Amérikining xitayning herbiy küchi heqqidiki 2008- yilliq doklati inkas qozghidi

• Muxbirimiz jümening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

3- Mart amérika dölet mudapi'e ministirliqi pentégan teyyarlap dölet mejlisige sun'ghan xitayning herbiy küchi heqqidiki 2008- yilliq doklatida, xitayning her yili herbiy siélinmisini ashurup, herbiy tereqqiyatining kölimi kéngeytip, emma bu heqtiki xam chotini sirtqi dunyadin mexpiy tutup kélishi asiya qit'esining muqimliqi we bixeterlikige tehdit salmaqta dep körsetken.

Xitayning élan qilghan herbiy xam chotidiki omumi somma heqiqiy emes

Doklat üstide toxtalghan amérika dölet mudapi'e ministirliqi sherqiy asiya bölümining diréktor yardemchisi dawid sidnéy ependi, xelq'ara jem'iyetning xitayni herbiy saheside élip bériwatqan zamaniwilashturush qurulushining gherizi, istiratégiyisi we heqiqiy iqtidari toghrisida chüshinish derijisining cheklimige uchrap kéliwatqanliqini körsetti we shu sewebtin doklatta bezi yétersizliklerning bolushi mumkinlikinimu qoshumche qildi.

Doklatta gerche, xitay özining 2007- yilliq herbiy xamchotini 2006- yildikige qarighan 19.47 Pirsentke östürüp 45.99 Milyard amérika dollirigha yetküzgenlikini élan qilghan bolsimu, emma xitay herbiy xam chotidiki omumiy sélinmisi jehettiki uchurlarni qattiq kontrol qilghanliqtin omumi sommining heqiqiy bolushigha ishen'gili bolmaydighanliqi otturigha qoyulghan bolup, mölcher we bashqa sanliq melumatlargha asaslinip xitayning 2007- yilliq herbiy xam chotining 97 milyarttin 139 milyard amérika dolliri etrapida bolushi mumkinliki körsitilgen.

Dawid sidnéy ependi:"bu doklat amérikining ortaq tonushining mehsuli "

Dawid sidnéy ependi, mezkur doklatning amérika hökümitining xitayning herbiy iqtidari heqqidiki ortaq tonushining mehsuli ikenlikini, bu doklatni teyyarlashqa, aqsaray, tashqi ishlar ministirliki, we amérikining alaqidar axbarat teminlesh organlirimu ortaq qatnashqan bolghachqa, buni yalghuz amérika dölet mudapi'e ministirlikining yekke meydani dep éytishqa bolmaydighanliqini tekitlidi.

U yene, mezkur doklatning amérika hökümitining xitayning herbiy iqtidarini adil we heqiqiy bahalap chiqish üchün zor tirishchanliq körsetkenlikini bildürgen idi.

Ching gang:" bu xitay tehdit neziriyisini terghip qilghanliq "

Halbuki, bügün etigen xitay hökümitining bayanatchisi ching gang,amérika dölet mudapi'e ministirliqi aldinqi küni élan qilghan " xitayning herbiy küchi heqqidiki yilliq doklat" heqqide toxtilip, amérikining mezkur doklatni élan qilishi " heqiqetni éghir burmilighanliq, xitayning ichki ishigha qopalliq bilen arilashqanliq we xelq'ara munasiwet ölchemlirige xilapliq qilghanliq" dédi.

B b s da neqil élinishiche, ching gang amérika 3- mart élan qilghan xitayning herbiy küchi heqqidiki doklat heqqide soralghan so'allargha jawab bérip, bu doklatning élan qilinishi "xitay tehdit neziriyisi" ni terghip qilghanliq ikenlikini otturigha qoyghan.

Xitay elchixanisining bayanatchisi:" bu soghuq munasiwetler urushi tepekkur endizisi "

Xewerde körsitilishiche, xitayning amérikida turushluq elchixanisimu amérika élan qilghan yuqiriqi doklatqa qarita küchlük inkas qayturghan we xitay hökümitining teywen'ge qarshi herbiy hazirliq körüshke hoquqluq ikenlikini tekitligen.

Xitay elchixanisining bayanatchisi wang bawdung "teywenning xitayning ayrilmas bir qismi" ikenlikini hemde xitayning bir pütün igilik hoquqigha ige dölet bolush süpiti bilen dölet mudapi'esige zörür hazirliqlarni körüshke hoquqluq ikenlikini körsetti.

Wang bawdung yene, amérika élan qilghan yuqiriqi doklatning "xitayning ichki ishigha qopalliq bilen arilashqanliq bolup, tipik soghuq munasiwetler urushi tepekkur endizisi " ni eks ettüridighanliqini otturigha qoydi.

Xitay amérikining herbiy arilishish herikitige taqabil turush iqtidarini yétildürüsh üchün tirishiwatidu

Amérika dölet mudapi'e ministirliqi 3- mart élan qilghan doklatta, amérika dölet mudapi'e uchur tetqiqat orginining 2007- yili 11- aydiki mölchirige asaslinip, xitay azadliq armiyisining 990 din 1070 danighiche qisqa musapilik bashqurulidighan bombisi barliqi, xitayning bu sanni her yili 100 danidin köpeytish sür'iti buyiche ambarlashturup kéliwatqanliqi, uningdin bashqa, xitayning ottura- yéraq musapilik bashqurulidighan bombiliridin bashqa yene, yadro oq béshi élip yürüsh iqtidarigha ige bombiliri barliqimu tepsiliy sanliq melumat bilen otturigha qoyulghan we xitay azadliq armiyisining 1- ewlad bashqurulidighan bombilirining del tégish iqtidari töwen bolghanliqidin xitayning bu bombilirini ilgharlashturup kéliwatqanliqi körsitilgen.

Doklatta yene , xitayning yéqin mezgillik meqsiti bolsa, teywen boghuzida yüz bérish éhitmalliqi bolghan urushqa we amérikining herbiy arilishish herikitige taqabil turush iqtidarini hemde yene énérgiye bixeterliki we zémin detalashlirigha inkas qayturush iqtidarini yétildürüsh üchün tirishiwatqanliqi körsitilgen. (Jüme)