Xitay da'iriliri bölgünchilik idiyilirining oqutquchi - oqughuchilar arisigha singip kirishidin endishe qilmaqta

Uyghur élidin igiligen uchurlargha asaslan'ghanda, yéqindin buyan xitay da'iriliri Uyghur élining barliq jayliri, barliq saheliri buyiche siyasiy öginishni kücheytip, nuqtiliq halda bölgünchilikke qarshi terbiye élip bériwatqan bolup, hetta emdila yéngi oqush mewsümini bashlighan bashlan'ghuch we ottura mektep oqughuchilirimu bu xil idé'ologiye sahesidiki öginishlerge orunlashturulmaqta iken.
Muxbirimiz gülchéhre
2008.09.25
qosh-til-xoten-mektep-305 Uyghur élining xoten wilayitidiki melum bir qosh - til mektipining oqughuchiliri.
AFP Photo

Xitayning Uyghur élige qoyghan partkom sékritari wang léchu'en ötken hepte "peqet yash ösmürlerge qarita bölgünchilikke qarshi terbiyini toxtatmay kücheytkendila, shinjangning muqimliqigha, döletning bixeterlikige kapaletlik qilghili bolidu" dep körsetken idi.

Uningdin kéyinla xitay hökümitining Uyghur élidiki uchur wastilirida bu bayanlargha mas halda Uyghur élide üch xil küchlerge qarshi turush siyasiy terbiyisining nuqtiliq halda ma'arip sahesini öz ichige alghan barliq sahelerde yenimu küchlük siyasiy öginish dolquni hasil qilghanliqi melum.

Bügünki ürümchi ma'arip xewerliridin ashkarilinishiche, xitay, Uyghur birleshme mektepliridin ürümchi sheherlik 16 - ottura mektepte 23 - séntebir küni pütün oqutquchi ‏ - oqughuchilargha birlikte chong yighin échip, her qaysi yilliqlardiki Uyghur we xitay sinipliridiki barliq oqughuchilar öz ‏ - ara qol tutushush kélishimnamisigha imza qoyghan. Xewerde déyilishiche, bu pa'aliyet mezkur mektepte 9 - qétim ötküzülüshi bolup, bu Uyghur we xitay oqughuchi - oqutquchilarning ittipaqliship bir niyet, bir meqsette junggoning pütünlikini qoghdash, milliy bölgünchilikke qarshi turush siyasiy idiyisini mustehkemlesh we shu arqiliq mekteptiki her millet oqutquchi - oqughuchilar arisidiki munasiwetni kücheytip mustehkem mektep rohini yaritishni meqset qilghan iken.

Uyghur élige qaratqan ziyaretlirimizdin melum boldiki, bu xildiki siyasiy pa'aliyet hem mexsus idé'ologiye sahesi buyiche öginish, bolupmu milliy bölgünchilikke qarshi turush telim ‏ - terbiyiliri Uyghur élidiki barliq bashlan'ghuch, ottura mekteplerde yenimu kücheytip élip bérilmaqta iken.

Xitayning siyasiy bésimi ezeldinla éghir bolup kéliwatqan shayar nahiyisining bir Uyghur bashlan'ghuch mektipige téléfon qilghinimizda, qarshi terep qisqighina jawab qayturghan bolsimu, emma nahiye, yéza bashlan'ghuch mektepliriningmu bu yéngi siyasiy öginish dolqunigha uchrighanliqi melum boldi:

Biz yene qeshqerdiki melum Uyghur ottura mektipidin melumat igileshke tirishtuq, ramizan mezgilidiki amanliq saqlash kéchilik nöwetchilikke qoyulghan bir péshqedem oqutquchi bu heqte sorighan so'allirimizgha jawab berdi.

Uyghur éli tinchliq torining yash ösmürlerning bölgünchilikke qarshi terbiyisini ching tutush kérek dégen témida, yéqinda élan qilghan xewiride körsitishiche, yéqinqi bir mezgildin buyan dölet ichi hem sirtidiki üch xil küchler, milliy kadirlar hemde ma'arip sahesige singip kirishke urunuwatqan bolup,bezibir bölgünchi teshkilatlar bolupmu "islam azadliq partiyisi" yash ösmürlerge ochuq ‏ - ashkara halda Uyghur aptonom rayonining muqimliqigha tesir yetküzidighan teshwiqatlar élip bérip bir qisim idiyisi mustehkem bolmighan oqutquchi ‏ - oqughuchilar arisida siyasiy idiye jehette dawalghush peyda qilghan iken.

Xewerde yene " buningdin ma'arip sahesining muqimliq weziyitining jiddiylikini, bir qisim oqutquchi ‏ - oqughuchilirimizning siyasiy meydanining téxi yenila muqim emeslikini körüwalghili bolidu. Shuning üchün Uyghur éli ma'arip saheside, bolupmu bashlan'ghuch hem ottura mektep oqutquchi ‏ - oqughuchilirigha milliy bölgünchilikke qarshi turush, milletler ittipaqliqini qoghdash, wetenperwerlik terbiyisini kücheytish intayin zörür " déyilgen bolup da'iriler üch xil küchlerning ma'arip sahesidiki oqutquchi ‏ - oqughuchilar arisigha singip kirishining aldini élish üchün bu sahede muqimliqqa tesir yetküzidighan ajiz nuqtilarni qoymay tazilap oqutquchilarning hemde yash ösmürlerde üch xil küchlerge qarshi éngini üstürüsh terbiyisini kücheytip élip bérishini tekitligen.

Xewerdin ashkarilinishiche, da'iriler bölgünchilik idiyilirining ma'arip sahesige hujum qilishi, singip kirishining aldini élish tedbirlirinimu békitken bolup, xitay hökümitining bu heqtiki yolyoruqida" aldi bilen oqutquchi ‏ - oqughuchilargha bölgünchilikke qarshi siyasiy terbiye bilen maslashturup shinjangning tarixi qatarliq derslerni, yash ösmürlerge, markisizm terbiyisi, wetenperwerlik terbiyisi qatarliqlarni öz ichige alghan siyasiy idiyiwi exlaq dersliki buyiche telim bérip, üch xil küchlerge qarshi tenqidlesh, pash qilish, üch xil küchlerning mektepke, derisxanilargha suqunup kirishining aldini qattiq tosup, oqughuchilarning siyasiy idiyiside polat sépil hasil qilghandila shinjangning kelgüsi üchün yaramliq we ishenchilik ewlatlirini yétishtürgili bolidu," déyilgen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.