Xitay bilen hindistan " qolmu - qol 2007 " namliq térrorluqqa qarshi herbiy meshq ötküzmekte

• Muxbirimiz shöhret hoshurning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitay bilen hindistan arisida 9 kün dawamlishishi pilanlan'ghan, " qolmu - qol 2007 " namliq térrorluqqa qarshi herbiy meshq, charshenbe küni yeni 19 ‏- öktebir küni xitayning yünnen ölkiside bashlandi. Otturisidiki chégra mesilisi yérim esirdin béri hel bolmay kéliwatqan bu ikki dölet herbiy küchliri arisida élip bérilghan herbiy meshq, xitay tashqi ishlar ministiri teripidin ikki dölet arisidiki özara ishenchni ilgiri sürüsh üchündur dep körsitildi.

Chin'gang: hemkarliq munasiwitimizdiki asasi éqim

Hindistan bilen xitay dunyada bir milyarttin artuq nopusqa ige bolush, sherqi we jenubiy asiyada eng chong zémin'ge igisi bolush, her ikkisi tereqqiy qiliwatqan döletler qatarida bolush qatarliq ortaqliqliridin bashqa, aqsaychin we arinachal rayonining igidarchiliqini talishish, we asiyaning xojayinliqigha xiris qilish qatarliq jehetlerde, zit nuqtiliri bolghan ikki küchtur.

Bu nuqtini nezerde tutqan, xitay tashqi ishlar ministiri chin gang, élip bériliwatqan herbiy meshq üstide toxtilip mundaq deydu: " arimizda, hel bolmay kéliwatqan mesililer bar. Mesilen chégra mesilisi. Biz bu mesililerni ikki terep otturidiki munasiwetning yaxshilinishigha tosalghu qiliwalmaymiz. Hemkarliq ikki terep munasiwitidiki asasi éqimidur."

Roytrés: hemkarliqning nishani, musteqilliq küchliri

Yuquriqilardin bashqa tibet mesilisi, keshmir mesilisi we sherqi türkistan mesilisimu xitay- hindistan munasiwitige chétilip kéliwatqan muhim xelq'araliq mesililerdur. Xitay kündilik gézitining xewiride bildürülishiche, mezkur herbiy meshiqning meqsiti üch xil küchlerge yeni, bölgünchilikke, radikalizmgha we térorizimgha ortaq qarshi turushtur.

Réytérs agéntliqining bildürüshiche, xitay nöwette, Uyghur rayonida sherqi türkistan dölitini qurush üchün, küresh qiliwatqan, Uyghurlargha rehimsiz basturush yolini tallighan bolup, bu meshq Uyghur musteqilliq küchlirini tizginlesh üchün bésiliwatqan qedemlerdin biri bolushi mumkin.

Özara ishenchsizlik asasi orunda

1962 ‏- Yili 20 ‏- öktebirdin 21 ‏- noyabirgha qeder dawam qilghan xitay‏-hindistan chégra urushidin kéyin ikki terep otturisida kop qétimlap söhbetler élip bérilghan bolsimu, ikki terep arisidiki munasiwette ilgirilesh bolmighan. Peqet, 2004 ‏- yili, ikki dölet arisida 10 milyard dollarliq soda kélishimi imzalinip, qedimiy yipek yolining bir parchisi bolghan natula yoli échilghandin kéyin, ikki terep munasiwitide közge körünerlik ilgirilesh bolghan.

2005 ‏- Yili aprilda, xitay bash ministiri wén jiyabaw hindistanni ziyaret qilip, ikki döletning 21 ‏- esirde dunyaning yétekchi döletliri qatardin teng orun alidighanliqini ipadiligen bolsimu, bu ilgirileshler ikki terep arisidiki özara ishenchsizlikni yoqutalmighanliqi uzun barmay ashkarilan'ghan. Hindistanning b d t bixeterlik kéngishining da'imiy eza bolush arzusigha deslep raziliq bildürgen wén jyabaw, béyjinggha qaytqan kéyin bu pikridin yéniwalghan. 2005 ‏- Yili échilghan sherqi jenubi asiya döletlirining rayon xaraktérliq hemkarliq yighinida, xitayning nazaretchilik ornigha hindistan qarshi turghan.

Hindistan, tibet musteqilchilirining panahgahi bolush bilen bille ularning tashqi dunyagha chiqish ishigidur؛ yene bezi melumatlardin qarighanda, tibet yoli arqiliq chet'elge chiqqan Uyghur musteqilchiliri üchünmu hindistan bir öteng bolup kelmekte. Bu sewebtin, bu qétimqi herbiy meshq réytérs agéntliqining xewiride isharet qilin'ghinidek, Uyghur musteqilliq küchlirining herket da'irisini taraytish üchün bésiliwatqan qedem bolushi mumkin iken. (Shöhret hoshur)