Üzülüp qalghan xitay - amérika kishilik hoquq di'alogi qaytidin bashlanmaqchi
2008.02.26

Amérika birleshme agéntliqi, amérika tashqi ishlar ministirliqidiki bir xadimning sözini neqil keltürüp, amérika tashqi ishlar ministiri kandiliza rayis xanimning, xitay tashqi ishlar ministiri yang jéchigha bir qanche muhim mesile üstide özining teleplirini otturigha qoyghanliqini bildürgen, emma mezkür xadim rayis otturigha qoyghan mesililerning qaysi mesililer ikenliki toghrisida éniq ipade bildürmigen.
Xitay bilen amérika ikki dölet 1990 - yilidin buyan kishilik hoquq mesilisi üstide qerelsiz di'alog qurup kelgen. Biraq prézidént jorj bush 2002 - yili textke chiqqandin kéyin, amérika xitayning bergen wediside turmighanliqini, yeni birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq komitéti tekshürüsh guruppisining xitaydiki weziyetni tekshürüshige qoshulmighanliqini bahane qilip, ikki terepning bu mesile üstidiki di'alogi toxtap qalghan idi.
Xitay terep 2004 - yili amérikining, birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq komitétining junggoni eyibleydighan bir qarar layihisini qollighanliqini bahane qilip, gerche mezkür qarar layihisi testiqlanmighan bolsimu, ikki terep otturisidiki di'alogni pütünley tonglitiwetti.
Emma kishilik hoquq teshkilatliri, prézidént bush hökümitining izchil türde, xitayning kishilik hoquqqa xilap qilmishlirigha köz yumush pozitsiysini bildürüp kéliwatqanliqini shuningdek amérikining bu arqiliq, koriye mesilisi, iran mesilisi hemde térrorluqqa zerbe bérish herikiti qatarliq tereplerde béyjingning qollishigha érishkenlikini ilgiri sürmekte.
Gherb metbu'atlirida kandiliza rayisning, bu qétim xitayda élip baridighan ziyaritining asasliq meqsidi shimaliy koriye yadro qorallirini bir terep qilish mesilisde xitayning türtkilik rol oynap, shimaliy koriyige bésim ishlitidighanliqi, bulardin sirt amérika xitay otturisida üzülüp qalghan kishilik hoquq di'alogini qayta bashlash mesilisi ikenliki éniq tekitlen'gen. Lékin xitay metbu'atlirida ikki terepning kishilik hoquq di'alogini eslige keltürüsh toghrisida héchnerse déyilmigen.
Xitay metbu'atlirida néme üchün, xitay bilen amérikining üzülüp qalghan kishilik hoquq di'alogini eslige keltürüsh heqqidiki mezmunlar tilgha élinmaydu, bu heqte öz qarashlirini bayan qilghan amérika Uyghur birleshmisining aktip pa'aliyetchiliridin ilshat ependi mundaq deydu.
Yene bir qisim közetküchiler, xitayning kishilik hoquq mesiliside, amérika bilen di'alogni eslige keltürüshi xitaygha yenila bésim élip kélidighanliqini, chünki xitayda kishilik hoquq yaxshilinishqa qarap mangmay, eksiche kündin - kün'ge nacharliship kétiwatqanliqi, bolupmu xitayning olimpik murasimini ötküzüsh salahiyitige ige bolushtin burun xelq'aragha bergen wediside turmighanliqi nöwette eng köp tilgha éliniwatqan bir mesilige aylan'ghinini otturigha qoyushmaqta. (Eqide)
Munasiwetlik maqalilar
- Rabiye qadir xanim awstraliye parlamént ezaliri we tashqi ishlar minstirliqi emeldarliri bilen körüshti
- Xelq'ara kechürüm teshkilati aqsaray aldida béyjing olimpik yighini munasiwiti bilen küch körsetti
- Kishilik hoquqni közitish teshkilati xitay kishilik hoquqi xatirisining 2007 - yilqi ehwalini tenqid qildi
- " Amérika hökümiti xitay shirketlirige ilghar üskünilerni sétishni toxtitishi kérek"
- Uyghurlarning metbu'at we ijadiyet erkinlikining boghulushi (2)
- Uyghurlar heqqide insan heqliri doklati teyyarlash qarari maqullan'ghan
- Akisi xitay hakimiyiti teripidin ölüm jazasigha höküm qilin'ghan bir yash bilen söhbet
- Xitay amérika maliye ministirlikining öz pulining almashturush qimmitini kontrol qiliwatqan döletler tizimlikidin chüshüp qaldi
- Kishilik hoquqni közitish teshkilati, awstraliye bash ministirini xitaygha bésim ishlitishke chaqirdi
- Teywen omum xelq rayini sinashta ghelibe qilsa qandaq aqiwetler meydan'gha kélidu
- Insan heqliri künide insanliq tragédiyisi
- Almatada Uyghurlar kishilik hoquq künini xatirilidi