Shinxu'a agéntliqi - dunyadiki eng chong teshwiqat apparati
2005.10.24
Chégrisiz muxbirlar teshkilati " shinxu'a- dunyadiki eng chong teshwiqat aparati" dégen bu tekshürüsh doklatini yézish jeryanida, shinxu'a agéntliqidiki bezi muxbirlar, wezipisidin ayrilghan muxbirlar we shundaqla ilgiri shinxu'a agéntliqida ishligen fransiyilik muxbirning yardimige érishken. Ular, shinxu'a agéntliqining qandaq qilip heqiqetni burmilaydighanliqi, xewer bergende qandaq qilip kishilerde bolupmu amérika we yaponiyige bolghan düshmenlikni qozghitidighanliqi we dunyadiki eng qebih bolghan bir qisim hakimiyetlerni qollaydighan xewerlerni tallap béridighanliqini pash qilghan.
Shinxu'a - saxta xewer tarqitish merkizi
Chégrisiz muxbirlar teshkilatining bu asasta élan qilghan doklatida éytilishiche, yene üch yildin kéyin olimpik tenterbiye yighini béyjingda échilip, dunyaning her qaysi jayliridiki nechche minglighan muxbirlar béyjinggha kélidu. Shinxu'a agéntliqining nechche minglighan xizmetchilirimu gerche pütünley ochuq bolmisimu, bu weqeni xewer qilishta muweppiqiyetke érishishi mumkin.
Shundaq bolushigha qarimastin, shinxu'a agéntliqi yenila 1949 - yilidin tartip hakimiyet yürgüzüwatqan xitay kompartiyisining xewerlerni tekshürüsh we yalghan xewerlerni tarqitish merkizi.
Xitaydiki orni yuqiri, xewer tarqitish sani köp doklatta körsitilishiche, dunyadiki eng chong hésablan'ghan bu axbarat agéntliqi barghansiri ishenchlik axbarat ornigha ayliniwatqandek körünmekte. Mesilen: Google ning xewerliride da'im shinxu'a agéntliqining xewerliri bashqa xelq'ara axbarat agéntliqlirining xewerliri bilen bir qatarda tilgha élinip, perqlendürülmeywatidu. Shinxu'a agéntliqi yene intérnét arqiliq özige oqurmenlerni jelip qiliwatidu. U yette xil tilda xewer tarqitidu, nurghun döletlerge xewerlirini heqsiz teminleydu. Bu wastiler shinxu'ani xelq'ara axbarat saheside chong rol oynatmaqta.
Xitay kompartiyisining shinxu'a agéntliqi muxbirlirining kallisini yuyushi intayin ünümlük bolghan. Xitay emeldarliri muxbirlarni kütüwélish yighini ötküzgende, shinxu'a muxbirliri partiyining yölinishide eng qet'iy turalaydu. Ular so'al sorighanda, peqet hökümet anglashni xalaydighan so'allarni soraydu. Bezi shinxu'a muxbirliri hetta hökümet emeldarliri sözlewatqanda, özini tutuwalalmay chawak chélipmu kétidu.
Doklatqa qarighanda, shinxu'a agéntliqi her küni mingdin artuq xewer tarqitidighan bolup, buning ichide yette yüzdin köpreki xelq'ara xewerler, üch yüzdin artuq dölet ichi xewerliri. Shinxu'a yene dölet ichidiki barliq metbu'atlarni monopol qilidu. Xitayning her qaysi jayliridiki 306 radi'o istansisi, 369 téléwiziye istansisi, 2119 gézit we 9038 zhornallarning xewerlirining menbesi shinxu'a.
Doklatta éytilishiche, shinxu'a peqetla xitay kompartiyisining menpe'eti üchün xizmet qilidighan teshwiqat apparati bolup, uning xelq'aralishishi, zamaniwélishishi dégendekler yüzekila bir ehwal.
Shinxu'a agéntliqining tüzülmisi murekkep, uningda ishleydighan nurghunlar muxbir emes. Hökümet élan qilghan melumatlargha qarighanda, shinxu'a agéntliqida 8400 adem bar. Halbuki fransiye axbarat agéntliqining peqet 2000 etrapida adimi bar bolup, ularning 1900 din artuqi muxbir we tehrirler.
Doklatta körsitilishiche, shinxu'aning chet'elde turushluq muxbirlirimu idé'ologiye jehettiki cheklimige uchrighanliqtin, ularning neq meydan'gha bérip, xewer igilesh qabiliyiti töwen.
Doklatning ilgiri shinxu'aning parizhda turushluq ishxanisidiki bir muxbirning sözini neqil keltürüshiche, ular kün boyi ishxanisidila olturidighan bolup, shinxu'aning parizh tarmiqi xitayning 2 - elchixanisigha aylinayla dep qalghan.
Hökümet teripini yaqlash
Doklatta mundaq déyilgen: "xitay kompartiyisining shinxu'a agéntliqi muxbirlirining kallisini yuyushi intayin ünümlük bolghan. Xitay emeldarliri muxbirlarni kütüwélish yighini ötküzgende, shinxu'a muxbirliri partiyining yölinishide eng qet'iy turalaydu. Ular so'al sorighanda, peqet hökümet anglashni xalaydighan so'allarni soraydu. Bezi shinxu'a muxbirliri hetta hökümet emeldarliri sözlewatqanda, özini tutuwalalmay chawak chélipmu kétidu".
Téléwizor körüp xewer tarqitish doklatta yene ashkarilinishiche, shinxu'a agéntliqining chet'eldiki muxbirliri köp hallarda chet'el téléwizorlirini körüp xewer yazidiken. Shinxu'a muxbirliri yene özliri xitaygha dostane dep qarighan dölet hökümetlirining élan qilghan xewerlirige tayinipla, xewer béridiken. Shinxu'aning bérmidiki shöbisi bérma herbiy hakimiyiti tarqatqan xewernila bérip, hetta nobél tinchliq mukapatigha érishqan bérma öktichilirining rehbiri ansansuchi we bashqa siyasiy mehbuslarning pa'aliyetlirini peqetla xewer qilmaydiken.
Sezgür mezmunlar - ichki paydilinish xewerliri
Doklatta yene shinxu'a agéntliqi we xitay kompartiyisi merkizi teshwiqat ministirliqining munasiwiti chüshendürülgen. Uningda éytilishiche, shinxu'a agéntliqi kompartiye üchün mulazimet qilidighan bolup, u ikki xil oxshash bolmighan xewerni chiqiridu. Bir xili xelqler köridighan, yene bir xili partiyining yuqiri derijilik emeldarliri köridighan. Xelq peqet yüzeki, burmilan'ghan xewerlernila köreleydu. Halbuki heqiqi xewer qimmitige ige, xelq köngül bölüdighan sezgür mezmunlarni bolsa, shinxu'a agénliqi ichkiy paydilinish xewerliri shekli bilen peqet xitay rehberlik qatlimidikilerning oqushigha sunidu.
Shinxu'aning tüzülme we bashqurush shekilimu, teshwiqat ministirliqiningkidin perqlenmeydu. Tehrirler komitéti, shinxu'a agéntliqi partkomining ezaliridin terkib tapqan bolup, her zaman shinxu'ani nazaret we kontrol qilidu. Teshwiqat ministirliqi yene shinxu'aning xewer bérish yölünüshini belgilep béridu. Uning shinxu'a agéntliqigha bolghan kontrolliqi bolupmu sars késili, iraq urushi we yéqinqi qush zukumi tarqalghan mezgilde alahide kücheytilgen.
Mexpiyetlikni ashkarilighan muxbir éghir jazalinidu
Doklatta yene, "ichki paydilinish höjjetliri" dep mexpiy tutulghan xewerlerni ashkarilighan muxbirlar " satqun" hésablinip, ularning süriti, isim -familisi we qilmishliri idarining kirish éghizidiki élan taxtisigha chiqirilidighanliqi, bezilirining bolsa qolgha élinip éghir jazalinidighanliqi körsitilgen.
Doklatning misalgha élishiche, shinxu'a agéntliqi dölet ichi siyaset bölümining muxbiri wu shishin dölet mexpiyetlikini ashkarilash jinayiti bilen eyiblinip, 1993 - yili muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghan. Uning xitayning neziridiki jinayiti, jyang zéminning xitay kompartiyisining 14 - qurultayda sözleydighan nutuqining tézisidin bir parchini xongkongdiki bir gézitke ewetip bergen iken.
Doklatta körsitilishiche, shinxu'a agéntliqi chet'elge élan qilidighan in'gilizche xewerliride, özini xuddi chet'el metbu'atliri bilen bir qedemde kétiwatqandek qilip körsitishke urunidiken. 2004 - Yili 11 - ayda shinxu'a agéntliqi in'gilizche xewiride, xitaylar bilen tungganlar otturisida yüz bergen toqunushni xewer qilghan. Halbuki xitay tilidiki xewiride bolsa bu xewer élan qilinmighan.
Heqiqetni sözleshmu yaki partiyini medhiyleshmu?
Chégrisiz muxbirlar teshkilati yene shinxu'a agéntliqining asasliq axbaratchiliq prinsiplirigha xilapliq qilidighanliqini eyiblidi. Ularning bildürüshiche, axbarat orunliri esli xewerning heqiqi we adilliqigha kapaletlik qilishqa tirishidu. Emma shinxu'a agéntliqi özining, xitay kompartiyisining yitekchilikide 70 yildin buyan qolgha keltürgen netijisining heqiqi xewerlerni tarqitish emes, belki aktipliq bilen marksizm idiyisini terghip qilish ikenlikini jakarlighan.
Shinxu'a agéntliqi bu yil öktebirde qurulghanliqining 70 yilliqi munasiwiti bilen élan qilghan bayanatnamiside, özini "xelq ammisining büyük netijilirini medhiyilep sotsiyalizimche junggoning güzel obrazini yaritishta muhim töhpe qoshti" dep bildürgen.
Iraq urushi heqqidiki xewerlerning menbesi
Chégrisiz muxbirlar teshkilatining yene bildürüshiche, ikkinchi qétimliq iraq urushi mezgilide, shinxu'a agéntliqi, xelq'ara axbarat agéntliqining xewirini emes, belki iraq hökümiti axbarat ministirining xewirini özlirining xewer menbesi qilghan.
Doklatta körsitilishiche, shinxu'aning xewerlirining 80% i ijabiy mezmunlarda bolup, köp qisim xewerler xitay rehberlirining pa'aliyetlirini mezmun qilghan . Shinxu'a agéntliqi xewiride tenqidiy mezmunlarning azliqi, uning xewerni bir terep qilish usulini chüshendürüp béridiken.
Shinxu'a xelq'ara mesililerni xewer qilghanda, dunyadiki eng qebih bir qanche hakimiyetlerning bayanatchisigha aylan'ghan. Mesilen: birmu xitay muxbiri sadam höseyinni diktator dep atimighan. Buning eksiche, amérika bashchiliqidiki birleshme armiyini bolsa shinxu'a agéntliqi "bésiwalghuchilar" dep körsetken. Bérma, sudan we pakistandiki herbiy mustebit hakimdarlarmu shinxu'aning qollap xewer bérishige muyesser bolghan.
Doklatning axirida, shinxu'a agéntliqida xizmet qilghan, 4 - iyun tyen'enmin weqesidin kéyin ghezeplinip xizmitidin istipa bergen muxbir wuning sözini neqil keltürüshiche, xitay kompartiyisining 50 yildin buyanqi kontrolliqi héchqandaq özgermigen.
Chégrisiz muxbirlar teshkilati axirida, xitay hökümiti axbarat islahati élip bérish heqqide jiddiy oylinishi kéreklikini bildürdi hemde xelq'ara jem'iyetning, bolupmu xelq'ara olimpik komitétining béyjingni axbaratqa bolghan kontrolluqni bikar qilish heqqide agahlandurush mes'uliyiti barliqini körsetti.
Mezkur doklat élan qilin'ghandin kiyin, xitayning washin'gtondiki elchixana da'iriliri bu doklatqa baha bérishni ret qildi. Shinxu'a agéntliqining béyjingdiki bash shtabimu bu doklat heqqide pozitsiye bildürmidi. (Arzu)
Munasiwetlik maqalilar
- Xongkongda metbu'at we yighilish erkinliki cheklenmekte
- Xitay hökümiti axbarat sahesige qaratqan kontrolluqni yenimu kücheytti
- Xitayda intérnét ishlitishning xewpi barghanséri ashmaqta
- "Muxbirlarni teqdirlesh belgilimisi" ning meqsidi néme?
- Xelq'aradiki teshkilatlar axbarat erkinliki mesiliside xitaygha bésim ishletmekte
- 700 Din oshuq xongkongluq axbarat erkinlikining boghulushigha qarshi namayish qildi