miqdarda östürülgen bolsimu, lékin bu amérikiliqlarning neziride yenila yéterlik emes. Bezi amérika soda - sana'etchilirining qarishiche, xitay pulining hazirqi qimmiti uning bazardiki esli qimmitige qarighanda 40 % etrapida töwen bolup, bu xitayni adaletsiz soda pursiti bilen teminlimekte. Lékin xitay bash ministiri wén jyabawning eskertishiche, xitay pulining qimmitide kishini "heyran qalduridighan" özgirish bolmaydiken. U, charshenbe küni chet'ellik muxbirlargha " xelq pulining qimmiti bazarning éhtiyaji we telipige köre özgertilidighanliqini, pulning bahasi asta - asta qoyuwétilidighanliqini jakarlighan.

Közetküchiler, bu ehwalda pa'ulsénning xitayni gepke kirgüzüsh mesiliside sinaqqa duch kéliwatqanliqini bildürmekte. (Erkin)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.