Хитай маллири сүрийә базарлириға бесип кирип йәрлик малларниң базирини касат қилмақта

• Мухбиримиз өмәрҗан тохтиниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Хитай маллири әрәб мәмликәтлиригила әмәс, бәлки пүтүн дуня базарлириға бесип кирип, йәрлик һүнәрвәнләрниң вә фабрикаторларниң базарлирини касат қилғанлиқи сәвәблик, уларниң наразилиқи күндин - күнгә ешип бармақта икән.

" Хитай базар" лири түркүмләп ечилған

Лондонда нәшир қилинидиған " оттура шәрқ" гезитиниң 2008- йили 12- феврал санида, сүрийилик язғучи ибраһим мусаниң бир мақалисини елан қилған болуп, мундақ дәп йезилған:" хитайдин келидиған баһаси әрзан, әмма сүпити начар маллар сүрийә базарлириға худди кәлкүндәк бесип кирип, һәр тәрәпкә ямрап бармақта. Сүрийиниң бирла дәмәшиқ шәһириниң һәр қайси кочилирида" хитай базири"дегән нам билән нурғунлиған базарлар ечилған болуп, бу базарлар шәһәрниң кона мәһәллилиригичә берип йәткән. Йәрлик санаәт вә қол һүнәр игилириниң базири интайин зор касатлиққа йол тутқан. Һәтта бәзи һүнәрвәнләр иш орунлирини тақап қоюп ишсизлиқтин өйлиридә олтурушқа мәҗбур болса, хели мәшһур фабрикилар мунқәризликкә йүз тутуп тақилип қалған. Мәсилән: мундин бир қанчә ай илгири дәмәшиқ шәһиридики бир тоқумичилиқ фабрикисиниң хоҗайини адил исимлик бир тонушум кәлкүндәк бесип келиватқан хитай маллири сәвәблик өзиниң фабрикисини тақап қоюп, ишчиларни тарқитиветишкә мәҗбур болғанлиқини ейтқан иди. Чүнки хитайдин келидиған сүпити начар маллар сүрийидә ишләп чиқирилидиған чидамлиқ һәм җиң малниң баһасидин үч яки төт һәссә әрзан болғанлиқтин хәлқ әрзанға қизиқиш нәтиҗисидә, өз вәтинидә ишләнгән сүпәтлик малларни қоюп, бу әрзан малларға йүзлинип кәткән."

Хитайлар һәммә нәрсиниң сахтисини ясайду

2008- Йили 13- феврал күни сүрийиниң " шам" телевизийисидә сөзлигән бир нәпәр сүрийилик иш адими мундақ деди: " хитайниң сүрийигә чиқиридиған мал көлими һәр қайси җайларға чиқиридиған мал көлимигә нисбәтән 90- йилларда йүздә бәш пирсәнтни тәшкил қилған болса, 2006- йилға кәлгәндә йигирмә пирсәнттин ешип кәткән. Хитайлар америка, японийә вә башқа ғәрб дөләтлиридә ишләнгән һәр қандақ яхши нәрсиниң сахтисини кечикмәстин ясап чиқиду вә уларни интайин әрзан баһада базарға салиду. Шуниң билән хәлқ әрзанлиқини көздә тутқан һалда бу малларға қизиқиду. Нәтиҗидә, йәрлик малларниң базири касатлиққа йүз тутиду. Бундақ әрзан вә сахта малларни алғанларму ахири бәргән пулиға рази болмай қалиду."

Хитайниң сүрийигә бир йил ичидә чиқарған мал көлими бир милярт 800 милйон долларға йәткән

Сүрийидә чиқидиған "пул вә базар учури" һәптилик жорнилиниң 2008- йили 7- феврал санида мундақ дәп йезилған:" хитайлиқ бир дипломатийә хадими хитай билән сүрийә икки дөләт оттурисидики сода көлимини баян қилип, 2007- йили хитайниң сүрийигә чиқарған омуми мал көлими бир милярт 800 милйон америка доллири, әмма сүрийиниң хитайға чиқарған мал көлими аран 100 милйон долларлиқ икәнликини баян қилған." ( Өмәрҗан)