Xitay dunyadiki eng chong exletxanigha aylan'ghan


2006.12.25

Sanfransiskodiki amérika ‏- xitay istratégiye tetqiqat merkizining mes'uli gu süjyen ependi yéqinda xitayning dunya soda teshkilatigha kirgendin buyanqi ehwali heqqide toxtilip "yéqinqi besh yildin buyan xitay iqtisadi heqiqeten tereqqiy qilmaqta. Lékin bu xil tereqqiy qilishning arqa körünüshini yeni tereqqiy qilish jeryanida yüz bériwatqan éghir mesililerni tonup yetmestin, quruq pexirlinish toghra emes. Chünki hazirqi bu xil ehwal xitayning bundin kéyinki tereqiyatigha nisbeten, yaxshi aqiwet élip kelmeydu" dep bildürdi.

Xitay dunyadiki eng chong exletxanigha aylan'ghan

Amérika ‏- xitay istratégiye tetqiqat merkizining mes'uli gu süjyen ependi sözide yene, xitayning dunya soda teshkilatigha kirgendin buyanqi bu 5 yil ichidiki emeliy ehwalini analiz qilip mundaq dédi:

"Xitay dunya soda teshkilatigha kirgendin buyan, özini dunya zawutigha aylanduriwaldi, lékin u her qandaq nersini ishlepchiqarghini bilen, héchqandaq ilghar téxnikigha ige bolalmidi. Shunga hazir xitay, dunyadiki eng chong exletxanigha aylan'ghan bolup, bu xil halet xitayning muhitigha zor tesir yetküzüsh bilen bir waqitta, 70% tin artuq derya, éqinlarni pütünley bulghiwetti, hazir xitay nopusining az dégende 20% i éghir derijide bulghan'ghan hawa ichide yashimaqta".

Birleshken döletler teshkilatining muhit pilani doklatida körsitilishiche, dunyada ishlepchiqiriliwatqan kéreksiz éléktronluq eswab matériyali 50 milyon tonnigha yetken. Hemde buning 80% i asiya döletlirige yötkep apirilghan. Yéqinqi yillardin buyan, xitaygha apiriliwatqan éléktronluq exlet matériyalning özi 70% ni igiligen.

Béyjing bazar gézitide bérilgen munasiwetlik melumatta körsitilishiche, xitaydiki éléktronluq exletning köpiyish nisbiti yiligha 10%tin örlimekte iken hemde bu xil éléktronluq exlet matériyallar terkibide intayin zeherlik maddilar bolup, eger ular muwapiq bir terep qilinmaydiken, etraptiki muhitqa zor derijide bulghinish élip kélidiken. Bolupmu tupraqqa biwaste tesir körsitip, yémekliklerning süpitini zor derijide töwenlitiwitidiken. Munasiwetlik orunlarning perez qilishiche, xitayda her yili éghir métal tüpeylidin bulghan'ghan ashliqning özi 10 milyard tonnidin éship, buningdin kélip chiqqan biwaste iqtisadiy ziyan 20 milyard yüendin éship ketken.

Xitay muhitni qoghdash bash idarisining 21 ‏- dikabir küni élan qilghan bu yilqi muhit heqqidiki doklatida " xitaydiki sheherlerning 48 % i éghir derijide bulghinip ketti " dep tekitlinip, ürümchi, lenju, datung, béyjing qatarliq 11 sheherdiki hawaning bulghinish derijisi sheher xelqning salametlikige biwaste tesir körsitiwatqanliqi ashkarilan'ghan. Amérika ‏- xitay istratégiye tetqiqat merkizining mes'uli gu süjyen ependi sözide yene "xitayning, dunya soda teshkilatigha kirgendin buyanqi bu 5 yil ichide, eqliy mülük hoquqini qoghdashtiki ipadisimu intayin nachar bolghan. Yeni xitay erzan mallarni köplep ishlesh arqiliq eqliy mülük hoquqini depsende qilidighan dölet bolup hésablinidu" dep bildürdi. (Méhriban)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.