Xitay azatliq armiye bash shitab bashliqi lyang gu'anglyé hindistanni ziyaret qildi

• Muxbirimiz peridening bu heqtiki programmisi
• Download story audio

Xitay azadliq armiyisining bash shitab bashliqi lyang gu'anglyé, hindistanning qoralliq qisim bash qomandani j . J sin'g bilen yéngi déhlida . AFP

Xitay azadliq armiyisining bash shitab bashliqi lyang gu'anglyé, hindistanning qoralliq qisim bash qomandani j . J sin'gning teklipi bilen hindistan'gha kelgen bolup, u hindistan herbiy da'irilirining qizil palaz sélip kütiwélishigha érishti.

Lyang gu'anglyé hindistandiki ziyariti dawamida, ikki terepning mushuninggha oxshash yuqiri derijilik emeldarlar otturisidiki alaqini téximu kücheytip, chégra mesilisini öz ichige alghan bir yürüsh témilarda ilgirligen halda söhbet élip bérishi kéreklikini tekitlidi.

Xitay bilen hindistanning yéqinlishishigha néme seweb boliwatidu?

Téxi bu yil aprilda ikki döletning munasiwet ornatqanliqining 55 yilliqi munasiwiti bilen, xitay bash minisitiri wén jyabaw hinidistanni ziyaret qilip, hindistan bilen chégra mesilisini hel qilishtiki siyasiy körsetme pirinsip kélishimini tüzgen idi. Nöwette dunyadiki eng köp nopusluq ikki dölet otturisidiki munasiwetning tereqqiyat yönilishi, xelq'ara jama'itining diqqitini tartiwatqan muhim témilarning birige aylandi.

Türkiyidiki yawropa-asiya istratégiye tetqiqat inistitotining tetqiqatchisi doktor erkin ekrem ependi xitay-hindistan munasiwetliri üstide toxtilip, her ikkila dölet asiyadiki tereqqiy qiliwatqan chong döletler bolghanliqi üchün, ularning hazir tinch muhit yaritishqa éhtiyaji barliqini, shu sewebtin ikki terepning énérgiye, iqtisad we herbiy sahelerdiki hemkarliqni yaxshilashqa tiriship kéliwatqanliqini bildürdi. U yene, ikki terep otturisida mewjut bolup turiwatqan ixtilaplar üstidimu toxtaldi.

Dégendek keshmir mesilisi xitayning hindistan bilen bolghan munasiwitige tesir körsitiwatqan tosalghularning biri bolup, bundaq ehwalda xitay, ikki dölet otturisidiki munasiwetni éhtiyatchanliq bilen tengsheshke urunmaqta. Shundaqla amérika bilen hindisstan otturisida shekillen'gen iran mesilisidiki ixtilapmu, xitayning, hindistan bilen yéqinlishigha türtke bolup qalghan. Bu heqte toxtalghan erkin ependi yene shundaq bolghan teqdirdimu xitay bilen hindistan otturisidiki munasiwetning unchilik yéqinliship ketmeydighanliqini bildürdi.

Erkin: xitay bilen hindistan otturisidiki munasiwet anche yéqinlashmaydu

Gerche nöwette hindistanning xitay bilen bolghan munasiwiti barghanséri yéqinliship méngiwatqan bolsimu, lékin nurghun siyasiy analizchilar ikki terep otturisidiki munasiwetning unchilik yaxshi bolup kétishining natayin ikenlikini, ikki terepning hem dostmu emes hem düshmenmu emeslikini bildürdi. Hindistanning xitay we amérika bilen bolghan munasiwitining kelgüsidiki tereqqiyati heqqide öz köz qarishini otturigha qoyghan erkin ekrem ependi, hindistan bilen amérika her ikkilisi démokratik dölet bolghanliqi üchün ular otturisidiki ixtilaplarning xitaygha qarighanda ongushluq hel bolidighanliqini bildürdi.

Xitay bilen hindistan otturisidiki munasiwet 1962 - yilidiki chégra majirasi sewebidin yamanlashqan bolup, shundin buyan chégra mesilisi ikki terep munasiwitidiki chong tosalghugha aylan'ghan. Shundaqla hindistan xitayni keshmir rayonidiki 38 ming kuwadirat kilométir jayni igiliwalghan dep eyibleydu. Emma xitay bolsa, hindistan tewelikidiki 90 ming kwadirat kilométrliq arunachal pradésh ölkisini esli xitaygha tewe dep jar salidu. (Peride)