Xitayning rehberlik qatlimida boluwatqan hoquq küreshliri (1)

Süret, xu jintawning ürümchidiki xitay qoralliq küchlirini közdin köchürgende söz qiliwatqan körünüshi.

Ashkarilan'ghan uchurlardin melum bolushiche, xitayning rehberlik qatlimida hazir boluwatqan hoquq küreshliri, oxshimighan siyasiy mezhepler 2012 ‏ - yili échilidighan kommunist partiyining 18‏ - qurultiyida hoquqqa érishish üchün élip bériwatqan teyyarliq we küch körsitish herikiti.

'Boshün tor géziti ' de bayan qilinishiche, xitayning rehberlik qatlimida hazir yüz bériwatqan hoquq küreshliri 1989‏ - yilidiki 4‏ - iyun weqesidin kéyinla bashlan'ghan. Uningda éytilishiche, déng shawping bilen chén yün qatarliq siyasiy qatmallar otturisida bolghan muresse arqiliq, jang zémin iz basarliqqa belgilen'gendin kéyin, melum bir 'danishmen' jang zémin'gha 'üchke wekillik qilish muhim idiyisi' dégen quruq gepni teqdim qilghan. Jang zémin bu 'enggüshter' ge érishkendin kéyin, xuddi maw zédung yen'ende 'üchni sözlesh terbiyisi' dégen nam bilen istil tüzitish herikiti élip barghanni teqlid qilip, özining bu 'muhim idiye'sini xelqqe téngishqa bashlighan.

Jang zéminning bash meslihetchisi zéng chingxung 'üchke wekillik qilish' dégen bu jang zéminning 'muhim idiye'sini pütün emeldargha étirap qilghuzush üchün, her qaysi ölkilerdiki emeldarlarning xususiy mülkini tekshürüp tizimgha alghuzup, qachan xalisa ularni jazalashqa bolidighan bu 'pakitlar' gha asasen, emeldarlargha bésim shekillendürüp, jang zéminning 'muhim idiyisi' ge bolghan oxshimighan awazlarni yoq qilghan.

'Boshün tor géziti'de bayan qilinishiche, emeliyette, jang zémin 'üchke wekillik qilish' dégen quruq gepni markisizm, léninizm, maw zédung idiyisi, déng shawping nezeriyisi dégenlerning qatarigha qoyush üchün özi jakarlighanliqi, belki uninggha 'muhim idiye ' dégen süpetnamni qoshqanliqi, emeldarlarni we xelqni buni étirap qilishqa mejburlighanliqi, uning uchigha chiqqan bilimsiz, hamaqet ikenlikini ispatlaytti.

Jang zémin 'üchke wekillik qilish' dégen quruq gepni teshwiq qiliwérip, xelqning ghezipini qozghighandin kéyin, 2007‏ - yili chet'ellerde jaw ming dégen texellus bilen élan qilin'ghan bir maqalide, 'üchke wekillik qilish' dégenni merkizi komitétning ishxana mudiri wang xuning xongkongdiki nen sigo dégen munejjimdin telim élip ijat qilghanliqini, bu 'ijadiyet' del tarixta ötken sün tong'a dégen süyiqestchining ching sixu'anggha 'el tutush charisi' teqdim qilish arqiliq, ching shixu'angni yoqatqan endize buyiche layihilep chiqilghanliqini ashkarilighandin kéyin, jang zémin andin özining süyiqestke uchrighanliqini, yeni xu jintawning 2001 ‏ - yili 7‏ - ayda 'üchke wekillik qilish muhim idiyisi' dégen quruq gepni kommunist partiyining nizamnamisige kirgüzüshini qizghin tewsiye qilghanliqi bir xeterlik süyiqest ikenlikini sezgen.

'Boshün tor géziti ' de bayan qilinishiche, déng shawping 1989‏ - yilidiki 4‏ - iyun weqesidin kéyin jang zéminni üchinchi ewlad yadro, xu jintawni 4‏ - ewlad yadro dep békitkendila, xu jintaw, xitaydin chiqip kétip amérikida turghan, kéyin xongkongda turup qalghan nen xu'eyjin dégen munejjimni özige ustaz qilghan idi. Eyni waqitta nen sigo dégen munejjim jang zéminning bash meslihetchisi zéng chingxungnimu shagirtliqqa alghan idi.

'Boshün tor géziti ' de bayan qilinishiche, ‏ - xitayda hoquq tutqan hokümranlardin munejjimlerning 'danishmen'ge tayan'ghan xan bolidu, dostigha tayan'ghan zomiger bolidu, yalaqchigha tayan'ghan gumran bolidu' dégen gépini este tutup, kelgüsidiki soraqlardin saqlinish üchün iz basar teyyarlashqa ehmiyet bermigini yoq, hazirmu shundaq. Belki 18‏ - qurultayning échilidighan waqti yéqinlashqanséri, xitayning rehberlik qatlimidiki her xil mezhepler otturisidiki hoquq küreshliri shunche jiddiylishiwatidu.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.