Dunya bankisi xitayni memliket ichidiki istémal qilish küchini kéngeytishke ündimekte

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Dunya bankisi yéqinda mexsus doklat élan qilip, xitay hökümitini memliket ichidiki istémal qilish küchini kéngeytish arqiliq, iqtisadning tereqqi qilishi jeryanida yüz bériwatqan tengpungsizliqning aldini élishqa ündidi. Doklatta: ‏"hazir xitay üchün eng muhim bolghan mesile, memliket ichidiki istémal qilish küchini kéngeytish iken. Bundaq qilish xitay iqtisadining saghlam tereqqiy qilishida nahayiti muhim rol oynaydu yeni meblegh sélishni chekleshtinmu bekrek muhim orunda turidu" dep körsitilgen.

Xitay ijtima'iy kapaletke köplep meblegh sélishi kérek

Dunya bankisi élan qilghan bu doklatta yene "xitay hökümiti memliket ichidiki istémal küchini kéngeytishte, aldi bilen ma'arip, sehiye we ijtima'iy kapalet ishlirigha ajritidighan chiqimni ashurushi kérek. Mushundaq qilghandila hazir xitayda mewjut bolup turuwatqan sodidiki perqning hedidin ziyade chongiyip kétishining aldini alghili bolidu, shundaqla tashqi mebleghning téz éshishi netijiside kélip chiqqan xitay puli qimmiti mesilisini toghra bir terep qilghili bolidu" dep tekitlen'gen bolup, "hazir xitaydiki amanet pul nisbitining 40% ke yetkenliki xitay ichki éhtiyajining kötürilelmeywatqanliqigha sewebchi bolghan. Shunga xitay hökümiti choqum ijtima'iy kapaletke köplep meblegh sélip, téximu köpligen kishilerni istémal qilishqa chaqirishi kérek" dep körsitilgen.

Amérikining washin'gton shehiride turushluq iqtisadshunas doktor ding li ependi "xitayning ijtima'iy kapalet mesiliside nahayiti töwen sewiyide boluwatqanliqi memliket ichidiki istémal qilishning cheklimilerge duch kélishini keltürüp chiqarghan. Shunga menche dunya bankisi élan qilghan bu doklatta otturigha qoyulghan pikirler nahayiti yolluq" dep bildürdi:

"Dunya bankisining otturigha qoyghan bu pikirliri heqiqeten nahayiti yolluq. Istémal qilish, bolupmu puqralarning istémal qilishi bir döletning iqtisadida nahayiti zor rol oynaydu. Mesilen, hazir xitayda, adettiki puqralar üchün meyli ma'arip jehettiki chiqim bolsun yaki dawalinish jehettiki chiqim bolsun nahayiti éghir kelmekte. Shunga ular ilaji bar azraqla puli bolsa bankigha amanetke qoyushnila oylaydu. Eger hökümet ijtima'iy kapalet üchün, ulargha az-tola yardem puli béreligen bolsa, puqralarning köplep istémal qilishigha bekmu paydiliq bolatti".

Xitay iqtisadining tereqqi qilishi éksportqa tayinip qalghan

Iqtisadshunas ding li ependi söhbet jeryanida yene "hazir xitay iqtisadining tereqqi qilishi peqet éxport qilish we meblegh sélish bilenla cheklinip qalghan. Memliket ichidiki istémal qilish sewiyisi bekmu töwen bolmaqta. Adette kichik döletlerning éksportqa tayinishi normal bolghini bilen, xitaydek bundaq bir chong döletning éksportqa tayinip qélishi bekmu normalsiz bir ehwal hemde bu xil ékisport qilish we meblegh sélish arqiliq tereqqi qilish hergizmu uzun dawamlishalmaydu" dep bildürgen.

Doktor ding li ependi sözide yene amérikidiki istémal qilish nisbiti bilen xitaydiki istémal qilish nisbitini sélishturup mundaq dédi:

"Xitaydek bundaq bir chong döletning memliket ichidiki istémal qilish nisbiti dölet iqtisadida melum pirsentni igilishi kérek idi. Mesilen, amérikining her yili tebi'iy istémal qilish nisbiti dölet ishlepchiqirish omumiy qimmitining 75% i etrapida bolidu, lékin xitayning bolsa peqet 30% etrapida bolmaqta. Xitayning bu xil töwen derijilik istémal qilish nisbiti dölet iqtisadining normal tereqqi qilishigha zor tesir körsitidu". (Méhriban)