Kommunist xitay rehberliri démokratiye heqqide xelqqe ewladmu-ewlad yalghan wede bérip kelmekte

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

-‏- Xitay kommunist hökümitining rehberliri birinchi ewladtin tötinchi ewladqiche, yeni mawzédungdin déng shawping, jang zémin, xu jintawlarghiche, ularning hemmisi xitayda démokratiyini yolgha qoyush heqqide nahayiti chong wedilerni bergen idi, ‏-‏-‏-dep obzorini bashlaydu wéy pu ependi. Wéy pu ependi amérikidiki yél uniwérsitétida xelq'araliq siyaset buyiche magistérliq, kolumbiye uniwérsitétida doktorluq unwani alghan. U hazir amérikining nyujérsi shtatida tetqiqat bilen shughulliniwatidu. Uning bayan qilishiche, xuddi 2003 ‏- yili 'nyuyork taymis' gézitide bayan qilin'ghandek, emeliyette, xitay kommunist partiyisi "démokratiye" dégen témida bir aldigha ‏- bir keynige méngiwatqili 60 yildin ashti. Obdan közitidighan bolsaq, kommunist partiye rehberliri xitayda démokratiyini yolgha qoyush mesiliside, xelqqe ewladmu ‏-ewlad yalghan wede bérip kéliwatidu.

Mawzédungning 'biz yoqulushtin saqlinidighan yéngi yol taptuq, u démokratiye ' dégini yalghan bolup chiqti

Wéy pu ependi mawzédungdin xu jintawghiche bolghan töt ewlad kommunist rehberlirining démokratiye heqqide dégenliri bilen qilghanlirini sélishturup tetqiq qilghan.

‏-‏-‏- Mawzédung 1945 ‏- yili yen'ende, xu'ang yenpéy ependining "junggo tarixida güllinish we chirikliship gumran bolushtin ibaret qanuniyettin saqlinalighan birmu sulale yoq" dégen sözige qarita "ras, héchqaysi sulale tarixning bu qanuniyitidin saqlinalmighan, emma biz bu qanuniyettin saqlinidighan bir yéngi yolgha kirduq, u bolsimu démokratiye. Bundaq yéngi yolda mangghanda, xelq hökümetke nazaretchilik qilidu, hökümet chirikliktin saqlinidu" dégen. Emma emeliyette mawzédung özining rastinla bir aghzaki démokratchi ikenlikini ispatlidi. Mawzédung junggoda hoquq tutqandin kéyinla, "démokratiye" dégen yolni diktator tékenliri bilen qaplidi. U xitayda 20 nechche yil hoquq tutup taki ölüp ketkiche, xelq turmushi 'sinipi köresh' dégen wehshi siyasetning tehditidin qutulalmidi.

Déng shawpingning 'partiyimiz démokratiye jehette xataliq ötküzdi", "démokratiye bolmisa junggoni zamaniwiylashturghili bolmaydu" dégini yalghan bolup chiqti

1970 ‏- Yillarda, déng shawping textke chiqqandin kéyin mawzédung qozghighan 'medeniyet inqilabi'da özi we uruq ‏- tughqanliri tartqan derd -elemlerge asasen " partiyimiz démokratiye jehette xataliq ötküzdi" dep étirap qilip we "démokratiye bolmisa junggoni zamaniwiylashturghili bolmaydu" dep jakarlap hoquq tutushqa bashlidi. Lékin u sadir qilin'ghan xataliqlarni pütünley lin byawgha we 'töt kishilik guruh"qila dönggep qoydi.

Junggoda qanat yayghan démokratik islahat ewj élishqa bashlighan haman, déng shawping özining yalghan démokratiyichi ikenlikini ashkarilidi. "Amérikidiki üch xil hoquq musteqil ish qilidighan tüzüm üch hökümet bir-biri bilen urushidighan tüzüm, junggo bundaq qalaymiqan démokratiyini yolgha qoymaydu" dep jakarlidi.Junggodiki démokratik tuyghularni junggoche sotsiyalizmgha qalaymiqanchiliq salidighan amil dep chetke qaqti, hetta tanka bilen basturdi.

Jang zéminning démokratiyini besh jehettin sherhilep sözligen neziriyiliri yalghan bolup chiqti

Kommunist partiyining üchinchi ewlad rehbiri jangzémin textke chiqqandin kéyin, umu ilgirikilerge oxshash aldi bilen démokratiyidin söz bashlidi. U démokratiyining orni, démokratiyining mahiyiti, démokratiye tüzüm ikenliki, démokratiyining heriketlendürgüch küch ikenliki , démokratiyining dölet ehwaligha mas kélidighanliqi dégen besh chong témida neziriye sözlidi.

Emeliyette umu démokratiyini yolgha qoymidi, belki 'dunyagha maslishish' dégen shu'ar bilen , xelqning démokratik heriketlirini basturdi. Emeldarlarni we jem'iyettiki démokratik tuyghularni pul we mülük qoghlishish yoligha bashlap chirikleshtürdi.

Xujintawning "démokratiye yolgha qoyulmisa, junggoni zamaniwiylashturghili bolmaydu " déginimu yalghan bolup chiqti

Kommunist partiyining tötinchi ewlad rehbiri xujintaw texitke chiqqandin kéyinla démokratiyini teshebbus qilidighanliqini ipadilidi, u amérikining yél uniwérsitétida qilghan sözide "démokratiye yolgha qoyulmisa , junggoni zamaniwiylashturghili bolmaydu " dep jakarlighanda, chet'ellerde turuwatqan xitay muhajirliri "emdi junggoda démokratiye emelge ashidighan boldi" dep hayajanlan'ghan idi. Kéyin xu jintawningmu 'ejderhardin qorqidighanliqi üchün ejderhaning süritini kötiriwalidighan' kishi ikenliki ashkarilandi. Xelq emeliyet arqiliq xu jintawdin ümid üzdi.

Xu jintaw hazir aghzida 'démokratik nazaret', 'kishilik hoquqni qoghdash' dégenni tekitlisimu, emma emeliyette kim kommunist partiyini nazaret qilsa, uni qattiq basturuwatmamdu? kishilik hoquqni qoghdighuchilarni qattiq basturuwatmamdu? (weli)