Хитай дунядики әң чоң әхләтханиға айланған


2006.12.25

Санфрансискодики америка ‏- хитай истратегийә тәтқиқат мәркизиниң мәсули гу сүҗйән әпәнди йеқинда хитайниң дуня сода тәшкилатиға киргәндин буянқи әһвали һәққидә тохтилип "йеқинқи бәш йилдин буян хитай иқтисади һәқиқәтән тәрәққий қилмақта. Лекин бу хил тәрәққий қилишниң арқа көрүнүшини йәни тәрәққий қилиш җәрянида йүз бериватқан еғир мәсилиләрни тонуп йәтмәстин, қуруқ пәхирлиниш тоғра әмәс. Чүнки һазирқи бу хил әһвал хитайниң бундин кейинки тәрәқиятиға нисбәтән, яхши ақивәт елип кәлмәйду" дәп билдүрди.

Хитай дунядики әң чоң әхләтханиға айланған

Америка ‏- хитай истратегийә тәтқиқат мәркизиниң мәсули гу сүҗйән әпәнди сөзидә йәнә, хитайниң дуня сода тәшкилатиға киргәндин буянқи бу 5 йил ичидики әмәлий әһвалини анализ қилип мундақ деди:

"Хитай дуня сода тәшкилатиға киргәндин буян, өзини дуня завутиға айландуривалди, лекин у һәр қандақ нәрсини ишләпчиқарғини билән, һечқандақ илғар техникиға игә болалмиди. Шуңа һазир хитай, дунядики әң чоң әхләтханиға айланған болуп, бу хил һаләт хитайниң муһитиға зор тәсир йәткүзүш билән бир вақитта, 70% тин артуқ дәря, еқинларни пүтүнләй булғивәтти, һазир хитай нопусиниң аз дегәндә 20% и еғир дәриҗидә булғанған һава ичидә яшимақта".

Бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң муһит пилани доклатида көрситилишичә, дуняда ишләпчиқириливатқан керәксиз електронлуқ әсваб материяли 50 милйон тонниға йәткән. Һәмдә буниң 80% и асия дөләтлиригә йөткәп апирилған. Йеқинқи йиллардин буян, хитайға апириливатқан електронлуқ әхләт материялниң өзи 70% ни игилигән.

Бейҗиң базар гезитидә берилгән мунасивәтлик мәлуматта көрситилишичә, хитайдики електронлуқ әхләтниң көпийиш нисбити йилиға 10%тин өрлимәктә икән һәмдә бу хил електронлуқ әхләт материяллар тәркибидә интайин зәһәрлик маддилар болуп, әгәр улар мувапиқ бир тәрәп қилинмайдикән, әтраптики муһитқа зор дәриҗидә булғиниш елип келидикән. Болупму тупраққа бивастә тәсир көрситип, йемәкликләрниң сүпитини зор дәриҗидә төвәнлитивитидикән. Мунасивәтлик орунларниң пәрәз қилишичә, хитайда һәр йили еғир метал түпәйлидин булғанған ашлиқниң өзи 10 милярд тоннидин ешип, буниңдин келип чиққан бивастә иқтисадий зиян 20 милярд йүәндин ешип кәткән.

Хитай муһитни қоғдаш баш идарисиниң 21 ‏- дикабир күни елан қилған бу йилқи муһит һәққидики доклатида " хитайдики шәһәрләрниң 48 % и еғир дәриҗидә булғинип кәтти " дәп тәкитлинип, үрүмчи, ләнҗу, датуң, бейҗиң қатарлиқ 11 шәһәрдики һаваниң булғиниш дәриҗиси шәһәр хәлқниң саламәтликигә бивастә тәсир көрситиватқанлиқи ашкариланған. Америка ‏- хитай истратегийә тәтқиқат мәркизиниң мәсули гу сүҗйән әпәнди сөзидә йәнә "хитайниң, дуня сода тәшкилатиға киргәндин буянқи бу 5 йил ичидә, әқлий мүлүк һоқуқини қоғдаштики ипадисиму интайин начар болған. Йәни хитай әрзан малларни көпләп ишләш арқилиқ әқлий мүлүк һоқуқини дәпсәндә қилидиған дөләт болуп һесаблиниду" дәп билдүрди. (Меһрибан)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.